به گزارش خبرنگار ایرنا، سوم خرداد و آزادی خرمشهر نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و تاریخ هشت ساله دفاع مقدس به شمار می‌رود. برخی چالشها و ناهماهنگیهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی صدام را به صرافت انداخت که با تجاوز به خاک ایران جایگاه خود را در جهان عرب جا انداخته و بخشهایی از خاک ایران را اشغال کند با این حال آزادسازی خرمشهر در سوم خردادماه۱۳۶۱ اشتباه محاسباتی صدام و حامیان منطقه ای و بین المللی وی را آشکار کرد. اکنون و در حالی که چهار دهه از آن روزها گذشته است نسل جدید آنطور که باید و شاید از ابعاد مختلف دفاع مقدس اطلاع کافی ندارد و لازم است با کسانی که در آن دوران حضور مستقیم در جبه ههای نبرد داشته اند تاریخ سرشار از دلاوریهای آحاد مختف ملت ایران با بازگو کنند. عملیات الی بیت المقدس یکی از مهمترین عملیات‌های دوران جنگ ایران و عراق به شمار می‌رود که با همکاری نیروهای ارتش و سپاه در نهایت با موفقیت به سرانجام رسید و شهر خون و قیام را پس از ۵۷۶ روز اشغال در سوم خرداد ۱۳۶۱ آزاد کرد.

فتح خرمشهر چنان بازتابی در جهان داشت که حتی بر معادلات سیاسی بین‌المللی نیز تاثیرگذار شد و ارتش بعثی با از دست دادن مواضعش، تکیه‌گاهش را برای مذاکره از دست داد و اهمیت موضوع چنان بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی سالروز آزادسازی این شهر را با عنوان "روز مقاومت، ایثار و پیروزی" در گاه‌شمار رسمی ثبت کرد. با توجه به گذشت چند دهه از آن دوران و گسست فرهنگی بین نسلی این روزها، دیگر کمتر کسی سراغی از قهرمانان گمنام نبرد خرمشهر، تاثیرات و درس‌های آن می‌گیرد که در این راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) مرکز اردبیل در گفت و گویی صمیمی با سرتیپ دوم پاسدار غلام‌عسگر کریمیان،  پای صحبت‌های این آزاده جانباز دوران دفاع مقدس و فرمانده پیشین لشکر عاشورا استان آذربایجان شرقی نشست. سردار کریمیان در دوران دفاع مقدس مسئول اطلاعات و عملیات در عملیات خیبر و معاون پیشین آموزش و پژوهش سازمان پدافند غیرعامل بوده است.

ایرنا: برای آشنایی بیشتر مخاطبان ضمن معرفی خودتان، زمان پیوستن به سپاه و حضورتان در جبهه‌های جنگ‌ را بفرمایید.

کریمیان: متولد شهریور ۱۳۴۲ هستم و سوم اسفند ۱۳۵۹ در حالی که در دوره دبیرستان در حال تحصیل بودم، بر اساس احساس وظیفه و تکلیف و اینکه می‌توانم مفید باشم، وارد مجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شدم؛ البته قبل از آن دکتر معصوم‌زاده اکنون متخصص اعصاب و روان است و آن زمان در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها به دنبال نیروهایی می‌گشتند که به درد ماموریت‌های سپاه و انقلاب بخورد. با توجه به اینکه پیش‌تر برخی کارها انجام شده بود، کل زمان حضورم در پذیرش تا پر کردن فرم‌ها و گزینش حدود ۲ ساعت طول کشید و شهید محمود خوش‌لحنی که رئیس گزینش سپاه آن زمان اردبیل بود با نامه‌ای مرا به واحد عملیات معرفی کرد و آنجا به صورت داوطلبانه مشغول شدم. در آذر ۱۳۶۰ در حالی که جنگ آغاز شده بود، حکم عضویت رسمی من در سپاه نیز صادر شد؛ البته سال ۵۹ در مرحله اول اعزام‌ها علاقه به حضور داشتم که مخالفت خانواده مانع شد اما سال ۶۰ برای نخستین بار از تبریز به پیرانشهر واقع در استان کردستان اعزام شدم.

