طهمورث حسینی

سازمان انرژی اتمی ایران ترجمه متن کامل توضیحی کشورمان در ارتباط با گزارش اخیر مدیرکل آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی در خصوص سه مکان را منتشر و در اختیار رسانه‌ها قرار داد.

آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی در گزارشی که هفته گذشته در شورای حکام قرائت و منجر به صدور قطعنامه علیه ایران شد به سه مکان آلوده به اورانیوم در تهران بدون ذکر اسامی آنها اشاره کرد، ولی سازمان انرژی اتمی با انتشار ترجمه پاسخ خود اعلام کرد که سه مکان گفته شده «تورقوزآباد، ورامین و مریوان» بوده که اسرائیل ممکن است به عمد آنها را به اورانیوم آلوده کرده باشد.

در بیانیه سازمان انرژی اتمی آمده که «مکان‌های اشاره شده در گزارش فعلی مدیرکل مبتنی بر ادعاهای مطرح شده توسط طرف ثالث بد نیت -یعنی رژیم صهیونیستی- است که هیچ مبنای حقوقی ندارد.»

خرابکاری عامل اصلی آلودگی

در این متن در خصوص تورقوزآباد که در سال‌های اخیر محور جنجال‌های هسته‌ای علیه ایران از سوی اسرائیل و مجامع بین‌المللی بوده، آمده است: «محل مورد نظر در واقع یک مکان صنعتی است که انواع انبارها و محل‌های نگهداری مواد شوینده، مواد شیمیایی، مواد غذایی، پارچه و منسوجات، لاستیک‌ها و قطعات وسایل نقلیه، لوله‌ها و اتصالات و برخی ضایعات صنعتی را دربرمی‌گیرد.

یکی از مهمترین اعتراض‌های ایران به گزارش آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی، بازشدن مجدد پرونده‌هایی است که قبلا بسته شده اما با اطلاعات اسرائیل، رافائل گروسی مجددا آنها را در پرونده ایران گنجانده است

هچ‌گونه فعالیت یا انبار هسته‌ای در این مکان وجود نداشته است. از این رو، هیچ سرنخ فنی در مورد منشأ ذرات گزارش شده یافت نشد. علیهذا، امکان وجود چنین ذرات از طریق انجام «خرابکاری» را نمی‌توان منتفی دانست.»

ایران آلودگی در مریوان را هم به خرابکاری نسبت داده و گفته است: «ایران صرفاً تاریخچه مربوط به این مکان را بدون ارجاع یا ارتباط آن با چنین آلودگی به یک شرکت خارجی مطرح کرده است. کاملاً طبیعی است که کشور عضو مربوطه نتواند اطلاعاتی در مورد فعالیت شرکت خود پس از نیم قرن پیدا کند. این مکان برای بهره‌برداری از خاک نسوز طی قراردادی با یک شرکت خارجی دهه‌ها پیش مورد استفاده قرار گرفت؛ منشأ این ذرات ایران نیست بلکه منشأ آن‌ها از شرکت‌هایی مانند مرک، امرشم و غیره است که در بازار موجود هستند. منشأ احتمالی دیگر ذرات می‌تواند ناشی از اقدامات خرابکارانه باشد.»در گزارش سازمان انرژی اتمی در خصوص ورامین نیز گفته شده که در مکان مورد اشاره آژانس فعالیت کشاورزی صورت می‌گیرد:

«به دلیل تغییر کاربری و استفاده این مکان، تنها یک ساختمان در میان مجموعه ساختمان‌های موجود در سال ٢٠٠۴ تخریب و بازسازی شد. ضمن اینکه بازسازی یک ساختمان در این مکان نمی‌تواند به عنوان فعالیت‌های پاکسازی تلقی شود. به آژانس توضیح داده شد فعالیت‌های اولیه‌ انجام شده در این مکان بهره‌برداری از سولفات سدیم از خاک و آب منطقه اطراف به روش سنتی بود که متعاقباً به فرآیند صنعتی در فاز بعدی منتقل شد. پس از آن با توجه به مقررات شهرداری، بهره‌برداری از این مکان متوقف و به کشاورزی و دامداری تبدیل شد.»

اسرائیل، محور اعتراض و پاسخگویی ایران

از زمان اعلام خبر سفر رافائل گروسی به تل آویو قبل از نشست شورای حکام تا امروز، ایران تمرکز اصلی خود را بر اعتراض به نقش مخرب اسرائیل گذاشته است و مقامات سیاسی و رسمی کشورمان در روزهای اخیر با اعتراض شدید، آژانس را نهادی غیرمستقل خوانده‌اند که بیشترین تاثیر را از رژیم صهیونیستی می‌گیرد.

یکی از مهمترین اعتراض‌های ایران به گزارش آژانس، بازشدن مجدد پرونده برخی مسائل است که قبلا بسته شده اما با اطلاعات اسرائیل، رافائل گروسی مجددا آنها را در پرونده ایران گنجانده است: «موضوعاتی که مدیرکل آژانس مطرح کرده مربوط به مراکزی است که پرونده آن پیش از این بسته شده اما با اطلاعاتی که اسرائیل به آژانس داده، مدیرکل دوباره آن را گشوده است. از جمله این موضوعات مفقود شدن مقداری اورانیوم طبیعی در آزمایشگاه جابرابن‌حیان است که آژانس گفته ممکن است بخشی از مواد هسته‌ای اعلام شده داخل این آزمایشگاه باشد اما در عین حال «نمی‌تواند مکان فعلی آن را تایید کند.»

