باران زرین‌قلم
نایبرئیس کمیسیون برنامه و بودجه گفته است: یارانه 45 هزار و 500 تومانی در سال آینده بدون افزایش به مردم پرداخت خواهد شد.
این گفته آب پاکی را روی دست کسانی که دل به افزایش یارانه‌ها بسته بودند ریخت تا روشن شود ماهیت شعارهای تبلیغاتی در زمان انتخابات ریاست جمهوری با واقعیت اقتصادی و امکانات موجود فرسنگ‌ها فاصله دارد. این چنین است که در یازدهمین سال پرداخت یارانه، یارانه 45 هزار و 500 تومانی همچنان در کنار یارانه معیشتی به مردم پرداخت می‌شود. نکته اینجاست که معاون اقتصادی رئیس‌جمهور وعده یارانه یک میلیونی و بسیاری از مقامات دولت سیزدهم وعده رسیدن یارانه به 800 هزار تومان را داده بودند اما حالا به نظر می‌رسد چنین طرحی منتفی است خصوصا که تاکید نایبرئیس اصولگرای کمیسیون برنامه و بودجه نشان می‌دهد دولت پرداخت یارانه کالایی را در دستور کار داشته است.
در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تمامی کاندیداهای حاضر شعارهایی را در خصوص افزایش یارانه مطرح کردند. سید ابراهیم رئیسی نیز وعده افزایش یارانه دهک‌های پایین درآمدی را مطرح کرد و حتی نزدیکان دولت مستقر وعده دادند این مهم از آذرماه محقق خواهد شد. حالا مجلس شورای اسلامی در شرایطی در حال بررسی بودجه سال آینده است که از ترس تبعات تورمی حذف ارز 4200 تومانی، حاضر نیست پیشنهاد دولت را بپذیرد. نکته اینجاست که حذف ارز 4200 تومانی دو سویه دارد، یکی بالا رفتن میزان یارانه‌ها و دیگری افزایش شدید تورم برای تمامی دهک‌های درآمدی اما در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری وعده هایی داه می‌شود که گویا بدون هیچ پیش‌نیازی و بدون تحمیل هیچ تورمی بر اقتصاد، امکان افزایش یارانه‌ها، بهبود وضعیت، ایجاد شغل، ساخت مسکن و ... وجود دارد.
آنچه سبب شده است زودتر از هنگام شعار ماندن وعده‌های اعلامی در جریان انتخابات ریاست جمهوری اثبات شود، بی‌تردید فضای اقتصادی کشور است ، تحریم نفتی و و نبود امکان ورود پول به کشور که نشان می‌دهد وعده‌های آن چنانی امکان جامه عمل پوشیدن را ندارند.
پای یارانه از چه زمانی به انتخابات باز شد؟
سال 1389 بود که محمود احمدی‌نژاد پای یارانه را به ادبیات سیاسی ایران باز کرد. آنجا بود که وعده دارد با هدف رقابتی شدن اقتصاد ایران، قیمت حامل‌های انرژی را بالا می‌برد و مابه‌التفاوتی را به مردم پرداخت می‌کند به مبلغ 45 هزار و 500 تومان. طبق قرار اولیه، این یارانه مقرر بود در پنج سال به مردم ایران پرداخت شود اما متاسفانه حالا یازدهمین شمع تولید خود را فوت کرده است و همچنان در اتظار افزایش است. آنها که بر آتش افزایش یارانه‌ها می‌دمند اتفاقا سیاستگذارانی هستند که با وعده افزایش یارانه، در صدند رای مردم را در سبد خود بریزند .
داستان تلخ یارانه‌ها اما هنوز در اقتصاد ایران به پایان نرسیده است. پس از آبان تلخ سال 1398 و افزایش قابل توجه قیمت بنزین، یارانه جدیدی موسوم به یارانه معیشتی به شصت میلیون نفر از مردم ایران پرداخت شد که پرداخت آن هنوز ادامه دارد.