ایرنا: اصلا چرا ایران به آن سادگی مورد تهاجم کشور همسایه ضعیف‌تر از خودش قرار گرفت.

کریمیان: حمله عراق به ایران در اواخر شهریور ۱۳۵۹ غافلگیرانه بود که همزمان از زمین، هوا و دریا انجام شد، آن هم در شرایطی که آمادگی لازم برای دفاع در کشور وجود نداشت. نیروی مدافع مرزها طبق قانون ارتش بود اما به دلیل مسائل بعد از انقلاب تضعیف شده بود؛ برخی فرماندهان فرار کردند، برخی به دلیل خیانت‌هایشان اعدام و برخی تسویه شدند و در واقع شیرازه ارتش بهم ریخته بود؛ به طوری که بر اساس مستندات ۶۰ هزار مستشار غربی و آمریکایی ارتش را ترک کرده بودند که پیش از آن در کلیدی‌ترین مسئولیت‌ها فعالیت می‌کردند. سپاه نیز که اوایل انقلاب شکل گرفت، یک مجموعه جوان و کم‌تجربه بود که در واقع از ابتدا قرار بود به طور موقت به خاطر پر کردن خلاء امنیتی پس از انقلاب به وجود آید اما بعدها با دستور امام راحل ماندگار شد و نیروهای مردمی هم به صورت متفرقه و خودجوش مانند نیروهای شهید چمران در قالب جنگ‌های نامنظم وارد عرصه نبرد شدند.

ایرنا: کمی در مورد شرایط آن دوران و اعزامتان از کردستان به خوزستان توضیح دهید.

کریمیان: آن زمان مقر سپاه در گمرک سابق پیرانشهر قرارداشت و من معاون روابط عمومی و فرمانده پایگاه بودم؛ شرایط چنان بود که در طول روز همه چیز دست ما بود اما شب‌ها دست حزب دمکرات و کومله بود؛ با توجه به اینکه من پیش‌تر آموزش‌های نظامی لازم را در ارتش دیده بودم و مدتی به عنوان کمک مربی هم خدمت کردم، بهمن نوجه‌ده به دلیل این خبرگی اصرار داشت در پیرانشهر بمانم اما از همان اول داوطلبان حضور در جبهه‌های جنوب در بین جوانان بیشتر بود؛ به این جهت رزمندگان منطقه غرب و شمال غرب کشور مظلوم واقع شدند و مورد کم‌توجهی قرار گرفتند؛ زیرا جنگ در آن منطقه به دلیل عوارض زمینی(کوهستانی بودن منطقه) از جنوب سخت‌تر بود. به هر روی پس از مدتی مرخصی، برای بار دوم به جبهه جنوب اعزام شدم که همزمان عملیات فتح المبین تمام شده و مقدمات عملیات الی بیت المقدس در حال فراهم شدن بود.

ایرنا: سوم خرداد سال ۶۱ شما کجا بودید؟

کریمیان: عملیات الی بیت المقدس در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۶۱ با رمز یا علی ابن ابی طالب (ع) آغاز شد. ما زمانی به منطقه رسیدیم که خرمشهر آزاد شده بود اما هنوز دود و آتش در شهر خاموش نشده بود؛ پیش از ما برخی نیروهای رزمنده اردبیل مانند صبور، اکبری، زنجانی و یا شهید ارادتی و شهید برزگر همراه تعداد دیگری از نیروها در تیپ ۲۷ محمد رسول الله (ص) یا تیپ هشت نجف اشرف به فرماندهی شهید احمد کاظمی ساماندهی شده بودند. اگرچه مقاومت ۳۴ روزه مردم خرمشهر با دستان خالی اما مصمم با همراهی نیروهای شهید جهان‌آرا و تفنگداران نیروی دریایی ارتش در مقابل نیروهای تا بن دندان مسلح عراق سد آهنینی ایجاد کرده بود اما در واقع دشمن در مدت زمان کوتاهی ۱۵ هزار کیلومتر از خاک ایران را اشغال کرده و موفقیت‌های به دست آورده بود.

