ساختمانهای ناایمن و بلندمرتبه همانند یک بمب ساعتی در شهرهای کشور هستند که هر لحظه امکان فروریختن آوار آن‌ها بر سر ساکنان وجود دارد یا ساختمان‌هایی در این شهر در حال ساخت و ساز است که پیمانکار آن تنها به فکر پر کردن جیب خود است، چند فرد دیگر باید جان خود را در حوادث اینچنینی از دست بدهند تا فکر راه چاره باشیم.
به گزارش اعتدال، در بیش از یک دهه گذشته عمل به مقررات ملی ساختمان در ساخت و ساز منازل مسکونی، تجاری، اداری و ... همواره مورد تاکید مهندسان ناظر در ساختمان‌ها است، گاهی این حساسیت به حدی بالا است که بسیاری از پیمانکاران این حساسیت‌ها را بی‌جا می‌دانند، در حالیکه کوچکترین غفلت در این مسئله می‌تواند جان تعداد زیادی از افراد جامعه را معرض خطر قرار دهد و یک حادثه را تبدیل به یک بحران کند.
بسیاری از مهندسان ناظر و مجری، فرآیند رعایت قوانین ایمنی برای ساختمان‌سازی، به‌ویژه ساختمانهای بلندمرتبه را با دقت و حساسیت بالا پیگیری می‌کنند، اما در این بین نیز هستند کسانی که چشم خود را بر روی تخلفات می‌بنند و ساختمانی به آسمان قد می‌کشد که هر لحظه امکان آوار شدن آن بر سر ساکنانش وجود دارد.
قطعا باید در قوانین مرتبط با تائید مهندسان ناظر و صدور مجوزات ساختمان‌سازی تجدید نظر صورت بگیرد تا شاهد حوادثی چون متروپل نباشیم، همچنین باید شناسایی ساختمانهای ناایمن در دستور کار باشد، قطعا یک نهاد، سازمان و یا ارگان باید از هم‌اکنون متولی این مسئله باشد، زیرا شناسایی متخلفان پس از حادثه مصداق نوش دارو پس از مرگ سهراب است.
نقشه‌های تائید شده توسط نظام مهندسی توسط شهرداری مجددا تغییر می‌کند
سهراب حیدری‌زاده یکی از مهندسان فعال در زمینه ساختمان‌سازی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه برخی قوانین و مقررات موجود در مباحث ساختمان‌سازی زمینه تخلف پیمانکار در ساخت و ساز ساختمانهای بلندمرتبه را فراهم می‌کند، اظهار کرد: نقشه‌های ساختمانی در ابتدا بر اساس قوانین و مقررات ملی ساختمان تهیه و از سوی شهرداری به سازمان نظام مهندسی برای تائید سازه، برق، مکانیک و ... ارسال میشود، نقشه ساختمان پس از تائید توسط نظام مهندسی مجددا به شهرداری ارسال میشود، اما شاهدیم که پس از تائید نظام مهندسی نقشه دومی توسط شهرداری تهیه و بر تراکم ساختمان و سطح آن افزوده میشود.
وی افزود: نقشه دوم به سازمان نظام مهندسی برای تائید مجدد ارسال نمی‌شود، معضلات موجود در صنعت ساختمان‌سازی مربوط به تغییر نقشه تائید شده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان در شهرداری‌ها است، حدود ۹۵ درصد نقشه‌های ارسال شده به شهرداری بایگانی و نقشه دیگری برای اجرا تهیه میشود، باید ساختمان‌سازی از حالت دو نقشه‌ای خارج شود.
حیدری‌زاده با تاکید بر زلزله‌خیز بودن چهارمحال و بختیاری و وجود فرونشست زمین در این استان به‌علت خشکسالی، توضیح داد: اگر مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازها رعایت نشود، شاهد وقوع حوادث جبران‌ناپذیری خواهیم بود.
