به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه روز گذشته اعلام کرد که مسکو استقلال جمهوری‌های مردمی دونتسک و لوگانسک را به رسمیت شناخته و در کاخ کرملین قراردادهای همکاری و دوستی را با سران این جمهوری‌ها امضا کرد.

رئیس‌جمهوری روسیه شب گذشته تصریح کرد، سران کنونی اوکراین، حکومت مرکز گرا را بوجود آوردند که برخلاف اهداف تعیین شده در زمان تاسیس جمهوری اوکراین در سال‌های حکومت شوروی بود.

وی افزود: برخلاف ادعاهای ملی گرایان که فروپاشی شوروی را خدمات خود می‌خوانند، اشتباهات تاریخی سران شوروی، این کشور را محکوم به نابودی کرد و فروپاشی شوروی ۲ سال قبل از این واقعه مشخص شده بود.

دومای روسیه اخیرا با ارسال درخواستی از ولادیمیر پوتین خواسته بود تا استقلال جدایی طلبان «دونباس» از اوکراین را به رسمیت بشناسد.

همچنین ولادیمیر پوتین پس از به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوگانسک، دستور داد نیروهای حافظ صلح این کشور وارد این مناطق شوند.

پیشینه

تنش‌های مرزی میان روسیه و اوکراین اخیرا به دنبال افزایش تحرکات نظامی مسکو در حالی با فشار و نفوذ غرب تشدید شد که کاخ کرملین بارها اعلام کرد این فعالیت هایش در مسیر تامین امنیت ملی روسیه و در خاک این کشور بوده که تهدیدی برای هیچ کشوری محسوب نمی‌شود. مسکو اعلام کرده بود که دولت اوکراین ساکنان حامی روسیه در شرق اوکراین را تحت فشار قرار می دهد.

غرب به سرکردگی آمریکا از این فرصت استفاده کرده و شدیدترین فشارها و تبلیغات روانی را علیه روسیه به راه انداخت. حتی در این راستا واشنگتن تاریخ حمله روسیه به اوکراین را نیز اعلام کرد؛ اقدامی بی سابقه که تعجب بسیاری از کارشناسان را برانگیخت.

کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز اخیرا راه های جدید برای تقویت استحکامات دفاعی کشورها در جناح شرقی این سازمان را بررسی کردند که این اقدام سازنده نبود.

چند روز پیش نیز  روسیه اعلام کرد که بخشی از نیروها و تجهیزاتش را از مرز اوکراین به پایگاه هایشان انتقال داده است، اما دبیرکل ناتو  گفت که متحدان هیچ نشان ملموسی از عقب نشینی مشاهده نمی کنند و این نگرانی وجود دارد که روسیه ممکن است به اوکراین حمله کند.

اهمیت موضوع

تصمیم روسیه در به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوگانسک، اقدامی مهمی بود که عملا باعث رقم خوردن وضعیت جدیدی در منطقه شده است. اگر چه در روزهای اخیر اظهارات و ادعاهای فراوانی از سوی اعضای مختلف جامعه جهانی مبنی بر ضرورت دیپلماسی برای حل بحران اوکراین مطرح شد اما همزمان ، آمریکا و غرب با خط و نشان کشیدن و تهدید روسیه از جمله به اعمال تحریم های بی سابقه و ارسال کمک های مالی و تسلیحاتی به اوکراین، عملا نشان دادند که چندان رغبتی به دیپلماسی ندارند و بیشتر به فکر این هستند که قلمروی ناتو را تا پشت مرزهای روسیه گسترش دهند؛ موضوع که خط قرمز روس هاست و آنها را به واکنش واداشت.

مسکو بارها از طرف‌های غربی خواسته بود در مسیر توسعه ناتو به سوی شرق اروپا که نزدیک مرزهای روسیه است، گام برندارد و تسلیحات غرب را از کشورهای شرق اروپا همچون لهستان و رومانی خارج کنند.