یارانه ارزی از کجا آمد؟
وقتی ترامپ از برجام خارج شد و تحریم نفتی ایران را به مرحله اجرا گذاشت، پیش‌بینی رسیدن روزهای سخت‌تر امری عادی بود. اینجا بود که دولت وقت با هدف پیشگیری از ایجاد التهاب در بازار ارز، ارز واردات کالاهای را 4200 تومان اعلام کرد و به تدریج فهرست اقلامی که ارز 4200 تومانی می‌گرفت را کم کرد تا اینکه تنها 5 قلم کالای واسطه‌ای شامل نهاده‌های دامی و دارو و گندم در فهرست دریافت کنندگان ارز 4200 تومانی ماندند. دولت سیزدهم البته خیز برداشت تا بلکه بتواند دست خود را از زیر سنگ ارز 4200 تومانی دربیاورد اما هر بار به در بسته مجلس خورد.
هر چند مقامات دولتی معتقدند که اصلا نیازی به دریافت مجوز از مجلس نیست اما به نظر می‌رسد عوقب اجرای این طرح این نکته را برایشان مسلم ساخته است که باید همراهی را در این مسیر سخت بیابند.
نایبرئیس کمیسیون برنامه و بودجه: با بررسی‌هایی که در کمیسیون انجام شد با حذف ارز ترجیحی مخالفت شد و برای واردات کالاهای اساسی در سال آینده کمیسیون تلفیق 9 میلیارد مصوب کرد؛ در نتیجه مبلغ یارانه در سال آتی ثابت می‌ماند
آب پاکی روی دست مشتاقان افزایش یارانه
در چنین شرایطی است که کمیسیون تلفیق بررسی بودجه سال آینده به این پیش‌بینی صورت گرفته مبنی بر حذف ارز 4200 تومانی در بودجه 1401 رای منفی داده است. نائب رییس کمیسیون برنامه و بودجه در این خصوص گفته است: کمیسیون تلفیق بودجه با حذف ارز ترجیحی مخالفت کرده است و این مصوبه کمیسیون باید در صحن علنی پارلمان بررسی شود.
محمدرضا میرتاج‌الدینی با بیان اینکه دولت در بودجه سال 1401 پیشنهاد حذف ارز ترجیحی را داده بود، گفت: با بررسی‌های که در کمیسیون انجام شد با این موضوع مخالفت شد و برای واردات کالاهای اساسی در سال آینده کمیسیون تلفیق 9 میلیارد مصوب کرد.
وی با بیان اینکه نظر دولت دادن یارانه کالایی پس از حذف ارز 4200 تومانی به مردم بود، افزود: پیشنهادی که دولت ارائه کرده بود این بود که یارانه قبلی 45 هزار تومانی و معیشتی محفوظ بماند و یارانه کالایی پس از حذف ارز ترجیحی به دهک‌های مختلف پرداخت شود.
نماینده تبریز در مجلس با اعلام اینکه یارانه 45 هزار پانصد تومانی در سال آینده بدون افزایش پرداخت خواهد شد، ادامه داد: یارانه معیشتی نیز همچون گذشته به خانوارهای که دریافت می‌کردند پرداخت خواهد شد.
عضو کمیسیون تلفیق بودجه سال 1401 مجلس با بیان اینکه باید در صحن علنی نیز درباره حذف ارز ترجیحی تصمیم‌گیری شود، عنوان کرد: در کمیسیون تلفیق بودجه با حذف ارز ترجیحی مخالفت شده است البته مصوبات کمیسیون باید در صحن علنی پارلمان به رای نمایندگان گذاشته شود.
آنچه مسلم است اینکه بحران‌های اقتصادی در دو دهه اخیر سبب شده است سهم شعارهای اقتصادی در انتخابات ایران افزایش یابد. این مساله هر چند در سطح ملی، در انتخابات ریاست جمهوری نمود دارد اما در جریان انتخابات مجلس شورای اسلامی و حتی شورای شهر و ... نیز پای شعارهای اقتصادی به میان می‌آید . با توجه به عملی نبودن بسیاری از برنامه‌ها و عواقب منفی تحقق این شعارها، زمان عبور از این دوران فرا رسیده است .
بسیاری از کسانی که پیگیر تحقق شعارهای دولت سیزدهم در این راستا بودند، حالا این نکته را مطرح می‌کنند که آیا تحمیل تورم عمومی در شرایطی که نرخ تورم بالاتر از 40 درصد است می‌تواند راهگشایی برای ترمیم قدرت خرید جامعه ایران باشد؟ پاسخ این پرسش البته منفی است.