رضا نیک فلک روز جمعه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ۲۳ اسفند ماه در بازدید از تالاب هورالعظیم لاشه سوخته ۲۰ لاک پشت فراتی در بخشی از نیزارهای سوخته شده این تالاب مشاهده شد، این لاکپشت‌ها که به تازگی از خواب زمستانه بیدار شده‌اند، امکان فرار پیدا نکرده و زنده زنده در آتش سوخته‌اند.

وی افزود: این آتش‌سوزی محدود (حدود ۱۰۰ متر) و مربوط به مرکز هورالعظیم در کناره‌های جاده شط علی بود و احتمال می‌ رود ر نقاط دیگر تالاب که دسترسی به آن دشوار است نیز لاشه‌های دیگری از لاک‌پشت‌های فراتی وجود داشته باشد، کما اینکه یک گروه تحقیقاتی نیز تایید کرده است که با لاشه‌های سوخته این نوع لاکپشت مواجه شده است.

نیک فلک با اشاره به وقوع آتش‌سوزی‌های مشابه در هورالعظیم، اظهار داشت: ماهیگیران غیرمجاز که با برق ماهی صید می‌کنند، برای اینکه راهشان را از میان نیزارها باز کنند، آنها را آتش‌ می‌زنند، همچنین گاومیش‌دارها برای برداشت علوفه تازه نی‌ها را آتش می‌زنند، علاوه بر این شنیده شده که گاهی مرزبانی نیز برای اینکه دید بهتری به اطراف داشته باشد، نیزارها را می‌سوزاند که این آتش‌سوزی‌ها باعث سوختن لاکپشت‌های فراتی می‌شود که یک گونه کمیاب و در معرض خطر است.

به گفته وی، هورالعظیم شرایط نامناسبی از لحاظ آبی دارد و بسیاری از مناطق تالاب خشک شده است که این مساله نیز به آتش گرفتن نیزارها دامن می‌زند.

نیک فلک مهمترین علت این رویدادها را نبود چند پاسگاه محیط بانی مستقل و نبود نیروی محیط بانی در هورالعظیم عنوان کرد و گفت: هورالعظیم با توجه به وسعت ۱۲۵ هزار هکتاری که در معرض تخریب و تخلفات بسیار است، نیاز به حداقل پنج پاسگاه محیط بانی برای گشت و پایش دارد تا بتوان با نظارت کافی جلوی تخلف را گرفت اما تا زمانی که پاسگاه و نیروی محیط بانی به اندازه کافی وجود نداشته باشد این اتفاقات تکرار می‌شود.

وی با اشاره به تنوع زیستی بی نظیر هورالعظیم افزود: اینن تالاب با وجودی که در رده نخست تالاب‌های استان و کشور از نظر تنوع زیستی و پرندگان مهاجر قرار دارد اما هنوز فاقد پاسگاه مستقل محیط بانی است و نیروهای محیط بان در کانکسی در یکی از شرکت‌های نفتی در جنوب تالاب مستقر هستند، در هر نوبت نیز سه چهار نفر مسئولیت محیط بانی را برعهده دارند که در مقابل وسعت این تالاب بسیار ناچیز است و امکان گشت‌زنی و پوشش همه تالاب را ندارند.

نیک فلک تصریح کرد: ساختمان پاسگاه محیط بانی در نزدیکی شهر رفیع در حال حاضر متروکه شده و مرکز محیط بانی دیگری نیز احداث شده که با وجود وعده‌های بسیار هنوز محیط بان‌ها در آن مستقر نشده‌اند.

وی با تاکید بر آموزش جوامع محلی، اظهار داشت: البته باید توجه داشت که فرهنگسازی و آموزش بعد از اجرای قانون است، زیرا اگر قانون اجرا نشود، بازهم کسانی هستند که از قانون تخطی کنند.

آسیب پذیری لاک پشت های فراتی

مدیر روابط عمومی حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا تلفات ۲۰ مورد لاک پشت فراتی را رد کرد و گفت: بر اساس گزارش اداره حفاظت محیط زیست هویزه آتش سوزی بسیار محدود و در حدود ۵۰۰ متر بوده و در بررسی میدانی فقط یک مورد لاک پشت فراتی مشاهده شده است.
شهریار عسکری با بیان اینکه این آتش سوزی ها توسط صیادان غیرمجاز صورت میگیرد، افزود: با توجه به فصل ممنوعیت صید، گشت و کنترل های محیط بان ها تشدید شده اما صیادان غیرمجاز هم ممکن است فعالیت کنند که به محض دیدن ماموران فرار می کنند.
به گفته وی، کمتر اتفاق می افتد که گاومیش داران در آتش زدن نیزارها دخالت داشته باشند زیرا به علوفه نیاز دارند.
وی اضافه کرد: با توجه به اینکه لاک پشت فراتی گونه ای است که تحرک بالایی ندارد در آتش سوزی ها آسیب پذیرتر است.
عسکری اظهار داشت: طرح حفاظت لاک پشت فراتی به صورت پایلوت در منطقه حفاظت شده دز در حال اجراست.

بر اساس این گزارش، لاک پشت فُراتی (Rafetus euphraticus) گونه‌ای لاک‌پشت نرم‌لاک از خانواده لاک‌پشت‌های سه‌ انگشتی است که با وجود خطر بالای انقراض و کاهش جمعیت در فهرست گونه‌های مورد حمایت قرار ندارد. این لاک پشت در حال حاضر در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) در رده در معرض خطر انقراض است.

لاک‌پشت فراتی از گونه‌های منحصربفرد خوزستان است که در تالاب هورالعظیم و رودخانه‌های کرخه، دز، کارون، شاوور، بهمنشیر و جراحی زندگی می‌کند.

شرایط نامطلوب تالاب‌ها و رودخانه‌های استان اما حیات این گونه را در معرض تهدید قرار داده و بارها اخباری از مرگ و میر این گونه و یا شکار توسط چینی‌های شاغل در شرکت‌های نفتی منتشر شده است.

اصغر مبارکی کارشناس محیط زیست و مدیرکل سابق دفتر موزه‌های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست پیش از این مهمترین تهدیدهای لاک‌پشت فراتی را تغییر و تبدیل زیستگاه‌ها، تخریب زیستگاه‌ها، تخلیه انواع آلودگی به ویژه فاضلاب و زباله در رودخانه‌ها، تکه تکه شدن زیستگاه‌ها در اثر سدسازی و فعالیت‌های ماهیگیری عنوان کرده است.

به گفته مبارکی، لاک‌پشت فراتی یک اثر تاریخ طبیعی است که ریشه تاریخی هم دارد و تصویر آن روی نقاشی‌های روی سفال‌های شوش هم دیده می‌شود، ولی مورد کم لطفی قرار گرفته است. این گونه یکی از مهمترین گونه‌های جانوری خوزستان است و همانگونه که گوزن زرد و آهو و پرندگان اهمیت ویژه‌ای دارند، این گونه نیز توجه خاصی می‌طلبد که این کار فقط وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست نیست و کل ساختار مدیریت استان باید به آن توجه کرده و همه باید در بهبود شرایط همکاری کنند.

تالاب مرزی هورالعظیم در غرب خوزستان در شهرستان‌های هویزه و دشت آزادگان قرار دارد.