اما به نظر می رسد غرب این بار برای تنش میان روسیه و اوکراین برنامه ویژه ای داشته و تمایل به آغاز جنگ داشته است. اگرچه غرب می توانست با مذاکره جدی شرایط بحران اوکراین را آرام کند اما لحن و فضای تهدیدآمیز مقامات غربی، مسکو را خشمگین تر کرد. فضا طی روزهای اخیر ملتهب‌تر شد و نشان داد که غربی‌ها از این شرایط رضایت دارند.

تصمیم جدید روسیه در مورد شرق اوکراین که واکنش های تند و فوری غربی ها به دنبال داشته، قطعا اوضاع را ملتهب‌تر می‌کند. هرچند بعید به نظر می رسد جنگی تمام عیار میان روسیه و غرب رخ دهد اما درگیری‌ها در شرق اوکراین میان نیروهای دولتی و شبه‌نظامیان حامی روسیه احتمالا تشدید و ممکن است به مناطق دیگر کشیده شود.

غربی ها اقدام جدید مسکو را حمله به حاکمیت یک کشور مستقل برشمرده‌اند که البته پوتین شب گذشته در سخنرانی‌اش دلایل اتخاذ این تصمیم را عنوان کرد.

روسیه و غرب در بزنگاه سختی قرار گرفته اند که لازم است برای جلوگیری از تنش تنش‌ها اندکی از مواضع خود عقب‌نشینی کرده تا ثبات اوکراین و شرق اروپا بیش از این در مخاطره قرار نگیرند چون پیامدهای اقتصادی و سیاسی ناگواری از جمله به خطر افتادن جان غیرنظامیان به دنبال دارد.

غرب در این برهه زمانی لازم است گزینه های مناسب را انتخاب کند که در غیر این صورت دنیا ممکن است شاهد مناقشه جدیدی شود که سرنوشت و گستره‌اش نامعلوم است.

روسیه به عنوان کشوری قدرتمند و مستقل طبیعی است برای تامین امنیت ملی خود هر تصمیمی بگیرد.  رویکرد آتی آمریکا و اروپایی‌ها نیز در قبال تصمیم جدید روسیه نیز مهم است. غرب که سنت همیشگی حرکت در مسیر تشدید تنش‌ها را یدک می کشد، این بار نیز احتمالا فشارهای زیادی به روسیه وارد می کند. به نظر می رسد این شرایط باب میل غربی‌ها به ویژه واشنگتن بوده چون به بهانه تصمیم جدید مسکو، توسعه ناتو شتاب می‌گیرد و اوکراین نیز در مسیر پیوستن به ناتو حرکت خواهد کرد.

ارزیابی

با توجه به شرایط متزلزل بحران اوکراین احتمال تحولات غیرقابل پیش‌بینی وجود دارد اما تقابل روسیه با غرب که پیشتر در حد لفاظی و تهدید بود به نظر می رسد وارد مرحله اجرایی خواهد شد.

غرب یکسری تحریم‌های سنگین تر را علیه مسکو تصویب می کند که بر بازارهای جهانی نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت. تحریم و فشار نتیجه معکوس به همراه خواهد داشت و روسیه را به تغییر رویکرد و سیاستهایش متقاعد نخواهد کرد و برعکس مسکو در مسیر جدیدی حرکت می کند. مسکو احتمالا با رویکرد خصمانه‌تر غرب، روابط خود را با هم‌پیماناش از جمله چین تقویت و گسترده تر خواهد کر و دنیا شاهد یارکشی علنی کشورها و دو جبهه درگیر در برابر یکدیگر خواهد بود.

قطعا جامعه جهانی منتظر اقدامات بعدی غرب و روسیه خواهند بود. باید پذیرفت که هرگونه اقدامی که منجر به تشدید تنش‌ها شود می تواند شرایط دنیای امروز را که با چالش جدی همه‌گیری کرونا روبرو بوده، پیچیده تر کند. با این بحران بازارهای جهانی از جمله بازار نفت قطعا ناآرام خواهند شد که تبعاتش برای جامعه جهانی ملموس می شود. در این میان اروپا که به گاز روسیه نیاز دارد بیشتر نگران خواهد شد و اجرای پروژه انتقال گاز "نورد استریم ۲" نیز در هاله‌ای از ابهام قرار می‌گیرد.