سرنوشت گفت‌وگوهای احیای برجام عملا با مخالف‌خوانی و بازگشت به عقب آمریکا یک پرده مبهم‌تر از مرحله مذاکرات دوحه قطر شده است. مذاکرات هفتم و هشتم تیرماه امسال ایران و آمریکا با پافشاری مذاکره‌کننده آمریکا بر پیش‌نویس مذاکرات وین متوقف ماند و یک هفته بعد طرف آمریکایی اعلام کرده برای دور بعدی مذاکرات برنامه‌ای ندارد. گفت‌وگوهای غیرمستقیم دوطرف تاکنون نتیجه مدنظر ایران برای دریافت تضمین منافع اقتصادی ایران در احیای توافق و جلوگیری از تکرار عهدشکنی آمریکا در برجام را به همراه نداشته است. حضور انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات نیز نتوانسته گرهی از مذاکرات باز کند.
مطالبات عمومی و رسانه‌ای درخصوص روایت ایران از آنچه مذاکرات دوحه را به توقف کشاند در جریان دیدار روز گذشته وزرای امور خارجه ایران و قطر ابعاد روشن‌تر قضیه را به‌دست داد. حسین امیرعبداللهیان در جریان نشست خبری خود با محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی پاسخ طرف آمریکایی در تلاش برای معرفی ایران به‌عنوان منفعل مذاکرات را داد و گفت: برای رسیدن به توافقی خوب، قوی و پایدار مصمم هستیم و  برخلاف برخی ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکا، ما هیچ‌گونه مطالبه زیاده‌خواهانه و هیچ‌گونه مطالبه فرابرجامی مورد ادعای آمریکا را نداریم. مطالبات ما کاملا در چارچوب توافق سال ۲۰۱۵ است. اگر در حوزه‌ای طرف آمریکایی احساس می‌کند موضوعی فرابرجامی است ما درون گفت‌وگوها به طرف آمریکایی تأکید کرده‌ایم براساس آنچه در ماه‌های گذشته در مذاکرات وین رخ داد، بارها طرف‌های غربی اعلام کردند: «هر آنچه را که مانع نفع اقتصادی ایران از برجام بشود، از میان بر خواهند داشت.»
امیرعبداللهیان ادامه داد: «در گفت‌وگوهای اخیر در دوحه یک موضوع اساسی که بر آن تمرکز کردیم بحث تضمین مؤثر از سوی آمریکا در حوزه هر آن چیزی است که بخواهد نفع کامل اقتصادی ایران از برجام را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ بنابراین خواسته و مطالبه ما زیاده‌خواهانه نیست، اما در مسیر اخذ تضمین‌ها هستیم. آمریکا باید متعهد باشد که جمهوری اسلامی ایران از مزایای کامل توافق سال ۲۰۱۵ برخوردار خواهد شد. این چیزی است که تاکنون طرف آمریکایی نتوانسته ما را نسبت به تحقق آن مطمئن کند. بار دیگر تأکید می‌کنم ما حسن‌نیت داریم، ما اهل مذاکره منطقی  و در این مسیر جدی هستیم.»
امیرعبداللهیان در جریان این نشست خبری از میزبانی دولت قطر برای گفت‌وگوهای ایران و نماینده اتحادیه اروپا و گفت‌وگوهای سه‌جانبه غیرمستقیم هفته گذشته در دوحه قدردانی کرد و گفت: هماهنگی‌های خوب و نقش سازنده و تلاش‌های امیر قطر و وزیر امور خارجه برای تسهیل و پیشرفت گفت‌وگو‌ها قابل توجه بود و در مسیر بازگشت همه طرف‌ها به تعهداتشان گام‌های مثبت و سازنده‌ای را همواره از طرف دوستانمان در دولت قطر شاهد هستیم.