ایرنا: بیش از یک ماه مقاومت خرمشهر در برابر ارتش مجهز عراق چگونه انجام شد؟

کریمیان: مساله‌ای که باعث زمین‌گیر شدن و شکست دشمن شد، ظهور و بروز یک مقاومت مردمی بود که دشمن به هیچ وجه در برآوردهایش محاسبه نکرده بود؛ این جریان برای دشمن گران تمام شد زیرا فکر نمی‌کردند که افرادی از شمالی‌ترین نقطه برای دفاع از کشور به جنوبی‌ترین نقاط ایران بروند و برابر آنها مقاومت کنند. برآوردهای دشمن از وضعیت کشور، سپاه و ارتش، شرایط پشتیبانی، سیاسی و مجموعه انقلاب این بود که صدام می‌تواند روز اول خرمشهر را تصرف کند و در یک هفته به تهران برسد؛ اما این اتفاق به دلیل خطای محاسباتی و اطلاعاتی در کنار مقاومت مردمی رخ نداد. اگرچه بنی‌صدر به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح مانعی برای وحدت و انسجام نیروهای مردمی، سپاه و ارتش بود؛ از جمله اینکه به حضور نیروهای مردمی در صحنه باور نداشت و معتقد بود تنها میزان تلفات افزایش خواهد یافت.

ایرنا: تاثیر عزل بنی‌صدر را در آزادی خرمشهر چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کریمیان: خرمشهر پس از ۵۷۶ روز از دست نیروهای متجاوز عراق آزاد شد اما پیش از آن باید به چند نکته توجه داشت؛ اول اینکه عزل بنی‌صدر نقطه عطفی برای آزادسازی اراضی اشغالی و پیروزهای پی در پی رزمندگان اسلام بود؛ پس از آن عزل بنی صدر قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء به عنوان قرارگاه مشترک ارتش و سپاه تشکیل شد و همه نیروها با هم‌افزایی، هم‌فکری و استفاده از توان یکدیگر وارد عرصه نبرد شدند. نخستین عملیات بزرگ پس از عزل بنی‌صدر ثامن الائمه بود که به امر فرماندهی کلی قوا، امام خمینی (ره) به منظور شکستن حصر آبادان انجام شد و نخستین پیروزی بزرگ از زمان آغاز جنگ را رقم زد؛ سپس عملیات طریق القدس در منطقه تپه‌های الله اکبر و تنگه چذابه با موفقیت انجام شد. شکست بعدی برای دشمن عملیات فتح المبین بود که در آن عملیات نیز بخش‌های وسیعی از مناطق اشغالی آزاد شد و در جریان آن تنها ۲ هزار نفر از دشمن اسیر گرفتیم. پس از فتح المبین مقدمات آزادسازی خرمشهر فراهم شد و عملیات بیت المقدس در چهار مرحله به اجرا درآمد که مرحله اول عبور از رودخانه کارون و پاک‌سازی منطقه بود. با توجه به موانع طبیعی و دشمن‌ساز ورود از شمال شهر غیرممکن بود و از این رو با تدبیری منطقه طلاییه، هویزه و حمیدیه را آزاد کردند و پس از پاک‌سازی محدوده مرز تا شلمچه، از همان محوری وارد خرمشهر شدند که پیش‌تر نیروهای عراقی وارد شده بودند و چنین چیزی به هیچ وجه به ذهن آنها خطور نمی‌کرد که از همان نقطه ورودشان مورد حمله قرار بگیرند. یک طرف کارون و طرف دیگر اروندرود قرار داشت و از این رو اصلی‌ترین راه فرار دشمن از مسیر خرمشهر به شملچه بود که رزمندگان اسلام در واقع راه فراری برایشان باقی نگذاشتند و دشمن را به طور کامل محاصره کردند.

ایرنا: کم و کیف نیروهای ایرانی و سایر دستاوردهای این عملیات چه بود؟

کریمیان: در جریان این عملیات که به مدت سه هفته با حضور ۳۰ هزار رزمنده در محدوده اهواز- خرمشهر- دشت آزادگان اجرا شد، حدود ۱۶ هزار نفر از نیروهای دشمن کشته شدند و نیروهای اسلام ۱۹ هزار نفر را اسیر گرفتند و به واقع ماشین جنگی عراق را از کار انداختند.
علاوه بر اینکه آزادی پنج هزار کیلومترمربع از خاک ایران و شهرهای هویزه و خرمشهر رقم خورد، شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد نیز در نتیجه عملیات الی بیت المقدس از برد توپخانه دشمن خارج شد. البته سازماندهی دوباره نیروها برای انجام عملیات نظامی بزرگ کار بسیار دشواری است اما نیروهای ایرانی از چنان آمادگی برخوردار بودند که عملیات ثامن الائمه تا الی بیت المقدس را پشت سر هم اجرا کردند.