این مهندس ناظر در ادامه با اشاره به اینکه در صنعت ساختمان‌سازی منافع شهرداری‌ها از طریق افزایش تراکم و سطح ساختمان‌ها تامین میشود، بیان کرد: عموما پیمانکاران پس از تهیه نقشه اولیه به‌دنبال افزایش تراکم در ساختمان می‌روند و شهرداری نیز به‌علت کسب درآمد از این طریق حساسیت چندانی ندارد و با این مسئله موافقت می‌کند، نباید اجازه افزایش تراکم و سطح به پیمانکار بدون در نظر گرفتن مسائل فنی داده شود.
وی با اشاره به اینکه ساختمانهای غیرمقاوم بسیاری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد، گفت: باید ساختمانهای غیرایمن در سطح استان پلمب شود و مالکان ملزم به مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی ساختمان شوند، همچنین نظارت بر ساختمانهای در حال ساخت افزایش پیدا کند.
حیدری‌زاده با بیان اینکه مصالح مصرفی در ساختمان و ساکنان این ساختمان‌ها جزو سرمایه ملی محسوب می‌شوند، افزود: ساختمان‌ها باید بر اساس قوانین احداث شوند، اگر نقشه دوم در بحث ساختمان‌سازی حذف شود، بسیاری از مشکلات نیز به‌دنبال آن برطرف خواهد شد، باید این مسئله به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.
این مهندس عضو کانون کارشناسان نظام مهندسی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه مشابه ساختمان متروپل در شهرکرد نیز وجود دارد، خاطرنشان کرد: بسیاری از پیمانکاران و مالکان بدون در نظر گرفتن مسائل فنی بر تراکم ساختمان اضافه کرده‌اند که می‌تواند خطرآفرین باشد، ساختمان ستاره شهر (سینی سنتر) شهرکرد، برخی از انبوه‌سازی‌های محله میرآباد و منظریه جزو ساختمانهای ناایمن در شهرکرد محسوب میشود، باید واحدهای مسکونی احداث شده در شهرک منظریه مجددا از نظر ایمنی مورد بررسی قرار بگیرد، بسیاری از ساختمان‌ها فاقد پله اضطراری هستند.
ورود افراد غیرمتخصص به صنعت ساختمان‌سازی
پویا رئیسی- یکی از مهندسان ناظر نیز در گفت‌وگو با ایسنا با انتقاد از ورود افراد فاقد صلاحیت به صنعت ساختمان‌سازی، اظهار کرد: بسیاری از افرادی که اکنون به‌عنوان پیمانکار به صنعت ساختمان‌سازی ورود کرده‌اند، فاقد دانش و گاهای تجربه در این حوزه هستند و تنها به‌واسطه قدرت مالی به حوزه صنعت ساختمان ورود پیدا کرده‌اند.
وی افزود: عموما این افراد به پشتوانه مالی و رانت، قوانین موجود در ساختمان‌سازی را دور می‌زنند و همین مسئله موجب احداث ساختمانهای ناایمن در شهرها میشود.
رئیسی با اشاره به اینکه سازمان نظام مهندسی به‌عنوان مرجع نظارتی در حوزه ساختمان‌سازی قدرت اجرایی ندارد، بیان کرد: این سازمان تنها می‌تواند تخلفات در حوزه ساختمان‌سازی را گزارش کند، اما این نظارت تا زمانی تاثیر دارد که قدرت‌های بالاتر مانند اداره‌کل راه و شهرسازی و شهرداری با استفاده از ارتباطات و رانت به مسئله تخلف ورود پیدا نکنند، زیرا قدرت اجرایی در دست این دستگاه‌ها است.
این مهندس ناظر در ادامه با اشاره به قانون استفاده از مهندسان مجری ذی‌صلاح به‌عنوان متولی در ساخت و ساز ساختمان‌ها، توضیح داد: مهندسان مجری ترکیبی از تجربه و علم در صنعت ساختمان‌سازی هستند و زمانی‌که مهندسان مجری و ناظر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، بسیاری از تخلفات حوزه ساختمان‌سازی کاهش پیدا می‌کند و همچنین در صورت بروز تخلف و حادثه این مهندسان ملزم به پاسخگویی نبست به عملکرد خود هستند.
