وی از خاندان نفیسی‌های کرمان است، خاندانی که از چند قرن قبل، در این شهر به علم طب اشتغال داشته‌اند. نسب نفیسی به پزشکان بزرگی مانند حکیم برهان‌الدین نفیس بن عوض بن حکیم کرمانی از معروف‌ترین پزشکان قرن نهم هجری می‌رسد.
این ادیب، دانشمند و پزشک ویژه دربار مظفرالدین شاه از چهره‌های تاریخی ایران نیز به حساب می‌آید. نام نفیسی، در تاریخ مشروطیت این مرز و بوم به دلیل امضای این فرمان جاودانه شده است. شهرت اصلی این چهره به نام ایرانی، به‌دلیل تأسیس نخستین بیمارستان‌های جدید به سبک اروپایی و مدرن در دو شهر بزرگ کشور یعنی مشهد و تهران است.
آثار مکتوب ناظمالاطباء
نخستین کتاب «ناظمالاطباء» و نخستین ترجمه او از زبان فرانسه، کتابی است که در سال 1305 تدوین شده است. دیگر آثار او که پس از آن تألیف و ترجمه شدند عبارتند از: کتابی در زمینه پاتولوژی و کلینیک جراحی، رساله‌‌هایی در زمینه فیزیک، جراحی، تراپوتیک، تشریح و دور ساله درباره سوء هاضمه و «نامه زبان‌آموز» در زمینه صرف و نحو زبان فارسی.
«مذاکرات» کتابی بنا بر روش کتاب « aide-memoire» اثر دکتر کورلیو، پزشک فرانسوی است که ناظمالاطباء ترجمه این کتاب را در سال ۱۳۰۷ هجری قمری به پایان رساند.
«پزشکی‌نامه» کتابی در ۹۵۷ صفحه به قطع رحلی بزرگ و درباره علم تراپوتیک و ماتیرمدیکال است که تألیف آن در ماه رمضان ۱۳۱۴ به پایان رسیده و مدت‌ها کتاب مورداستفاده پزشکان و داروسازان ایرانی در اواخر عهد قاجار و اوایل عصر پهلوی بوده است.
(نخستین بیمارستان جدید ایران تاسیس ناظمالاطباء)
اما شاخص‌ترین اثر وی در زمینه علوم غیرپزشکی، «فرهنگ نفیسی» معروف به «فرهنگ ناظمالاطباء» است که شامل چهار جلد بزرگ و مشتمل بر حدود 26 هزار لغت فارسی و عربی است و نفیسی تا آخرین روزهای عمر خود مشغول تدوین آن بوده است.
این مجموعه چهار جلدی، در اوایل سده چهاردهم، تألیف شد که با عنوان «فرنودسار» نیز مشهور شده است. استفاده از حروف لاتین برای نشان دادن تلفظ واژگان (آوانگاری) نخستین‌بار در این اثر استفاده شده است. ویژ‌گی دیگر این اثر، ارائه بسیاری از واژگان زبان‌های دیگر مانند تازی، ترکی، مغولی و زبان‌های اروپایی است که در فارسی متداول شده است.
در تألیف این فرهنگ، همه کتاب‌های معتبر لغت عربی مانند «قاموس»، «شرح قاموس»، «صحاح اللغة»، «مجمع البحرین» و «منتهی الأرب» مورد استفاده مؤلف بوده است. کتاب‌های لغت فارسی مانند «برهان جامع»، «برهان قاطع»، «فرهنگ انجمن آرای ناصری»، «فرهنگ رشیدی» و «فرهنگ سروری» نیز از دیگر منابع ناظمالاطباء بوده است.
فرهنگ‌های بزرگ فارسی به انگلیسی مستشرقین نیز از سوی این چهره نامی ایران مورد استفاده قرار گرفته است. فرهنگ‌های «ریچاردسن»، «وولاستن» «جانسون» و «اشتاینگاس» از این دسته هستند.
نگاهی آماری به کتاب‌های پزشکی از ابتدای 94
سالروز درگذشت پزشک و مولف نامدار ایرانی بهانه‌ای شد که اطلاعات آماری مربوط به 180 کتاب پزشکی از ابتدای سال 94 در این گزارش مرور شود.
بر اساس اعلام مؤسسه خانه کتاب، از ابتدای سال جاری در حوزه علوم پزشکی 180 عنوان کتاب از سوی 129 ناشر تهرانی و 51 ناشر شهرستانی به بازار عرضه شده است. 142 عنوان از این آثار چاپ نخست و 38 عنوان نیز تجدیدچاپی است. تألیفات این حوزه 158 عنوان اعلام شده و 129 عنوان کتاب نیز در قالب ترجمه منتشر شده است.