بازی مقصریابی و اجماع‌سازی آمریکا
سیاست خارجی دولت سیزدهم برای تداوم مذاکرات برجامی،‌بر هدف جلوگیری از تبلیغات طرف آمریکایی در مقصر جلوه دادن ایران متمرکز بوده است. طرف آمریکایی با برنامه‌ریزی مشهودتری نسبت به گذشته یارگیری از سمت اروپایی‌ها و اجماع‌سازی در تشدید فشارهای سیاسی و فنی هسته‌ای را دنبال می‌کند. گفت‌وگوی تلفنی 2شب قبل امیرعبداللهیان با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر مبنای نمایش اراده ایران برای ادامه گفت‌وگوها استوار بود. او در توییت خود پس از این تماس تلفنی نوشت: «با جوزپ بورل گفت‌وگوی تلفنی داشتم. توافق تنها بر مبنای درک مشترک و رعایت منافع متقابل ممکن است. برای رسیدن به یک توافق قوی و پایدار، مسیر مذاکرات را ادامه می‌دهیم. آمریکا باید مشخص کند خواهان توافق است یا به‌دنبال تکرار یک‌طرفه خواسته‌های خود. هر دو همزمان با هم ممکن نیست.»
جوزپ بورل نیز درباره این گفت‌وگو توییت کرد: «دوباره با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران گفت‌وگو کردم. اگر خواستار حصول توافق هستیم، اکنون نیاز به تصمیم‌گیری است. توافق هنوز امکان‌پذیر است، اما فضای سیاسی برای احیای برجام ممکن است به‌زودی محدود شود.»
این گفت‌وگوی تلفنی پاسخی به پالس منفی روز سه‌شنبه آمریکا در مذاکرات محسوب می‌شد. ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری گفت: «ما در مرحله‌ای هستیم که عدم‌پیشرفت یعنی عقبگرد» و اینکه «زمان، اکنون بسیار مهم است؛ زیرا این توافق تا ابد روی میز نخواهد بود.» پرایس با بیان اینکه هنوز نشست دیگری برنامه‌ریزی نشده، مدعی شد: «ایالات متحده متعهد به یافتن راهی برای بازگشت متقابل به برجام است.» او با اشاره به اینکه «توافقی روی میز است که با کمک متحدین اروپایی به‌عنوان میانجی، چند ماه است تقریباً نهایی شده» افزود: «اما در ماه‌های اخیر به جای اینکه ایران به تبعیت از برجام بازگردد به‌طور مستمر خواسته‌های بی‌ارتباط مطرح کرده و طرح موضوعاتی خارج از چارچوب برجام نشان جدی نبودن است.» پرایس گفت که براساس آنچه دولت بایدن به‌طور غیرمستقیم از متحدین اروپایی شنیده مشخص نیست که ایران چنین «عزم سیاسی» داشته باشد.

مکث
ضرورت روایتگری فعال در مذاکرات

روز سه‌شنبه رابرت مالی، نماینده آمریکا در مذاکرات در گفت‌وگو با رادیو ملی آمریکا (ان‌پی‌آر) مذاکرات دوحه را موقعیتی «از دست‌رفته» توصیف کرد و گفت: «اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات قصد داشت دست‌کم یک تلاش دیگر بکند؛ بنابراین هر دو طرف را به دوحه دعوت کردند به این امید که ایرانی‌ها تمایلی از خود نشان دهند، اما به‌نظر می‌رسد آنها قادر به ارائه پاسخی نیستند.» مالی در مورد اظهارنظر عبداللهیان که گفته بود ایالات‌متحده آمریکا موضع اخیر خود را تکرار کرد، گفت اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده، طرح‌های مفصلی از آنچه به‌نظرشان نتیجه‌ای عادلانه بود، روی میز قرار داد.» مالی درباره حضور ایران در مذاکرات مدعی شده: «اگر آنها آماده نبودند چرا به دوحه آمدند؟» به‌نظر می‌رسد با روایت درست از آنچه تاکنون اتفاق افتاده و همچنین باز کردن دروغ‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها در دیپلماسی فعال دولت سیزدهم در هفته‌های پیش‌رو، حرکت طرف آمریکایی در ارائه چهره منزوی و منفعل از ایران در مذاکرات شکست خواهد خورد و از آسیب‌پذیری بیشتر جسم نیمه‌جان برجام مقابل تحرکات آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی جلوگیری می‌شود.