وی افزود: اما در اجرای این قانون مقاومت‌های بسیاری از سوی پیمانکاران و انبوه‌سازان در چهارمحال و بختیاری وجود دارد و این قانون تاکنون عملیاتی نشده است، قطعا اجرای این قانون به افزایش ایمنی در ساختمان‌سازی کمک می‌کند، اگر این قانون اجرایی شود، مجری نمی‌تواند بدون ضابطه تراکم و سطح ساختمان را افزایش دهد، زیرا باید پاسخگو باشد، در حادثه متروپل شاهد افزایش تراکم بدون در نظر گرفتن مسائل فنی و مهندسی بودیم.
رئیسی تاکید کرد: اگر مهندسان مجری ذی‌صلاح به‌عنوان متولی ساختمان‌سازی انتخاب شوند، منافع انبوه‌سازان به خطر می‌افتد، به همین علت مقاومت‌های بسیاری در این حوزه وجود دارد.
این مهندس گفت: شهرداری مسئول برخورد با تخلفات گزارش شده از سوی مهندسان ناظر است، اما گاهی فشار و مسائل اقتصادی موجب میشود تا مهندس ناظر عقب‌نشینی کند.
وی با تاکید بر اینکه مهندسان توانمندی در چهارمحال و بختیاری وجود دارد، تصریح کرد: اگر صفر تا صد ساختمان‌سازی به مهندسان ذی‌صلاح مجری و ناظر واگذار شود، شاهد کاهش بیش از ۷۰ درصدی تخلفات در حوزه ساختمان‌سازی خواهیم بود.
عموما برخورد قاطعی با متخلفان در حوزه صنعت ساختمان‌سازی صورت نمی‌گیرد
همچنین امین روحی- یکی از مهندسان مجری در چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا تعهد، تخصص و علم را از ملزومات برای فعالیت در صنعت ساختمان‌سازی عنوان و اظهار کرد: اگر مهندس در طراحی نقشه با علم و تعهد عمل کند، تهیه چند نقشه برای یک ساختمان هیچ خللی در بحث احداث ساختمان ایمن ایجاد نخواهد شد.
وی با اشاره به اینکه در بحث ساختمانهای ناایمن به استانداردها و مصالح با کیفیت توجه نشده است، گفت: بسیاری از افرادی که در صنعت ساختمان‌سازی فعالیت می‌کنند تخصص لازم برای اجرای سازه و استفاده از مصالح مرغوب را ندارند، این افراد از هر نوع مصالحی استفاده می‌کنند و نظارت چندانی بر کار آن‌ها صورت نمی‌گیرد و این موضوعات خطر ساختمانهای ناایمن را بیش‌تر می‌کند.
روحی در ادامه با بیان اینکه ساختمان‌ها از نظر ایمنی در برابر زلزله طراحی می‌شوند، توضیح داد: برخی از افراد بر اثر آسیبی که زلزله به ساختمان وارد می‌کند، جان خود را از دست می‌دهند و یا دچار مصدومیت می‌شوند، اما عده‌ای نیز به‌علت عدم آموزش کافی از سوی متولیان، در هنگام خروج از ساختمان دچار حادثه می‌شوند.
این مهندس مجری با تاکید بر اینکه هیچ ساختمان ناایمنی یکباره فرو نمی‌ریزد، یادآور شد: قبل از وقوع حادثه علائمی مانند ترک در دیوارها، تغییر شکل ماندگار در سازه و ... ایجاد میشود، اگر استانداردهای فنی رعایت نشود و مصالح غیراستاندارد به‌کار گرفته شود، شاهد حوادثی مشابه متروپل خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه امروز ورود افراد غیرمتخصص به صنعت ساختمان‌سازی به یک معضل تبدیل شده است، توضیح داد: امروز افراد به‌واسطه بنیه مالی قوی وارد این صنعت میشود و سواد و تخصص لازم را در این حوزه ندارند و زمانی‌که حادثه‌ای رخ دهد، قانونی برای برخورد با این افراد وجود ندارد.
