سرویس علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ با آغاز سال جدید، هر سال دستگاه ها با بازبینی فعالیت های خود، متناسب با شرایط جدید و نیازهای روز برنامه ها و اولویت هایی را برای فعالیت های آینده خود تعیین می کنند.

این موضوع درباره دستگاه های اجرایی که به طور مستقیم با مردم و خدمات گیرندگان ارتباط دارند بیشتر نمود دارد؛ اما بخش هایی مانند پژوهشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی، ارتباط مستقیم کمتری با عموم جامعه دارند و کمی از نظر دور می مانند.

امسال که سال با تمرکز بر فعالیت های دانش بنیانی و علمی نام گذاری شده است، سر زدن به مراکز تحقیقاتی و پژوهشی که پاشنه آشیل حرکت علمی در کشور هستند، برای اطلاع از جهت گیری آنها در سال جدید، بیش از پیش ضروری است.

در این باره با وحید یزدانیان رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان پژوهشگاه و مرکز پژوهشی و تحقیقاتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت‌وگو کرده ایم. از این پژوهشگاه به عنوان چشم رصد گر وزارت ارتباطات در فناوری های نوین یاد می شود.

 مهم‌ترین اولویت و برنامه‌ پژوهشگاه وزارت ارتباطات در سال جدید

فارس: مهم‌ ترین برنامه‌ های پژوهشگاه برای سال جدید چیست و با توجه به اینکه برنامه ریزی برای سال جدید پیش از پایان سال انجام شده  آیا در برنامه های پژوهشگاه برنامه ویژه ای برای بخش دانش بنیان ها با توجه به شعار سال که «تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین» است دیده شده است؟

یزدانیان: برنامه های پژوهشگاه در روزهای پایانی سال ۱۴۰۰ نهایی شد و برای وزیر ارتباطات هم ارسال شد که آقای وزیر تایید و اصلاحی روی برخی از برنامه ها داشتند. مجموعه برنامه های جدید در روزهای ابتدایی سال بازنگری و اطلاع رسانی شد و بر اساس نام گذاری سال جدید برنامه ها مورد بازنگری قرار گرفته است.

اما به طور کلی در سال جدید چند سرفصل و کلان برنامه داریم که یکی از برنامه های همیشگی ما بحث انجام پروژه های جاری در پژوهشگاه است که در سال جدید هم ادامه می یابد.

همواره بین ۶۰ تا ۷۰ درصد فعالیت های پژوهشگاه ICT از جنس پژوهشی است که امسال یک تفاوت رویکرد وجود دارد و این است که بر اساس تاکیدات دولت و وزیر ارتباطات بیش از ۹۰ درصد پروژه های پژوهشگاه ICT درباره شبکه ملی اطلاعات است. یعنی ۹۰.۸ درصد پژوهش های پژوهشگاه در سال جدید به صورت مستقیم درباره پروژه‌ های شبکه ملی اطلاعات است و باقی پروژه ها هم نه اینکه به شبکه ملی اطلاعات مرتبط نباشد اما بر اساس نیاز متقاضی در بخش های مختلف انجام خواهد شد.

کاربران فارس من هم با ثبت سوژه در این سامانه خواستار پیگیری برای راه اندازی شبکه ملی اطلاعات شده اند و می پرسند که چرا راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات اجرایی نمی‌شود؟

محور دیگر فعالیت پژوهشگاه ICT در سال جدید بحث تایید نمونه است. تایید نمونه موضوعی بسیار مهم است؛ زیرا هم برای تولیدات داخل و رعایت استانداردها در تولید و هم برای نمونه های وارداتی که برای آنها تولید داخلی نداریم نیاز به تایید نمونه است. تجهیزات حتما باید تایید نمونه شوند و سپس در شبکه استفاده شوند؛ حال این تجهیزات می‌ توانند سخت افزاری یا نرم افزاری یا اکتیو یا پسیو یا تجهیزات نوری باشد. باید استانداردها در تولید و واردات این تجهیزات تست شود تا اطمینان حاصل شود که استاندارد در آن رعایت شده است. بنابراین بخش تایید نمونه بخش عمده ای از فعالیت های پژوهشگاه را در سال جدید به خود اختصاص خواهد داد.

