انتخاب نوع واکسن در زمان تزریق دز سوم یا دز بوستر واکسن کرونا نیز تبدیل به چالشی مهم برای شهروندان جامعه شده است. هر چند مدت از گوشه و کنار شایعاتی شنیده می‌شود که واکسنی خاص در میان تمامی واکسن‌های موجود در مراکز واکسیناسیون کشور، ایمنی‌زایی کم‌تری در برابر سویه جدید کرونا یعنی امیکرون دارد، یا واکسنی دیگر می‌تواند باعث عوارض خطرناک یا جدی برای افراد پس از تزریق دز سوم یا دز یادآور شود.

در این مقاله قصد داریم تا با نتایج علمی به دست آمده از واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن، پیش از تزریق دز سوم یا دز بوستر واکسن کرونا شما را دقیق‌تر با این واکسن نوترکیب آشنا سازیم.

اسپایکوژن، واکسن پروتئین نوترکیب کرونا

واکسن‌های با پلتفرم پروتئین نوترکیب (مانند واکسن ایرانی-استرالیایی اسپایکوژن) از ایمنی بالایی برخوردارند که سابقه طولانی استفاده از آن در ساخت انواع واکسن‌ها مانند واکسن آنفلوانزا، هپاتیت، اچ پی وی و داروهایی چون انسولین آن را به خوبی نشان می‌دهد.

واکسن ایرانی- استرالیایی اسپایکوژن مزیت‌هایی دارد که آن را برای تزریق دز بوستر یا دز تقویتی متمایز می‌کند. اولین نکته این که واکسن اسپایکوژن شامل همه بخش‌های پروتئین اسپایک ویروس کرونا است؛ پس می‌توان انتظار داشت که دستگاه ایمنی در بدن در برابر تمامی بخش‌های اسپایک ویروس پاسخ‌ دهد.

درباره واکسن‌های پروتئین نوترکیب مانند واکسن اسپایکوژن نگرانی کمتری درباره عوارض جانبی وجود دارد، زیرا با واکسن‌های پروتئین نوترکیب، تنها عوارض خفیف و کم‌خطر رخ می‌دهد. همچنین، عوارض خاص و جدی مانند لختگی خون که پس از تزریق واکسن‌های کرونا با تکنولوژی جدید مشاهده شده، با واکسن‌های ساخته شده با تکنولوژی پروتئین نوترکیب مانند واکسن اسپایکوژن دیده نشده است.

سطح ایمنی بالاتر در افراد واکسینه شده با واکسن اسپایکوژن

در مطالعه دز بوستر واکسن اسپایکوژن، نیمی از کسانی که سابقه تزریق اسپایکوژن یا واکسن وکتور ویروسی مانند استرازنکا یا اسپوتنیک را داشتند، از ابتدا سطح بالاتری از نظر ایمنی یا همان آنتی‌بادی خنثی‌کننده داشتند.

این در حالی است که این نسبت در افراد دریافت‌کننده واکسن‌هایی چون سینوفارم و برکت، کمتر (۳۸ درصد) بوده است. با این که مدت زمان بیشتری از تزریق دز دوم در افراد واکسینه با اسپایکوژن نسبت به افراد واکسینه با واکسن ویروس غیرفعال مثل سینوفارم و برکت گذشته بود (۶ ماه در برابر ۴ ماه)، میزان آنتی‌بادی در افراد واکسینه با اسپایکوژن بیشتر بود.

شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات تکمیلی بیشتر، به وب سایت رسمی واکسن اسپایکوژن مراجعه فرمایید.

نتایج مطالعه واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر

در آخرین مطالعه واکسن اسپایکوژن که برای بررسی تاثیر آن به عنوان دز بوستر انجام شد، این واکسن با موفقیت، ایمنی افراد را تا چندین برابر (بین ۱۱ تا ۲۵ برابر) تقویت کرد.

شرکت‌کنندگان در این مطالعه با سابقه تزریق ۲ دز از انواع واکسن‌ها، دارای شرایط متفاوت سنی و جسمی از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت بودند.

واکسن اسپایکوژن در مطالعات قبلی، توانایی خود را برای تولید پاسخ ایمنی به میزان ۸۷ درصد و اثربخشی ۶۰ تا ۶۵ درصدی نشان داده است.

در این مطالعه هدف اصلی بررسی میزان پاسخ ایمنی (غلظت آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده) است که بعد از تزریق اسپایکوژن به عنوان دز بوستر، در بدن تولید شده است. علاوه بر این، در این مطالعه اثر واکسن بر تحریک مسیرهای دیگر سیستم ایمنی هم بررسی می‌شود.