روحی با بیان اینکه ساختمانهای ناایمن بسیاری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد، گفت: متاسفانه هر چه به جلو حرکت می‌کنیم، کیفیت ساختمانهای در حال ساخت در حال کاهش بوده، زیرا تعهد اخلاقی برخی انبوه‌سازان کم شده است.
این مهندس مجری تصریح کرد: عموما برخورد قاطعی با متخلفان در حوزه صنعت ساختمان‌سازی صورت نمی‌گیرد، یا زمانی ناظران به تخلف ورود می‌کنند که کار از کار گذشته است، در حوزه مسکن‌های مهر در استان به کرات شاهد تخلف بودیم، اما برخورد جدی صورت نگرفت.
وی با تاکید بر اینکه باید در صنعت ساختمان‌سازی از نیروی انسانی مجرب، آموزش دیده و دارای کارت مهارت در حوزه‌های تخصصی مانند آرماتوربندی، جوشکاری و ... استفاده شود، یادآور شد: اما متاسفانه تعداد نیروی کار دارای کارت مهارت در استان اندک است و این عیب بزرگی باوجود ظرفیت‌های فراوان در حوزه آموزش نیروی کار محسوب میشود.
روحی در پایان بیان کرد: رانت موجب شده است تا در صنعت ساختمان‌سازی چشم بر روی بسیاری از تخلفات بسته شود.
غفلت از قوانین و مقررات ملی ساختمان موجب حادثه میشود
در ادامه مهران کوهی کمالی- رئیس سازمان نظام مهندسی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه رعایت مقررات ملی ساختمان برای انواع ساخت و سازها در بخش خصوصی الزامی است، اظهار کرد: قطعا غفلت از قوانین موجب بروز حادثه میشود، ۲۲ مبحث در بحث ساختمان‌سازی باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی افزود: در ساختمان متروپل به مقررات ملی ساختمان و هشدارهای مهندسان ناظر پروژه بی‌توجهی صورت گرفته است و در نهایت این سازه دچار حادثه شد، این مقررات باید با حساسیت بالا پیاده شود.
کوهی با بیان اینکه صلاحیت مهندسان ناظر توسط وزارت راه و شهرسازی تائید میشود، یادآور شد: این مهندسان ناظر بر اساس مسئولیت واگذار شده به آن‌ها باید بر اجرای مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازها نظارت کنند.
رئیس سازمان نظام مهندسی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه تخلف مهندسان ناظر در ساخت و سازها دور از انتظار نیست، گفت: اما نظارت بر عملکرد مهندسان ناظر و مجری در فرآیند ساخت و سازها وجود دارد.
وی با بیان اینکه قطعا در ساختمانهای بلندمرتبه مانند پلاسکو و متروپل که دچار حادثه شدند، قوانین و ضوابط شهرسازی رعایت نشده است، عنوان کرد: در برخی ساختمان‌ها نیز شاهد تغییر کاربری هستیم که این مسئله نیز می‌تواند موجب حادثه شود.
کوهی اضافه کرد: شهرداری‌ها و کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ باید با افرادی که اقدام به تغییر کاربری ساختمان‌ها می‌کنند با شدت برخورد کند، ساختمان‌هایی که با نظارت سازمان نظام مهندسی در چهارمحال و بختیاری ساخته می‌شوند از امنیت بالایی برخوردار هستند، خوشبختانه باوجود حوادث طبیعی مانند زلزله حادثه چندانی در ساختمانهای مهندسی ساز در استان نداشتیم.
