به گزارش خبرنگار ایمنا، نام و نشان اصفهان با هنر و صنایع دستی عجین شده و شهرها و روستاهای متعدد این استان نیز با این هنر صنعت‌های گران‌سنگ قرین و هم‌نشین است. افزون بر ۶۰ هزار هنرمند، هنرهای گوناگون دستی و سنتی در این استان را تولید و تماشایی می‌کنند و سه شهر کاشان در هنر نساجی سنتی، گلپایگان در منبت و شهرضا در سفال در کنار یک روستای ملی به نام مهرگرد از توابع بخش وردشت شهرستان سمیرم به‌عنوان روستای ملی بافته‌های داری، تمام قد در کنار آوازه هنر، فرهنگ و تمدن اصفهان ایستاده‌اند.
علاوه بر اینها، بالاترین نشان‌های کشوری و جهانی نشان ملی مرغوبیت را نیز داراست که در بخش کشوری با ۵۲۸ نشان و در بخش بین‌الملل، ۱۱۵ نشان مرغوبیت صنایع دستی را از آن خود کرده و به ثبت رسانده است. پس نشان به نشان همه این اعداد و ارقام ملی، جهانی و منطقه‌ای، باید نصف جهان را نمایشگاه بزرگ صنایع و هنرهای دستی، سنتی، محلی و حتی عشایری دانست و از این دریچه وسیع به آن نگریست.
این روزها و به بهانه روز و هفته صنایع دستی و هنرهای سنتی نمایشگاهی از آثار و تولیدات هنرمندان این حوزه در باغ موزه چهلستون اصفهان برپا شده و پذیرای علاقه‌مندان است. نمایشگاهی که به گفته یکی از غرفه داران حاضر در آن اگر تبلیغات بیشتری روی آن می‌شد، دست کم حضور چشم‌گیرتر مردم و حتی گردشگران داخلی و خارجی در زمان برپایی آن را شاهد بودیم.
امسال هرمزگانی‌های خونگرم با سه غرفه از رودوزی‌های این استان گرمسیری، میهمان اصفهانی‌ها در چهلستون هستند. نمد و بافته‌های داری سمیرم، سفره بافی ورزنه، گره‌چینی اصفهان، اسطرلاب‌سازی اصفهان، کاشی معرق و هفت‌رنگ، سازهای سنتی، طلاکوبی اصفهان، زری‌بافی، منبت چوب برخوار، چلونگری تیران‌وکرون، گیوه‌دوزی جرقویه، چرم‌دوزی چادگان، خراطی خمینی‌شهر، کاربافی، پلاس‌بافی و پوشاک سنتی خوروبیابانک، یلمه دهاقان، چاپ کلاغه‌ای (باتیک) شاهین‌شهر، سفال و نقاشی زیرلعاب شهرضا، گلیم و جاجیم فریدن، سفال سنتی فلاورجان، زیلوبافی کاشان، منبت چوب گلپایگان، رودوزی‌های الحاقی و حصیربافی لنجان، کاربافی مبارکه و ارغوان‌بافی نجف‌آباد ۲۴ غرفه دیگر این نمایشگاه را شامل می‌شوند که همگی در حاشیه حوض بزرگ عمارت چهلستون برپا شده‌اند.
حضور هرمزگانی‌ها در ۱۵۰ نمایشگاه داخلی و خارجی
فائقه عسگری سرپرست گروه هنرمندان صنایع دستی استان هرمزگان درباره حضور در این نمایشگاه می‌گوید: اصالتاً اهل بندر لنگه هستم، اما در روستای بلندوی بندرعباس کارگاه دارم و مشغول کار و تولید لباس‌های زنانه محلی و بندری هستم.
وی ادامه می‌دهد: به همراه ۱۱ نفر از استان هرمزگان در نمایشگاه حضور یافته ام، حصیربافی، نقش حنا و خوس‌دوزی (روزدوزی‌های سنتی و گلابتون دوزی)، سه هنری است که در سه غرفه استان ما در نمایشگاه در معرض دید قرار گرفته است.
به گفته وی، نقش حنا از قدیم‌الایام در بندرعباس و دیگر نقاط استان مرسوم بوده و قدمت زیادی دارد، اما امروزه این هنر در طرح‌ها و اشکال مختلف کار می‌شود.
عسگری رودوزی سنتی در انواع مختلف آن را هنر دیگر زنان بندری عنوان می‌کند و می‌گوید: این هنر به شکل سنتی و مدرن کار می‌شود در گذشته تنها برای لباس و شلوار مرسوم بود، اما امروزه در شکل مدرن آن برای دست بند و کیف نیز استفاده می‌شود.
