آرمین منتظری روزنامه نگار

هفته گذشته گروه تروریستی داعش کنترل کامل شهر باستانی پالمیرا در سوریه را به دست گرفت. بیشتر خبرهایی که درخصوص سقوط این شهر منتشر شده است، متمرکز بر باستانی بودن این شهر است و نهادهای بین‌المللی مدام عکس‌هایی از سایت‌های باستانی این شهر منتشر می‌کنند و نسبت به احتمال تخریب آثار باستانی این شهر توسط داعش ابراز نگرانی می‌کنند. اگرچه این نگرانی‌ها به‌جا و درست است اما نکته مهم درخصوص شهر پالمیرا، اهمیت استراتژیک آن و تاثیری است که تصرف آن در درگیری‌های سوریه بر جای می‌گذارد.
در ابتدا باید به سوالی پاسخ داد و آن این‌که آیا داعش در تصرف شهرها و مناطق، بدون استراتژی عمل می‌کند یا این‌که برای هر اقدامی و انتخاب هر هدفی، برنامة‌ریزی و استراتژی خاصی دارد؟ به جرات می‌توان گفت که داعش در انتخاب اهدافش کاملا با برنامه‌ریزی قبلی عمل می‌کند. بررسی سابقه عملکرد این گروه در عراق نشان می‌دهد که داعش در تصرف شهرها به مواردی نظیر، راه‌های مواصلاتی و تدارکاتی، منابع انسانی، جغرافیایی محیطی و منابع طبیعی و مسائل استراتژیک نظامی، کاملا توجه
 نشان می‌دهد.
اگر نقشه سوریه را در مقابلتان بگذارید، می‌بینید که دو نکته درخصوص تصرف پالمیرا به دست داعش حایز اهمیت است. نخست این‌که با تصرف این شهر ارتباط نیروهای حامی
 بشار اسد شامل تیپ 137 مکانیزه و تیپ 104 که در دیرالزور مستقر هستند با خطوط تدارکاتی‌شان قطع می‌شود. معنایش این است که این نیروها در آینده مایحتاج مورد نیاز خود نظیر آذوقه و تسلیحات لازم را در اختیار نخواهند داشت. البته برای این مشکل یک راه‌حل وجود دارد و آن این‌که نیروهای هوایی سوریه از طریق هوا به نیروهایش رسیدگی تدارکاتی می‌کند اما واقعیت این است که این کار در درازمدت قابل انجام نیست و به هر صورت این نیروها نمی‌توانند در درازمدت در شرایط محاصره باقی بمانند.
باز هم اگر با دقت بیشتری به جایگاه پالمیرا  روی نقشه نگاه کنید می‌بینید که پالمیرا دقیقا در مرکز سوریه واقع شده است و تمام شاهراه‌های مواصلاتی سوریه یا از خود پالمیرا یا از نزدیکی آن می‌گذرند. به این ترتیب داعش که اتفاقا در کار تحرک در عرصه سرزمینی با قدرت عمل می‌کند، می‌تواند از پالمیرا به‌عنوان پایگاهی برای مناطق اطراف استفاده کند.
سوال دیگر این است که اگر نیروهای داعش به جای اقداماتی نظیر حمله به کوبانی، تمرکز خود را بر مبارزه با نیروهای بشار اسد معطوف کنند، آیا باز هم از سوی هواپیماهای نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا مورد حمله واقع می‌شوند؟ پاسخ به این سوال از آن‌جهت اهمیت دارد که می‌تواند استراتژی اخیر داعش در سوریه را تشریح کند. داعش اخیرا دست به تغییراتی در استراتژی خود در سوریه و خصوصا استان حمص که شهر پالمیرا نیز در آن واقع شده، زده است. تا پیش از این داعش علیه نیروهای مقاومت مردم در کوبانی و حسکه می‌جنگید و در عین‌حال مواضع خود در استان آلپو را نیز نگه می‌داشت. نکته اما اینجا بود که داعش در همه این مناطق تحت حمله هواپیماهای ائتلاف به رهبری آمریکا قرار می‌گرفت. اما اخیرا داعش حملات خود را کاملا معطوف به نیروهای حامی بشار اسد کرده است. به این ترتیب نیروهای ائتلاف دیگر دلیلی برای بمباران مواضع داعش نمی‌بینند. چراکه از یک سو نمی‌خواهند با بمباران مواضع داعش، از
بشار اسد حمایت کنند و از سوی دیگر بدشان نمی‌آید که داعش با بشار اسد مشغول باشد و او را بیشتر تضعیف کند. چراکه این اقدام داعش هم در راستای منافع آمریکاست و هم در راستای منافع ترکیه، قطر و عربستان سعودی. علاوه بر این شاید این تحلیل کمی پیش و پا افتاده به نظر برسد اما به نظر می‌رسد که شهر پالمیرا که شهری باستانی نیز هست پایگاه مناسبی برای داعش باشد چراکه حمله نیروهای ائتلاف به یک شهر باستانی برای از میان بردن داعش می‌تواند به تخریب گسترده آثار باستانی منجر شود و این خود وجهه خوبی برای نیروهای ائتلاف در عرصه جهانی نخواهد داشت.
مخلص کلام این‌که امروز مسأله سوریه بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. کاملا واضح و مشخص است که برنامه‌هایی برای سوریه چیده شده است. امروز داعش مستقیما سرزمین‌های مرکزی سوریه را زیر تیغ تهدید خود دارد. سرزمین‌هایی که از دمشق تا آلپو می‌رسند. علاوه بر این دولت سوریه نیز چالش‌های زیادی در برداشتن تهدید از این مناطق دارد. چراکه این مناطق از لحاظ جغرافیایی و از لحاظ وسعت به صورتی است که به راحتی نمی‌توان آن را پاکسازی کرد. شاید درحال حاضر تنها راه پیش پای دولت سوریه حمله به داعش در پالمیراست. مشکل اما اینجاست که تمرکز اسد بر هر نقطه‌ای برای مبارزه با داعش موجب کاسته شدن از توجهش به دیگر مناطق می‌شود. به‌طورکلی از ظواهر امر اینگونه می‌توان استفاده کرد که امنیت سوریه این روزها بیش از هر زمان دیگری در
 خطر است.