زهرا کشوری


سرانجام طرح زیبای درنا راهی به پیراهن تیم ملی والیبال پیدا نکرد! از همین روی بود که معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست - آن‌طور که محمد درویش معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی به روزنامه ایران می‌گوید- نامه‌ای به «محمود گودرزی» وزیر ورزش و جوانان نوشته و دلیل حذف «آرم درنا» روی پیراهن تیم ملی را پرسیده است.

حک آرم درنا روی پیراهن تیم ملی والیبال را هم مثل نقش یوز، نهادهای مردمی زدند و سازمان حفاظت از محیط زیست هم از آن حمایت کرد اما کمتر از یک ماه به بازی‌های جهانی باقی مانده بود که مهاجرت درنا به روسیه، امریکا و لهستان منتفی شد.
سفری(مهاجرت) که با پیروزی بلندقامتان تیم ملی در دوره بعدی مسیرهای جدیدی پیش روی این گونه‌های در معرض انقراض قرار می‌داد. پیش از درنا این 50 یوزپلنگ باقی مانده در تمام دشت‌های آسیا بود که در یک مبارزه نفسگیر به جام جهانی برزیل رفت هرچند با تکل «جواد نکونام» کاپیتان تیم ملی نتوانست گل پیروزی را در بازی ایران – آرژانتین بزند.
 آن شب که بازی ایران- آرژانتین از شبکه‌های مختلف پخش می‌شد افکارعمومی بویژه حامیان و علاقه‌مندان محیط زیست منتظر لحظه رونمایی نکونام از «زیست توپی» بودند که معصومه ابتکار در حضور مسئولان ورزشی به او سپرده بود تا توپی را که حاوی تصاویر گونه‌های در معرض انقراض 32 کشور شرکت‌کننده بود به «لیونل مسی» برساند.
 یوزپلنگ آسیایی که آخرین بازمانده آن در جغرافیای ایران زندگی می‌کند برای رفتن به این میدان جهانی بازی نکرد، جنگید! هدیه این «زیست توپ» در بین دو نیمه بازی یا پایان آن می‌توانست موقعیت گل طلایی را برای جلب توجه‌های جهانی به وضعیت در معرض انقراض تیزپاترین گربه سان جهان بدهد اما نشد که بشود.
اما همین که سوت بازی زده می‌شود جر و بحث میان بازیکنان دو تیم در می‌گیرد.
نکونام هم تصمیم می‌گیرد تا پشت پا به رؤیای یوز ایرانی بزند و زیست توپ را به مسی نمی‌دهد. این روایت مرتضی اسلامی مدیر انجمن حمایت از یوز آسیایی(ایرانی) از همه آن‌چیزی است که رؤیای هزاران علاقه‌مند به محیط زیست را بر باد داده بود.
زیست توپی که البته برخلاف قالیچه‌ای که قرار بود به مسی داده شود حتی در تصاویر پخش شده از رختکن بازیکنان تیم ملی در برنامه پخش شده «عادل» هم دیده نشد! حک آرم یوز ایرانی روی پیراهن تیم ملی با‌وجود از دست دادن این موقعیت ویژه، نگاه‌های زیادی را به وضعیت این گربه سان جلب کرد و آغاز راهی شد تا ورزش به کمک محیط زیست و حیات وحش بیاید. فدراسیون هم با‌وجود بی‌میلی اولیه، به خوش خط و خال دشت‌های ایران دل بست و حتی در بازی‌های آسیایی جریمه را پرداخت ولی حاضر نشد تا لباس بازیکنان را عوض کند.
یوز بی‌رنگ بازی‌های جام جهانی هم در مسابقات آسیایی پر رنگ‌تر شد.
 دو استقامت یوز ایرانی را «درویش» مقدمه‌ای برای اعلام یک خبر خوب به جامعه محیط زیست ایران می‌داند: «معصومه ابتکار و گودرزی وزیر ورزش در 7 خرداد در هتل المپیک یک تفاهمنامه‌ای خواهند بست تا 50 گونه محیط زیستی توسط فدراسیون‌های مختلف کشور انتخاب و در میادین ورزشی داخلی و خارجی استفاده شود.» فک خزری اما منتظر هفت خرداد نماند.
فدراسیون واترپلو خود پیش دستی کرد و پیشنهاد داد تا فک خزری با آن چشم‌های بزرگ مشکی، روی پیراهن تیم ملی بنشیند.
 بنابراین اگر وقت اجازه دهد فک در حال انقراض خزری، مسابقات جهانی پیش رو را با تیم ملی شنا خواهد کرد. فک خزری آن‌طور که محسن سمیع زاده دبیر فدراسیون شنا می‌گوید خوش شانس‌تر از یوز و درناست چون فدراسیون شنا، شیرجه و واترپلو، خسرو امینی را به عنوان نماینده جهانی این فدراسیون در چنته دارد.