فارس: در تایید نمونه آزمایشگاه همکار بخش خصوصی و رگولاتوری می‌شوید؟

یزدانیان: مجوز واردات تجهیزات مخابراتی و بهره برداری از این تجهیزات در لایه‌ های مختلف توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صادر می شود. رگولاتوری برای صدور این مجوزها نیاز به مجموعه هایی دارد که این تجهیزات را بررسی و تست کنند که ببینند استانداردها در این تجهیزات رعایت می شود یا خیر.

برای مثال وقتی نرم افزاری در حوزه دولت الکترونیک می‌خواهد استفاده شود سوال این است که آیا این نرم افزار امنیت کاربران را می تواند تامین کند یا نه؟ یا مودمی که تولید یا وارد شده آیا میزان تابش آن در حد استاندارد است که مردم بتوانند آن را در خانه استفاده کنند؟ معمولا این استاندارها رعایت می شود اما گاهی هم ممکن است به آنها بی توجهی شود، از این رو بررسی استانداردها ضروری است.

مجموعه هایی که این تست ها را انجام می دهند آزمایشگاه های تایید نمونه هستند؛ برای مثال آزمایشگاه پژوهشگاه ICT میزان تشعشع تابش در حد استاندارد دستگاه را تایید می‌ کند و این نتیجه را گواهی می کند و به رگولاتوری می دهد. سپس رگولاتوری بر اساس این تاییدیه ها، مجوز واردات یا مجوز خرید می دهد.

اتفاقا در این بخش شرکت های دانش بنیان به این خدمت نیاز دارند. حتی وقتی شرکت های دانش بنیان کالایی را تولید یا وارد می کنند و می خواهند این تجهیز را به اپراتور یا هر کدام از بازیگران حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بفروشند، باید برای آن تجهیز تایید نمونه داشته باشند و سپس می توانند تولیدات خود را بفروشند. 

بنابراین ما آزمایشگاه همکار تولید کننده و آزمایشگاه همکار رگولاتوری هستیم؛ یعنی هم شبکه آزمایشگاهی هستیم که می توانیم محصولاتی که ساخته شده اند و تجاری شده اند را برای واردات یا فروش تایید کنیم و علاوه بر این، تولیدکنندگان هم می‌توانند طبق یک پروتکل همکاری از ظرفیت آزمایشگاه پژوهشگاه در مراحل تولید یا در مراحل تایید نمونه از آزمایشگاه پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات استفاده کنند.

همچنین دانشکده علمی کاربردی پست و مخابرات یک مجموعه مستقل بود که از انتهای سال ۹۸ در زیرمجموعه پژوهشگاه فعالیت خود را ادامه داد و اکنون این دانشکده به عنوان مرکز آموزشی ذیل پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفته است و بخشی از فعالیت های ما در سال جدید فعالیت های آموزشی و ترویجی است و در بحث ترویجی، آموزش های ترویجی در حوزه  شبکه ملی اطلاعات را دنبال خواهیم کرد.

علاوه براین، یکی از خروجی های پژوهشگاه ها دستاوردهای علمی آنها است و اعضای هیات علمی ها باید مقاله و کتاب داشته باشند که تاکنون حجم زیادی از این مقالات و کتب را کاربردی کرده‌ ایم؛ اما باز هم آنها را در راستای شبکه ملی اطلاعات ساماندهی مجدد خواهیم کرد که این کار هم در سال جدید انجام می شود. همچنین برگزاری همایش ها و رویدادهای علمی و هم از دیگر فعالیت های پژوهشگاه در سال جاری است که دنبال خواهد شد.