ایرنا: این عملیات چه تغییری در مواضع دشمن ایجاد کرد و چرا پس ازآن جنگ پایان نیافت؟

کریمیان: پس از آزادی خرمشهر، ارتش بعثی از موضع تهاجمی به موضع تدافعی تغییر داشت اما واقعیت این است که هیچ پیشنهاد رسمی مبنی بر آتش بس و پایان جنگ از سوی منابع رسمی به دست ایران نرسید و تنها مطالبی در حد گفته و شایعه مطرح می‌شد که البته فاقد اعتبار بود. علاوه بر آن با وجود آزادی خرمشهر هنوز چندین هزار کیلومتر از خاک ایران در دست نیروهای عراقی بود و حتی در صورت نشستن پای میز مذاکره نیز برگ برنده به دست دشمن می‌افتاد. موضوع مهم دیگر اینکه با توجه به عقده ای که صدام از قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر داشت، او شخصیتی نبود که به راحتی صلح را قبول کند و اگر چنین چیزی هم اتفاق می‌افتاد، تنها می‌خواست فرصتی بگیرد که نفسی تازه کند و  اقداماتش را از سر بگیرد؛ از این رو در جلسه شورای عالی دفاع با حضور و فرماندهی امام راحل تصمیم بر این شد که برای تنبیه و تعقیب متجاوز عملیات بعدی (رمضان) آغاز شود.

ایرنا: پیروزی نیروهای ایرانی در بازپس‌گیری خرمشهر چه تاثیری در معادلات منطقه و جهان گذاشت؟

کریمیان: بر اساس نظر کارشناسان نظامی و سیاستمداران دنیا، برتری ایران در آزادسازی خرمشهر تثبیت شد و مورد توجه قرار گرفت و با توجه به موانع طبیعی و مصنوعی که در منطقه وجود داشت، همه کارشناسان نظامی اذعان داشتند که حمله به پیشانی جنگی عراق صورت گرفته که هم دشمن و هم جهانیان را غافلگیر کرده است. اهمیت موضوع چنان بود که امام راحل در مورد فتح خرمشهر فرمود، "فتح خرمشهر فتح خاک نیست، فتح ارزش‌هاست و یا خرمشهر را خدا آزاد کرد"؛ بر اساس محاسبات دنیوی برابری نیرو بین ایران و عراق وجود نداشت اما وعده الهی "إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُمْ وَ یُثَبِّتْ أَقْدامَکُمْ" در جریان آن محقق شد. عملیات الی بیت المقدس نقطه عطفی بود که نگاه دنیا را به ایران تغییر داد و پس از آن دنیا متوجه شد که کشوری قدرتمند و با ثبات هستیم و حتی برخی کشورها که ارتباط خود را با وقوع انقلاب قطع کرده بودند، به فکر تجدید رابطه افتادند.

ایرنا:گذشته از عوامل نظامی و نیروهای انسانی و تجهیزات نقش انسجام ملی و فرهنگ مقاومت در این پیروزی چگونه بود؟ الان از آن تجربیات چگونه می توانیم استفاده کنیم؟