این هنرمند هرمزگانی که حدود ۲۷ سال سابقه کار هنری دارد و در بیش از ۱۵۰ نمایشگاه داخلی و خارجی حضور داشته است، اظهار می‌کند: امروزه گلابتون‌دوزی حتی روی بدلی‌جات مشتریان خاص خود را دارد و حتی به کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا نیز صادر می‌شود.
مدیر گروه هنرمندان حاضر در نمایشگاه چهلستون اصفهان از حمایت مسئولان از هنرمندان نیز می‌گوید: مسئولان در کنار ما هستند، اما ما هنرمندان باید روی پای خودمان بایستیم و برای رونق کار خود تلاش کنیم.
عسگری می‌افزاید: یک هنرمند نباید دغدغه موضوعاتی مانند بیمه را داشته باشد، خود من با ۲۷ سال سابقه تنها ۱۱ سال بیمه دارم و خودم را پیش از موعد بازنشسته کرده‌ام چرا که توان مالی پرداخت حق بیمه ماهانه را ندارم.
روستای ملی مهرگرد؛ پیش به‌سوی جهانی شدن
زینب خانبازی از دیگر هنرمندانی است که از شهرستان سمیرم در این نمایشگاه حضور یافته و در غرفه این شهرستان که متخص «بافته‌های داری» است آثار خود برای عموم به نمایش درآروده است، می‌گوید: ۲۳ سال است سابقه کار در گلیم، گبه و جاجیم‌بافی دارم، اما تنها دو ماه است که بیمه شده‌ام.
وی با اشاره به وجود سه فروشگاه و چهار کارگاه صنایع دستی بافته‌های داری در روستای مهرگرد سمیرم تصریح می‌کند: تولید گلیم و به‌ویژه گلیم چاک‌دار که مشتریان بیشتری هم دارد، به شکل اختصاصی و ذهنی با استفاده از طرح‌های عشایری و قشقایی با رنگ‌های طبیعی در این کارگاه‌ها انجام می‌شود.
این بانوی هنرمند سمیرمی با بیان اینکه بیشتر هنرمندان این رشته کارت صنایع دستی دارند، می‌گوید: ۱۲۰ بافنده در روستای مهرگرد و سایر روستاهای بخش وردشت سمیرم فعالیت دارند که بیمه نیستند و درخواست اصلی آنها همین موضوع بیمه است.
خانبازی در پاسخ به این سوال که آیا ملی شدن روستای مهرگرد تأثیری در رونق کسب و کار و فعالیت‌های سنتی و هنری داشته است؟ اظهار می‌کند: این امر تأثیر زیادی در چرخه اقتصادی و فرهنگی روستا داشته و تا جهانی شدن روستای مهرگرد جای کار زیادی برای انجام و اقدام وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی سمیرم علاوه بر کسب دو تندیس از جشنواره‌های جهانی، سال ۹۸ موفق به دریافت چهار نشان ملی و دو نشان جهانی دریافت شدند و در بهمن ماه سال گذشته نیز ۱۱ نشان ملی مرغوبیت کسب کردند.
فقط تعریف و تمجید می‌کنند!
مهدی شمس‌علی، پیشکسوت هنر زری‌بافی اصفهان از علاقه‌های خود به این رشته این گونه می‌گوید: نیم قرن تجربه در این رشته کم نیست در این راه سختی‌های بسیار کشیده‌ام اما هیچ گاه از علاقه من به این هنر کم نشد.
وی ادامه می‌دهد: ۲۰ سال است در چهار راه تختی اصفهان موزه دارم، در طول ۶۵ سال کار در هنرستان هنرهای زیبا و اداره میراث فرهنگی حضور در نمایشگاه‌های خارجی و داخلی تجربه زیادی را به دست آورده‌ام.
این هنرمند پیشکسوت می‌گوید: وقتی بازدیدکنندگان هنر زری‌بافی را می‌بینند؛ تعریف و تمجید بسیار می‌کنند حتی برخی علاقه بسیاری به رشته نشان می‌دهند، اما خبر از سختی و ظرافت کار ندارند.
وی اظهار می‌کند: امروزه تعداد هنرمندان زری‌باف سرجمع به تعداد انگشتان دو دست نمی‌رسد و تنها برای بقا و احیای این هنر تلاش‌هایی انجام می‌شود.
