به گزارش «راهبرد معاصر»؛ شاید شما هم تصاویر رنگارنگ کودکان را در فضای مجازی و به‌ویژه اینستاگرام دیده باشید، تصاویری که عمدتاً برای جذب فالوور و کسب درآمد به‌طور عمده به‌وسیله والدین منتشر شده‌اند؛ والدینی که وظیفه دارند کودک خود را تأمین کنند و به هر دلیلی کودکان را وسیله کسب درآمد کرده‌اند و گاهی آگاهی ندارند چه مخاطراتی در انتظار کودکشان قرار دارد. این کودک باید به‌دنبال بازی، شادی، درس و مدرسه باشد، نه اینکه مدام در معرض تصویربرداری برای کسب درآمد والدینش قرار بگیرد.

از سوءاستفاده تا عادی انگاری در جامعه

پدیده کار کودکان اینستاگرامی یک سر ماجراست و سر دیگر به کودکانی برمی‌گردد که والدین‌شان با دیدن چنین صفحاتی تصور دیگری از فضای مجازی در ذهن‌شان تداعی می‌شود و تصور می کنند فضای امنی است که تصاویر مختلف از کودکان و استفاده آن‌ها برای کار و کسب درآمد منتشر می‌شود.

درواقع والدینی که مدام تصاویر و ویدئوهای کودک خود را در حالت‌های مختلف منتشر می‌کنند، حریم خصوصی کودک را نقض و او را در معرض انواع مخاطرات قرار می‌دهند، زیرا تصویر کودکان می‌تواند ساده مورد سوء‌استفاده قرار بگیرد. بزهکارانی که به‌دنبال استفاده از کودکان هستند، به‌سادگی رد صفحات را می‌گیرند تا به اهداف خود دست یابند. گاهی تصاویری که والدین به تصور جذب فالوور و کسب درآمد منتشر کرده اند، به‌وسیله سایت‌های غیراخلاقی  منتشر می‌شود و امنیت و آینده کودک را به خطر می‌اندازد.

والدینی که مدام تصاویر و ویدئوهای کودک خود را در حالت‌های مختلف منتشر می‌کنند، حریم خصوصی کودک را نقض و او را در معرض انواع مخاطرات قرار می‌دهند

این پدیده علاوه بر اینکه آینده کودک را به خطر می اندازد، به دلیل برخی مشکلات اجتماعی و آسیب های آن مانند خانواده هایی که می‌توان «هم باش های سیاه» خواند و روابطشان را موزائیکی تحلیل کرد، سبب آسیب به دیگر کودکان و جامعه نیز می‌شود و کار کودکان را عادی جلوه می دهد. علاوه بر این، عادی انگاری حضور کودکان در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی پدیده ای است که از منظر آسیب شناسان مشکلات ریز و درشت بسیاری در جامعه به دنبال دارد.

 
امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس درباره پدیده کودکان اینستاگرامی به «راهبرد معاصر» گفت: متأسفانه امروزه در برخی خانواده ها روابط موزائیکی حاکم است، یعنی افراد مانند موزائیک های کف خانه در کنار هم هستند، ولی یکدیگر را درک نمی‌کنند. پدر و مادر در اندیشه تأمین مایحتاج خانه و درگیری های معیشتی، کسب و کار و فرزندان در اندیشه کار و ارتباطاتشان هستند و شاهدیم حتی کودکان برای خود گوشی مجزا دارند و مدام در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی مشغول هستند.

کار کودکان و خطر نقض حقوق

وی این پدیده را شوم و مخرب می‌خواند و ادامه می دهد: رها شدن کودکان در فضای مجازی آسیب‌های بی‌شماری به دنبال دارد و یکی از آنها کودکان اینستاگرامی است. این پدیده از خانواده آغاز می‌شود و وقتی پدر و مادر توجهی نمی‌کنند، کودک ممکن است در فضای مجازی دچار هرگونه آسیب و سوءاستفاده شود یا اصلاً برخی کودکان به‌وسیله والدین خود به کار در فضای اینستاگرام روی می آورند؛ یعنی مادر و پدر حقوق کودک را نقض می‌کنند و در معرض آسیب افرادی قرار می‌دهند که به دنبال سوءاستفاده‌های گاهی غیر اخلاقی از کودکان هستند.

 
این جامعه شناس با بیان اینکه امروز فضای مجازی و ماهواره جای خانواده‌ها و ارتباطات را گرفته است، عنوان کرد: فضای مجازی دیوارها را شکسته و مرزها را درنوردیده است. در کشورمان برخلاف دیگر کشورها قانون مدون و مشخصی برای استفاده از فضای مجازی وجود ندارد و بچه ها همان محتوای دریافتی بزرگسالان را دریافت میکنند و این موضوع فساد را در جامعه افزایش می دهد.