رئیس سازمان نظام مهندسی چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه نرخ بروز حوادث در ساختمانهای ناایمن در کشور بالا است، توضیح داد: در کنار استفاده از مصالح مرغوب باید مقررات ملی ساختمان با حساسیت اجرا شود، همچنین از تغییر کاربری ساختمان‌ها جلوگیری شود.
وی بیان کرد: عمده تخلفات در حوزه ساخت و ساز در چهارمحال و بختیاری رعایت نشدن ضوابط شهرسازی و در ساختمانهای قدیمی‌ساز رعایت مواردی از قبیل ضوابط آتش نشانی است.
کوهی در پایان تصریح کرد: شناسایی ساختمانهای ناایمن قدیمی جزو وظایف ذاتی نظام مهندسی نیست، بسیاری از تخلفات در ساخت و ساز گزارش نمی‌شود و این سازمان ابزار قانونی برای برخورد در این حوزه را ندارد.
کمیسیون ماده ۱۰۰ و مهندس ناظر باید پاسخگوی تخلفات ساخت و ساز باشند
همچنین عبدالصادق نجفی- سرپرست شهرداری شهرکرد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه شهرداری به‌هیچ عنوان خارج از ضوابط قانونی اقدام به صدور پروانه برای احداث ساختمان نمی‌کند، اظهار کرد: زمانی‌که مالک برای دریافت پروانه مراجعه می‌کند، برای تهیه نقشه ساختمانی به شرکت‌های فنی و مهندسی دارای صلاحیت معرفی میشود، این نقشه‌ها طبق مقررات ملی ساختمان تهیه میشود.
وی افزود: نقشه تهیه شده توسط دفاتر فنی و مهندسی در کارگروه سازمان نظام مهندسی ساختمان کنترل میشود و سپس این نقشه ضمیه پروانه ساخت میشود.
نجفی در ادامه با بیان اینکه اگر مالک در حین ساخت تخلفی مانند اضافه بنا داشته باشد، این تخلف در کمیسیون ماده ۱۰۰ مورد بررسی قرار می‌گیرد، گفت: شهرداری در رای این کمیسیون هیچ دخالتی ندارد، اعضای این کمیسیون متشکل از نماینده شورای شهر، نماینده وزارت کشور و قوه قضائیه است، زمانی‌که مالک اضافه بنا داشته باشد، یک مهندس ناظر باید استحکام بنا را تائید کند و در نهایت این کمیسیون رای به تخریب سازه مازاد یا جریمه نقدی می‌دهد.
سرپرست شهرداری شهرکرد تاکید کرد: در پرونده‌های ساختمانی، کمیسیون ماده ۱۰۰ و مهندس ناظر پروژه در بحث تخلفات باید پاسخگو باشد، اگر مهندس ناظر گزارش خلاف واقعی ارائه دهد و استحکام بنا را تائید کند، خود باید پاسخگو باشد.
وی افزود: در بحث ساختمان‌سازی مهندسان ناظر باید پایداری ساختمان، استحکام بنا، نقشه، تاسیسات برق و مکانیک را از نظر ایمنی تائید کنند تا پایان کار توسط شهرداری صادر شود.
نجفی در خصوص شناسایی ساختمانهای ناایمن در شهرکرد، توضیح داد: کمیته‌ای به همین منظور با حضور نماینده‌ای از اداره‌کل راه و شهرسازی، شهرداری شهرکرد، نظام مهندسی و دفتر فنی استانداری تشکیل و گزارشات مبنی بر ساختمانهای ناایمن در استان بررسی و به مالکان اخطار داده میشود.
سرپرست شهرداری شهرکرد عنوان کرد: به تعدادی از ساختمانهای این شهر از نظر عدم رعایت موارد ایمنی در بحث آتش‌سوزی تذکر داده شده است، همچنین تعدادی ساختمان نیز از نظر استحکام بنا دچار مشکل هستند، اما اسامی آن‌ها در ذهن بنده نیست.
∎