رابطه مستقیم خشکسالی و چلنگری
امین دادخواه، مسئول غرفه چلنگری تیران و کرون دغدغه اصلی حرفه و هنر چلنگری را خشکسالی می‌داند و می‌گوید: فروش بیشتر ما وابسته به بارندگی است چرا که گله‌دار یا چوپان در سال‌هایی که مراتع سرسبز و غنی است اقدام به خرید زنگوله می‌کنند، اما در خشکسالی‌ها و با کم شدن پوشش مرتعی، تعداد دام‌هایشان را کم می‌کنند و کمتر هم زنگوله می‌خرند.
وی تاکید می‌کند: چلنگری سخت و زمان بر است و با کاربرد قطعات فلزی زیاد، زبانه‌کاری، طاق‌بندی و جوش‌طاق همراه است.
این هنرمند نیز بیمه را دغدغه اصلی خود می‌داند و می‌گوید: مشخص نیست چرا شهرستان‌ها سهمیه بیمه در میراث فرهنگی ندارند و هر بار هم که مراجعه می‌کنیم همین نبود سهمیه را به ما پاسخ می‌دهند.
سفال زیر لعابی، هنری انحصاری و ابتکاری
«شهرضا، شهر ملی سفال و نقاشی زیرلعابی» عنوانی است که در سر در غرفه شهرضای امروز و قمشه دیروز نصب شده است. معصومه راضی‌نیا، سفالگر شهرضایی و اصالتاً قشقایی در غرفه حضور دارد که در خصوص هنرش می‌گوید: نقاشی زیرلعابی عنوان کارهایی است که انجام می‌دهم که به شکل انحصاری و تخصصی تولید می‌کنم.
وی خاطرنشان می‌کند: طرح‌ها همه خلاقانه و انحصاری هستند و ترکیبی از نقش‌های گلیم و فرش قشقایی با ماهی به‌عنوان برند هنر سفال شهرضا در آنها کار شده است.
این بانوی هنرمند ادامه می‌دهد: نقش ماهی حکم امضای هنرمندان شهرضایی را دارد و در کنار انار در طرح‌های اصیل این خطه بکار می‌رود.
وی با بیان اینکه ۳۵ کارگاه سفال در شهرضا شهر ملی سفال فعالیت دارد، اظهار می‌کند: سفال این خطه قدمتی بالای هزار سال دارد و بیشتر به شکل کوزه بوده است، اما لعاب‌کاری از زمان صفویه رونق داشته و در کارگاه‌های تاریخی شهرضا برای دربار صفوی کار می‌شده است.
راضی‌نیا تصریح می‌کند: ترکیب طرح گل، مرغ و ماهی شهرضا در کنار فرش، گلیم و جاجیم قشقایی‌های مقیم شهرضا در طول زمان با مراودات اقتصادی و فرهنگی و تأثیر پذیرفتن از یکدیگر و زندگی در کنار همدیگر حاصل شده است به گونه‌ای که در آثار هنری من، تلفیق هنر شهرضا و ایل قشقایی در کنار هم، کارهایی انحصاری و ابتکاری ایجاد کرده است.
این هنرمند سفالگر با تاکید بر موضوع صادرات محصولات هنری می‌افزاید: صادرات بحث پیچیده‌ای است که با وجود گرانی مواد اولیه سخت و پیچیده‌تر هم شده است از همین‌رو اگر دولت حمایتمان کند، دیگر دغدغه مالی نخواهیم داشت و روی هنر و آثارمان تمرکز خواهیم کرد.
وی تاکید می‌کند: هنرها و صنایع سنتی و دستی قدمت دارند و در واقع قیمت ندارند و اگر هم ارزش مالی روی آنها می‌گذارند دلیلی بر این نیست که ارزش این کارها محدود به یک عدد باشد.
راضی‌نیا نیز با ابراز گلایه از نداشتن بیمه اظهار می‌کند: هنرمند نباید فقط به دید فروش آثار هنری در نمایشگاه حضور یابد بلکه با حضورش در این عرصه زمینه تبلیغ کار و آشنایی او با سایر هنرمندان، مدیران، مردم و علاقه‌مندان به عنوان رابطان و مخاطبانی که خودشان مبلغ خوبی برای کارهایشان هستند فراهم می‌شود و همین باعث ترقی و توسعه کارهایش خواهد بود.
همزمان با فرارسیدن روز جهانی صنایع دستی، بیست‌ویکم خردادماه نمایشگاه هنرهای سنتی و صنایع دستی استان‌های اصفهان و هرمزگان با حضور مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، نماینده مردم اصفهان در مجلس و دیگر مسئولان شهری اصفهان و هرمزگان در کاخ چهلستون اصفهان برگزار شد.
گزارش از: محمود افشاری، خبرنگار سرویس فرهنگ‌وهنر خبرگزاری ایمنا
نظر شما