 
قرائی مقدم گفت: گاهی کودک رها شده و گاهی والدین با زرق و برق، مادی گرایی و تشویق استفاده از این فضا به سمت کودک کار اینستاگرامی شدن هم می‌روند و گاهی موارد اخلاقی و فرهنگی را نیز زیر پا می‌گذارند.

گاهی کودک رها شده و گاهی والدین با زرق و برق، مادی گرایی و تشویق استفاده از این فضا به سمت کودک کار اینستاگرامی شدن هم می‌روند و گاهی موارد اخلاقی و فرهنگی را نیز زیر پا می‌گذارند

وی تأکید کرد: پدیده کودکان اینستاگرامی در کنار «هم باش های سیاه» یا «با هم بودن در ازدواج های بی سرانجام» به‌شدت در حال افزایش است و تنها راه آن، پالایش و پیرایش و کنترل فضای مجازی است و باید قانونی باشد که یک کودک نتواند محتوای نامناسب ببیند، منتشر کند یا تصاویرش در صفحات مختلف منتشر شود، زیرا خود ناراحتی های روحی و روانی به وجود می‌آورد و آرامش روانی و امنیت روحی را به هم می‌زند و هراس و وحشت ایجاد می کند.

 
طاهره همیز، استاد دانشگاه و مشاور خانواده هم در آسیب‌شناسی این پدیده به «راهبرد معاصر» می گوید: متأسفانه این پدیده زیاد شده است، ولی نمی توان آن را به تمام جامعه تعمیم داد، زیرا آنها تعداد اندکی در برابر جامعه هستند، ولی جامعه آزرده می‌شود. گاهی این کودکان شبکه‌ای کار می‌کنند و گاهی کودکان در خانواده هایی رشد می‌کنند که مادر و پدر در خانه و بالای سر فرزندانشان نیستند و مادر بیش از آنکه دنبال تربیت کودکان باشد، به دنبال کسب مال، افزایش دارایی و ارتقای مقام خود است.

 
وی معتقد است: گاهی کودکی که عکس و فیلم هایش مدام در فضای مجازی منتشر می‌شود، سوژه کار والدینش است و آنها به دنبال کسب درآمد از محل انتشار تصاویر و شیرین بازی کودکان خود هستند و گاهی نیز موضوع کسب درآمد نیست، بلکه پدر و مادر دوست دارند تصویر جالب یا شیرین بازی فرزندشان را با دیگران به اشتراک بگذارند، ولی وقتی می‌بیند آن عکس چند هزار نفر را جذب می‌کند و یک پسندیده شدن (لایک) بازدیدهای بی‌شماری در فضای مجازی به همراه دارد، ترغیب می‌شوند عکس و تصاویر بیشتری منتشر کنند.

 
همیز گفت: در این میان گروه ها و شبکه هایی که برنامه‌ریزی شده به دنبال انتشار چنین مواردی و عادی انگاری در جامعه هستند، وجود دارند  که می بایست از طرف پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) مورد پیگیری قرار بگیرند.

خلأ قانونی حس می‌شود

این مشاور خانواده می گوید: در آمریکا دولت اجازه استفاده بی ضابطه از فضای مجازی را به کودکان نمی دهد و شبکه ها و گروه هایی که از کودکان سوءاستفاده می‌کنند، مجازات می شوند. حتی شبکه هایی هستند که از کودکان سوءاستفاده های جنسی و آنها را منتشر می کنند که همه تحت تعقیب می‌شوند و مجرمان دستگیر می‌شوند.

 
همیز عنوان کرد: تنها راه حل این است که ضوابط و قوانین مشخصی برای حضور کودکان در فضای مجازی مطرح شود و قانونی منسجم برای صیانت از حقوق آنها وجود داشته باشد.

 
وی ادامه داد: فضای مجازی خیلی خطرناک است، فعالیت کودک در این فضا ثبت و بعدها علیه او استفاده می‌شود و ممکن است آینده کودکی را تحت تأثیر قرار دهد. بی تفاوتی خانواده ها در برابر کودکشان آینده او را به خطر می اندازد و ممکن است جامعه و دیگر خانواده ها و کودکانشان را به‌دلیل عادی انگاری برخی مسائل به خطر بیندازند.

 
قرائی مقدم معتقد است: این پدیده از پدیده های دیگری نشئت می گیرد و می بایست توأمان با هم مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد. با وجود این، کودکان در فضای اینستاگرام و به طور کلی فضای مجازی بی پناه هستند و تلاش والدین برای کسب درآمد در انتشار تصاویرشان، آنها را با  خطرات بسیاری مواجه می‌کند؛ خطراتی که گاهی تا سوءاستفاده‌های غیر اخلاقی از تصاویر یا خود کودک ادامه می یابد.