در این بیانیه آمده است: «این پروژه در گذشته به طور کامل توسط آژانس راستی‌آزمایی شده بود و موضوع حل و فصل شد. مایه تأسف است که آژانس یک موضوع بسته شده را که به سال‌های ۲۰۰۴-۲۰۰۳ برمی‌گردد براساس اطلاعات غیر معتبر مجدداً باز می‌کند.»

ایران درباره مرکز ورامین نیز گفته است «از آن‌جایی که هرگز هیچ‌گونه فعالیت مرتبط هسته‌ای در این مکان وجود نداشته است، گزارش آژانس در مورد وجود ذرات هیچ توجیهی به غیر از اینکه اقدامات خرابکارانه برای سناریوسازی توسط دشمنان شناخته شده جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گیرد، ندارد.»

در بیانیه سازمان انرژی اتمی آمده که ارزیابی آژانس «صرفاً یک خیال‌پردازی مبتنی بر اطلاعات غیرموثق و نادرست است.» و از این موضوع انتقاد شده که «آژانس تمام اسناد و اطلاعات ساختگی و جعلی ارائه شده توسط رژیم اسرائیل را کاملا معتبر درنظرمی‌گیرد و در عین حال توضیحات ایران را نادیده گرفته  است».

فراز و نشیب‌های رابطه ایران و آژانس نشان می‌دهد که راه تعامل و تفاهم تنها به نتیجه رساندن مذاکرات است. و این راه از وین می‌گذرد نه بالعکس. اگر در وین توافق حاصل شود با آژانس هم به تفاهم خواهیم رسید

عبدالقادرخان، آغازگر موضوع آلودگی در برنامه هسته‌ای ایران

در آذرماه سال 1382 بازرسان آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند که در جریان بازرسی از تاسیسات هسته‌ای ایران، به نمونه‌های آلوده به اورانیوم غنی شده دست یافتند. ایران، این نمونه‌ها را ناشی از آلودگی دستگاه‌ها و تجهیزات خریداری شده از بازار آزاد دانست.

«حسن روحانی» که آن روزها دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران بود در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که تهران اسامی هیچ کشوری را در این ارتباط در اختیار آژانس قرار نداده است. اما به گفته دیپلمات‌ها، آژانس هم اکنون در حال بررسی این موضوع است که آیا این طرح‌ها از پاکستان به ایران آمده است یا کشور دیگری.

بعدها معلوم شد که ایران با عبدالقادرخان دانشمند فیزیک و پدر برنامه اتمی پاکستان ارتباط داشته و موضوع آلودگی در برنامه هسته‌ای ایران از آن تاریخ تا امروز یکی از موارد اختلافی ایران و آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی شده است.

به همین دلیل است که در اخبار مربوط به پرونده هسته‌ای ایران عبارت «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید ایران هنوز به سئوالات این آژانس در مورد آلودگی رادیواکتیو یک مکان اعلام نشده پاسخ نداده است» به جمله‌ای تکراری تبدیل شده و گزارش‌های آژانس نیز مملو از چنین گزاره‌هایی است: «همانطور که در جلسه شورای حکام گزارش شد، در محلی در ایران که پیشتر به آژانس اعلام نشده بود ذرات رادیواکتیو ناشی از فعالیت انسانی یافت شده است.»

با آژانش مشکل نداریم

گروسی ولی نیاید

یک روز بعد از آنکه سخنگوی وزارت خارجه گفت که مدیرکل آژانس برای تفریح می‌تواند به ایران سفر کند، اما برنامه کاری و دیپلماتیکی برای او نداریم؛ رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که برنامه‌ای برای سفر گروسی به ایران نداریم.رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: برجام مواردی را به بهانه‌هایی به کشور ما تحمیل کرده و اگر قرار است، این بهانه‌ها باقی بمانند و برجام هم باشد، مسلما خلاف توافقنامه خواهد بود.

اسلامی گفته که همه باید به تمام موضوعاتی که در برجام ذکر شده، پایبند باشند و نمی‌شود که بخشی از موارد در برجام را بیرون بیاورند و بگویند، این مطالب جداست و بعد نیز اعلام کنند، برجام نیز وجود دارد؛ تمامی موارد باید در کنار هم پیش برود: «ما مشکلی برای ادامه تعامل با آژانس انرژی اتمی نداریم، البته در صورتی که آنها به تعهدات خود در برجام عمل کنند. آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی باید در چارچوب پادمان کار خودش را نسبت به ما دنبال کند.»

فراز و نشیب‌های رابطه ایران و آژانس نشان می‌دهد که راه تعامل و تفاهم تنها به نتیجه رساندن مذاکرات است و این راه از وین می‌گذرد نه بالعکس. اگر در وین توافق حاصل شود با آژانس هم به تفاهم خواهیم رسید. در غیر این صورت ایران هر کاری انجام دهد رضایت آژانس را فراهم نمی‌کند.