یکی دیگر از اقدامات پژوهشگاه در سال ۱۴۰۱حمایت از پایان نامه های دانشجویان فوق لیسانس و دکتری است که آیین نامه‌ های مربوط باید تا پایان فروردین ماه بررسی و ابلاغ شود.

 پژوهش‌های کاربردی را به دو برابر افزایش دادیم

فارس: یکی از انتقادات و گلایه هایی که به بخش های پژوهشی کشور وارد می شود، معطل ماندن در پژوهش های بنیادی است به طوری که فایده و نتیجه آنها برای مردم ملموس نیست. اخیرا اعلام کرده اید که پژوهش های غیرکاربردی در این پژوهشگاه ندارید. در این باره آماری از فعالیت هایتان می فرمائید؟

یزدانیان: در حال حاضر روند پرشتاب و روبه جلویی را در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تجربه می کنیم و در این روند آنچه که بسیار مهم است این است که تحقیقات ما بیشتر از قبل کاربردی شده است؛ یعنی تاکید داریم و سعی می‌ کنیم که حجم بیشتر کار روی تحقیقات کاربردی باشد تا تحقیقات غیر کاربردی. 

اگر بخواهم در این باره عددی را اعلام کنم می توانم بگویم که قبلا تقریبا سهم مطالعات کاربردی از مجموع مطالعات پژوهشگاه ،۴۰ درصد بود که در حال حاضر به سهم بیش از هشتاد درصدی مطالعات کاربردی از مجموع مطالعات پژوهشگاه رسیده‌ ایم. یعنی در عمل تلاش کردیم که مطالعات بنیادی در پژوهشگاه، محدود به حداکثر ۲۰ درصد از فعالیت ها شود و باقی، مطالعات کاربردی باشند.

پروژه  مدل محموله مخابراتی ماهواره GEO، آماده تحویل شد

فارس: یکی از اقداماتی که پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام داد درباره ماهواره مخابراتی مدار GEO بود. در این باره پژوهشگاه چه کمکی کرد و پروژه به کجا رسید؟

یزدانیان: در راستای مهمترین کاری که در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام می‌ دهیم و منظور این است که از مطالعات و تئوریک تا حد زیادی صرف نظر کرده ایم و به سمت مطالعات کاربردی رفته ایم، پروژه ماهواره مخابراتی مدار GEO را هم انجام دادیم.

یعنی به دنبال این هستیم که روی نیازهای مبتلا به جامعه کار انجام دهیم و از جمله موضوعاتی که در این باره وجود دارد موضوع مدل محموله مخابراتی ماهواره GEO (ماهواره ای که در لایه GEO قرار می گیرد) بود. این پروژه از جمله پروژه های کاربردی است که در پژوهشگاه ICT انجام شده است.

 این پروژه، پروژه ای بود که با قدرت جلو رفت. در حال حاضر تست های پروژه انجام شده است و در مرحله تحویل به پژوهشگاه فضایی است. 

داده های مورد نیاز محققین هوش مصنوعی در اختیارشان قرار می گیرد

فارس: از وقتی که موضوع هوش مصنوعی به صورت جدی در دستور کار مجموعه های مرتبط در کشور قرار گرفته است، پژوهشگاه هم دستاوردهایی را در این زمینه داشته که موضوع سند نقشه راه هوش مصنوعی در کشور و راه اندازی آزمایشگاه خط و زبان فارسی اعلام شد. علاوه بر این موارد، چه اقدامات دیگری در حوزه هوش مصنوعی در پژوهشگاه در دست انجام است؟

یزدانیان: حوزه هوش مصنوعی حوزه روز دانشی است و فعالیت‌هایی را در این حوزه در مرکز هوش مصنوعی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام می دهیم. اما در کنار این فعالیت ها، موضوع گردآوری داده ها در حوزه هوش مصنوعی را هم در دستور کار خود قرار داده ایم. این داده ها برای محققین هوش مصنوعی در کشور جمع آوری می شود و مورد استفاده آنها قرار می گیرد. در حال حاضر هم در حال گردآوری و دسته بندی این داده ها هستیم تا داده ها را در اختیار علاقه‌ مندان قرار دهیم. 