افراد شرکت‌کننده در مطالعه از نظر نوع واکسن قبلی به سه گروه تقسیم شدند:

دریافت‌کنندگان واکسن ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم، بهارات و برکت)

دریافت کنندگان واکسن آدنوویروسی (مانند آسترازنکا)

دریافت کنندگان واکسن پروتئین نوترکیب (اسپایکوژن)

تزریق واکسن اسپایکوژن به عنوان دز بوستر باعث پاسخ ایمنی مجدد و تا بیش از ۲۵ برابر افزایش در میانگینِ غلظت آنتی‌بادی‌های خنثی‎‌کننده شد. اسپایکوژن توانست بیشترین میزان افزایش ایمنی را (میانگین بیش از ۲۵ برابر) در افراد با سابقه تزریق واکسن ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم) ایجاد کند.

همچنین، دز بوستر واکسن اسپایکوژن در دریافت‌کنندگانِ آسترازنکا و اسپایکوژن به ترتیب بیش از ۱۴ برابر و ۱۱ برابر پاسخ ایمنی را افزایش داد. بر اساس این نتایج و با توجه به این که در ایران بیشترین نوع واکسن تزریق شده به افراد در واکسیناسیون اولیه، واکسن‌های ویروس غیرفعال همچون سینوفارم، بهارات و برکت بوده است؛ تزریق اسپایکوژن به عنوان دز بوستر برای همه پلتفرم‌های موجود از واکسن‌ کرونا در ایران و به ویژه پلتفرم ویروس غیرفعال‌شده، انتخابی کارآمد و ایمن است.

در مطالعه بالینی بوستر اسپایکوژن هیچ عوارض جدی یا قابل توجهی مشاهده نشد و بیشترین عوارض بعد از تزریق بوستر اسپایکوژن درد محل تزریق و احساس خستگی بود.

اسپایکوژن در چه مراکزی موجود است؟

برای آگاهی از موقعیت مکانی مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن، به همراه شماره تماس آن‌ها می‌توانید به لینک "مراکز تزریق واکسن اسپایکوژن" مراجعه فرمایید. برای دانستن موقعیت‌های مکانی هر مرکز، کافیست روی نام آن‌ها کلیک فرمایید. لطفا پیش از مراجعه حضوری با مرکز واکسیناسیون مورد نظر خود تماس حاصل فرمایید.

توجه فرمایید که این لیست در حال به روزرسانی است و مراکز جدید به صورت روزانه اضافه خواهند شد.

شخصی که واکسن‌های سینوفارم یا آسترازنکا را تزریق کرده، برای دوز سوم یا بوستر می‌تواند به سراغ واکسن اسپایکوژن برود؟

با توجه به یافته‌های موجود از واکسن‌ها و مطالعات قبلی، استفاده از واکسنی با تکنولوژی متفاوت از نوع واکسیناسیون اولیه باعث ایجاد ایمنی پایدارتر و موثرتری در برابر ابتلا به کووید-۱۹ می‌شود.

تکنولوژی واکسن اسپایکوژن از نوع پروتئین نوترکیب و متفاوت از واکسن‌های وکتور ویروسی (مانند آسترازنکا) یا ویروس غیرفعال شده (مانند سینوفارم) است. اسپایکوژن حاوی تمام بخش‌های پروتئین اسپایک است، از این رو در افرادی که واکسیناسیون اولیه آن‌ها با واکسن‌های وکتور ویروسی یا واکسن‌های ویروس غیرفعال شده انجام داده اند، تجویز اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر می‌تواند منجر به فعالسازی مجدد سلول‌های خاطره در ساخت آنتی‌بادی علیه تمام قسمت‌های پروتئین اسپایک ویروس شود.

بنابراین "اسپایکوژن"، واکسن سیناژن می‌تواند گزینه مناسبی به عنوان بوستر برای خود و دیگر واکسن‌های وکتور ویروسی یا واکسن‌های ویروس غیرفعال شده باشد.

معرفی سویه جدید کرونا توسط سازمان جهانی بهداشت: ترکیب دلتا و امیکرون

سازمان جهانی بهداشت، این ترکیب دلتا و امیکرون را به شکل BA.۱ x AY.۴ اعلام کرده است. این ترکیب ابتدا در فرانسه در ژانویه ۲۰۲۲ گزارش شده بود که بعدا به نام دلتاکرون معروف شد. تاکنون اطلاعات بسیار کمی در مورد این ترکیب داریم. این ترکیب بسیار شبیه نوع دلتاست، اما قسمت مربوط به پروتئین اسپایک آن بیشتر شبیه امیکرون است. از ‌۳۶ جهش در ژن کدکننده‌ی پروتئین اسپایکِ این ترکیب، ۲۷ مورد در امیکرون، ۵ مورد در دلتا و ۴ مورد هم در هر دو واریانت دیده می‌شود.

این واریانت هنوز نگرانی خاصی ایجاد نکرده و تحقیقات درباره آن ادامه دارد. نگرانی در مورد این شکل از ترکیب‌ها با فقدان شواهد در مورد افزایش شدت بیماری آن کمتر می‌شود. پیدایش این جهش هشداری است برای آنچه ممکن است در آینده با آن مواجه شویم. احتمال این ترکیب‌ها در آینده وجود دارد و باید قدرت ما برای تحت نظر گرفتن واریانت‌ها با کمک راهکارهایی چون واکسن بیشتر شود.