کریمیان: چنان که امام راحل نیز بیان فرمودند، یکی از عوامل اصلی پیروزی در این عملیات عنایت خداوند در کنار شجاعت رزمندگان و وحدت بین نیروهای ارتش و سپاه بود؛ علاوه بر این تجربه عملیات‌های گذشته و ضرباتی که پیش از عملیات به ارتش دشمن وارد شد نیز شیرازه آنها را از هم پاشید. امروز هم اگر مسئولان در تمامی سطوح با همان روحیه جهادی، بسیجی و عمل انقلابی که در دوران دفاع مقدس حاکم بود، پیش بروند به طور قطع بسیاری از مشکلات قابل حل خواهد بود. فرهنگ دفاع مقدس الهام گرفته از فرهنگ عاشورایی بود، اما پس از جنگ از سوی دشمن رها نشدیم؛ شکل و صورت آن تغییر کرد اما ماهیتش عوض نشد و تا وقتی که ما به دنبال مواضع انقلاب اسلامی باشیم، این جنگ ادامه خواهد داشت؛ از این رو دشمن پس از جنگ وجهه خود را تغییر داد و جنگ نرم را علیه ایران آغاز کرد. جنگ سخت از بمباران و صدای شلیک تانک‌ها، توپ‌ها و راکت‌ها قابل تشخیص بود اما جنگ نرم چنین نیست و از این رو برخی از روی ناآگاهی آن را جدی نگرفته‌اند؛ حتی برخی آن را "توهم تهاجم" نامیدند و ما وقتی متوجه ماجرا شدیم که دشمن سرپل‌ها را از ما گرفت.
حوادث سال ۷۸ و ۸۸ از نتایج این جنگ بود که سابقه آن از زمان پیروزی انقلاب به بعد وجود نداشت اما در نهایت اعمال سیاست اندلسی، تبلیغاتی و عملیات میدانی دشمن شکست خورد و به این نتیجه رسید که نظام هنوز چنان سرمایه‌ای دارد که نگذارد آنها به هدف خود برسند. البته اگر هدایت‌های مقام معظم رهبری و هوشیاری و تعهد مردم نبود، به طور قطع دچار ناکامی و شکست شده بودیم؛ اما پس از آن نیز دشمن دست برنداشت، این جریان را ادامه داد و تورهای مختلفی انداخت تا به ویژه جوانان جامعه را در قالب‌های مختلف از جمله برجام گیر بیاندازد و اگرچه کشور آسیب‌هایی دید اما دشمن موفق نشد.

حفظ انقلاب با عافیت‌طلبی و محافظه کاری امکان پذیر نیست

ایرنا: چه راهکاری گذر از شرایط کنونی پیشنهاد می‌کنید؟

کریمیان: برای مقابله با این شرایط اقدامات رسانه‌ای در صدر است؛ اگر آنطور که ادعا می‌کنند ما ضعیف بودیم چگونه ۴۰ سال مقابل این همه هجمه دوام آوریم؟ از این رو باید نسبت به باور کردن جریان نفوذ و تبیین نقاط قوت نظام اقدام کرد؛ چراکه دشمن در پی کمرنگ جلوه دادن نقاط قوت و پررنگ کردن نقاط ضعف نظام است. علاوه بر این باید برای شفاف‌سازی و ارائه روایت‌های دقیق از مشکلات، اقدام جهادی و انقلابی، متقضی و سریع به اقتضای مسائل کشور، برخورد قاطع و بدون چشم‌پوشی با مفسدان و اخلالگران اقتصادی، راه‌اندازی جهاد تبیین به صورت نهضتی جهت روشنگری و بصیرت‌افزایی به مثابه چراغ راهی در فضای غبارآلود موجود، دشمن‌شناسی و جریان‌شناسی، دوری از محافظه‌کاری، تسامح و تساهل، تقویت انسجام ملی و جلوگیری از تفرقه و گسست فرهنگی بین نسل‌های مختلف، استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود، حفظ روحیه جهادی و عمل انقلابی، مطالبه‌گری به حق، تقویت بنیان خانواده‌ها، مقابله با بحران هویت، آفند بی‌امان به مواضع دشمن، پیروزی کامل از امام حاضر و تقویت عوامل تولید قدرت اقدام کرد.
حفظ انقلاب و نظام با عافیت‌طلبی، محافظه‌کاری و منفعت‌طلبی امکان‌پذیر نخواهد بود و باید همانند عرصه‌های جنگ وارد میدان شد و چنان که مقام معظم رهبری نیز تاکید داشتند امیدوار کردن مردم، دیدن نیمه پر لیوان و تبیین نقاط قوت نظام ضروری است و با جهاد تبیین می‌توان به این هدف‌ها نزدیکتر شد.