برای این کار توسعه زیرساخت های تولید و جمع آوری داده در دست انجام است تا شاهد توسعه زیرساخت های اشتراک گذاری و بازکردن داده باشیم.

ارتباط دستاورد ابررایانه سیمرغ با دستاورد امسال هوش مصنوعی 

فارس: یکی از دستاوردهای اخیر پژوهشگاه، ابررایانه سیمرغ بود که با همکاری یکی از دانشگاه ها انجام شد. چه ارتباطی بین هوش مصنوعی و این ابررایانه است؟

یزدانیان: هوش مصنوعی نیاز به زیرساخت پردازشی هم دارد که از نیازهای این حوزه محسوب می شود.

ابررایانه سیمرغ، جزء پروژه های خوبی است که در سال گذشته اجرا شد و ما برای فراهم کردن زیرساخت پردازشی هوش مصنوعی از ابررایانه سیمرغ استفاده کرده ایم. ابررایانه سیمرغ زیرساخت مناسبی را برای تحلیل داده‌ ها ایجاد کرده است.

نقش پژوهشگاه در تحقق شبکه ملی اطلاعات

فارس: شبکه ملی اطلاعات یکی از برنامه های جدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. پژوهشگاه در این پروژه چه همکاری ای دارد؟

یزدانیان: شبکه ملی اطلاعات زیرساخت اصلی شبکه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور خواهد بود که پژوهشگاه در پژوهش های مرتبط با بخش های متعدد این شبکه همکار وزارت ارتباطات است. پژوهشگاه به عنوان بدنه پژوهشی در این زمینه به وزارت ارتباطات و مجموعه های تابعه این وزارتخانه مشاوره می‌ دهد.

برای ورود رگولاتور های نسل جدید آماده می شویم

فارس: یکی از موضوعاتی که این روزها زیاد درباره آن می شنویم، ضرورت ایجاد رگولاتورهای بخشی از جمله رگولاتور حوزه فناوری در کشور است. در این موارد، پژوهشگاه ها و اندیشکده ها، نظام های جدید را مطالعه و بررسی می کنند و به نهادهای قانون گذار و تصمیم گیر پیشنهاد می دهند. در این باره در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات چه کارهایی انجام شده است؟

یزدانیان: موضوعات رگولاتوری و رگولاتور های نسل جدید تحول جدیدی در دنیا است. در حال حاضر می بینیم که ساختارهای رگولاتوری در دنیا تغییر کرده است و به روز شده است. ما هم در این زمینه مطالعات گسترده ای را انجام داده ایم. 

دیده بان فناوری های نوین در بخش ICT هستیم

فارس: یکی از موضوعاتی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده اند از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات انتظار دارند انجام دهد، دیده‌ بانی فناوری نوین در بخش ICT کشور است. یعنی پژوهشگاه فناوری‌ های نوین را رصد کند و نقش راهبری و استقرار کامل ایده‌ های نو در نظام ICT کشور داشته باشد. در این باره در پژوهشگاه چه اقدامی انجام شده است؟

یزدانیان: یکی از سرفصل های فعالیتهای پژوهشگاه ICT، تدوین گزارش های رصدی است. یعنی برای پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات نقش رصدی قائل هستیم. برای تحقق این هدف فناوری های نوین را در جهان رصد می‌کنیم و گزارش های رصدی برای استفاده مقامات و سیاستگذاران ارشد کشور تهیه می‌کنیم. این کار به طور مستمر در حال انجام است و نتایج در اختیار علاقه مندان قرار داده می شود. 

گفت‌وگو از : فاطمه سامعی

انتهای پیام/