گزیده کتابشناسی پزشکی در 71 روز
«آزمايشگاه ژنتيک»
شهاب خاقانی؛ ويراستار: محمد خياط - دانشگاه آزاد اسلامی (اراک)، انتشارات علمی - 112 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ نخست - 1000 نسخه - 80000 ريال.
«آموزش موضوعات مراقبت معنوی: كتاب راهنما برای همه كاركنان نظام ملی سلامت در اسكاتلند»
گروهی از مؤلفان انتشارات آوای نور؛ مترجم: زهرا غلامی حيدرآبادی - آوای نور - 144 صفحه - رقعی (شوميز) – چاپ نخست- 500 نسخه - 80000 ريال.
«ارتباط شناسی سلامت»
محسن صفاری، داود شجاعی‌زاده و فضل‌اله غفرانی‌پور - آثار سبحان، ياررس - 202 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ سوم سال 1394 - 500 نسخه - 99000 ريال.
«اصول شرح‌حال گيری و معاينه بالينی كودكان»
گردآورندگان مهران كريمی، اميرحسين جعفری مهدی‌آباد؛ زهره مهری - آثار سبحان، ياررس - 200 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ نخست- 500 نسخه - 138000 ريال.
«اصول طب غواصی»
علی تارات - پازينه - 638 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ 1 سال 1394 - 800 نسخه - 450000 ريال.
«اعجاز گلها و گياهان دارويی»
علی جانزاده - آدينه سبز - 288 صفحه - وزيری (سلفون) - چاپ سوم - 2000 نسخه - 160000 ريال.
«انگل‌شناسی عملی: روش‌های آزمايشگاهی همراه با اطلس رنگی»
بهنام قلعه‌نوئی - دانشگاه آزاد اسلامی (اراک)، انتشارات علمی - 518 صفحه - رحلی (شوميز) - چاپ نخست - 1000 نسخه – 320000 ریال.
«پزشكی اسلامی در دوره ميانه»
پترای. پورمن ؛ اميلی ساواژ اسميت ؛ مترجم: قربان بهزاديان‌نژاد - پژوهشكده تاريخ اسلام - 340 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ 1 سال 1394 - 1000 نسخه – 170000 ریال.
«تاريخ مختصر طب نظامی در گستره تاريخ طب سنتی ايران»
فريبا خدايی‌فر، مجيد خليلی و فرشته خدايی‌فر - پزشكی شروين - 136 صفحه - رقعی (شوميز) - چاپ نخست ـ 1000 نسخه - 90000 ريال.
«تشخيص پنج عنصری در كليات پزشكی سنتی چينی و طب سوزنی (كتاب دوم): فرضيه و فلسفه»
حسن رضوانی - المعی - 288 صفحه - جلد نخست - وزيری (شوميز) - چاپ نخست - 600 نسخه - 200000 ريال.
«حفظ الصحه ناصری»
محمدكاظم گيلانی، مصحح: رسول چوپانی و مقدمه اسماعيل ناظم - طب سنتی ايران - 304 صفحه - وزيری (شوميز) - چاپ 4 سال 1394 - 1000 نسخه - 130000 ريال.
«حفظ سلامتی از ديدگاه طب سنتی ايران»
محسن ناصری و مقدمه: محمدمهدی اصفهانی - طب سنتی ايران - 142 صفحه - رقعی (شوميز) - چاپ 6 سال 1394 - 1000 نسخه - 60000 ريال.
«حفظ سلامتی از ديدگاه طب سنتی ايران»
محسن ناصری و مقدمه: محمدمهدی اصفهانی - طب سنتی ايران - 142 صفحه - رقعی (شوميز) - چاپ 7 سال 1394 - 1000 نسخه - 80000 ريال.
«خواص گياهان داروئی»
به‌اهتمام: محمدجواد هوشيار قصر - آدا - 200 صفحه - جلد 3 - رقعی (شوميز) - چاپ نخست - 1000 نسخه - 85000 ريال.
«خوانش بيماری در بستر اسطوره: مقدمه‌ای بر اسطوره درمانی»
عبدالرضا ناصر مقدسی - فرهامه - 184 صفحه - رقعی (شوميز) - چاپ نخست - 1000 نسخه - 250000 ريال.
نظر شما