 گاندو از زمین بازی ذوب آهن بیرون رفت؟
پیش از مسیری که یوز ایرانی با سرعت برای حیات وحش کشور  در میادین باز کرد، یک‌بار سازمان حفاظت محیط زیست در دولت دهم با خودروسازی «سایپا» که آن روز «پوستین دوز» بر صندلی مدیریت آن می‌نشست به توافق رسید تا این صنعت با اعتباری چند میلیاردی، 5سال از آهوی ایرانی حمایت کند. آرم آهوی ایرانی روی پیراهن ورزشی تیم سایپا رفت اما هرگز نتیجه کارمشخص نشد.
 تیم فوتبال ذوب آهن اصفهان هم پس از جولان یوز ایرانی در آوردگاهی جهانی، گاندو (تمساح پوزه کوتاه) کشور را به عنوان نماد خود انتخاب کرد که در شبکه‌های اجتماعی سر و صدای زیادی داشت و از سوی فعالان حوزه محیط زیست با استقبال رو به رو شد. گاندو، تنها کروکودیل بومی ایران و پاکستان و بزرگ‌ترین خزنده این دو کشور است.
این انتخاب نگاه بسیاری را که تاکنون از وجود چنین گونه‌ای خبر نداشتند به خود جلب کرد و تا رودخانه سرباز زیستگاه آن در سیستان و بلوچستان برد اما به یکباره گاندو از زمین ذوب‌آهن بیرون رفت. توضیحی هم از سوی باشگاه شنیده نشد.
شاید آغاز به انزوا رفتن این گونه در معرض خطر را باید در همان بازی ذوب آهن-نفت در ورزشگاه فولادشهر اصفهان دانست که مسئولان ورزشگاه اجازه ندادند نماد عروسکی این گونه در معرض انقراض وارد میدان شود!

 چرا درنا نرفت؟
دلیل‌اش را محمد درویش هم نمی‌داند. به گفته او سازمان حفاظت محیط زیست همچنان منتظر پاسخ وزارت ورزش و جوانان است. تعجب پردیسانی‌ها از حذف آرم درنا زمانی بیشتر می‌شود که به گفته درویش این پیشنهاد از سوی فدراسیون والیبال به خانم ابتکارداده شده است: «چند طرح آوردند وخانم دکتر یکی از آنها را انتخاب کرد.» او می‌گوید: «سازمان می‌خواهد بداند چرا این طرح حذف شده و چرا به سازمان محیط زیست اطلاعی در این زمینه داده نشده است.»
 درنا برای نشستن روی پیراهن تیم ملی، شروعی بهتر از یوزپلنگ ایرانی داشت. والیبالی‌ها بویژه محمدرضا داورزنی رئیس فدراسیون والیبال کشور در ابتدا با آغوش باز این گونه در معرض انقراض را پذیرفتند. داورزنی و «معصومه ابتکار» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور خیلی زود به توافق رسیدند تا در یک اقدام سازنده توجه مخاطبان جهانی بازی‌های پیش روی لیگ والیبال را که تا دو هفته دیگر آغاز می‌شود به وضعیت محیط زیستی که رو به خشکی می‌نهاد جلب کنند.
سفیر این پیغام تلخ هم درنا بود. این درنا می‌خواهد بیش از هرچیزی وضعیت خطرناک درنای سیبری، درناهای خاکستری و گونه‌های در معرض انقراض را در زیستگاه‌های زمستانی ایران به گوش جهانیان برساند. مریم بهمن، دبیرکارگروه والیبال و محیط‌ زیست در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران، توجه‌ها را به وضعیت شکار بی‌رویه پرندگان مهاجر بویژه در «فریدونکنار» جلب می‌کند که در سه ماه زمستان، پرواز شمار بسیاری از آنها پس از بال زدن‌های طولانی و گذر از فرسنگ‌ها حادثه، در میان دامگاه‌ها و تورهای شکارچیان خط می‌خورد.
اما همه چیز آنقدر که محیط زیستی‌ها و فعالان این بخش فکر می‌کردند خوب پیش نرفت. بهمن می‌گوید: «طرحی بین طرح‌هایی که زده شده، انتخاب شد. ایرادات وارده به طرح برطرف شد و دو طرف از طرح خوش‌شان آمد و قرار شد این طرح برای فدراسیون جهانی فوتبال ارسال شود.» او با توجه به تجربیات حک نقش یوز ایرانی روی پیراهن تیم ملی فوتبال می‌گوید: «در طرح نهایی تمام قوانین مصوب فدراسیون جهانی والیبال رعایت شد. کار توسط یک تیم حرفه‌ای گرافیک انجام گرفت اما به یکباره از فدراسیون والیبال با ما تماس گرفتند که طرح به دلیل مشکلات اسپانسری منتفی شده است.»
این مسأله توسط «محمد درویش» معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تأیید می‌شود: «به صورت صریح به ما پاسخی نداده‌اند فقط موضوع حامیان مالی تیم ملی را مطرح کردند و گفتند بهتر است با آنها تعامل کنیم.» درویش موضوع را به معصومه ابتکار اطلاع می‌دهد تا با گفت‌و‌گو با «محمود گودرزی» وزیر ورزش مسأله را حل کند.
هرچند اعتقاد دارد که دیر این موضوع اطلاع داده شده است. ابتکار هم به گودرزی نامه می‌نویسد. به گفته بهمن یکی از سؤالات فعالانی که با هزینه خود این آرم را تهیه و برای فدراسیون فوتبال فرستاده‌اند این است که چرا مسأله منتفی شدن پیراهن دیر به کارگروه رسیده است؟ تلاش‌های خبرنگار ما برای گفت‌و‌گو با«داورزنی» رئیس فدراسیون والیبال بی‌نتیجه می‌ماند اما «احمدی نیا» روابط عمومی فدراسیون در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران، مسأله جدیدی را مطرح می‌کند که پای اسپانسر تیم ملی را از ماجرا بیرون می‌کشاند و پای فدراسیون جهانی والیبال را به میان می‌آورد.
 به گفته او پیراهن با آرم «درنا» برای فدراسیون جهانی فرستاده شده اما از آنجا که پیگیری‌ها برای گرفتن پاسخ از آنها تا به امروز نتیجه نداده و آنها نظر نهایی خود را درباره این پیراهن اعلام نکرده‌اند، فدراسیون کشور تصمیم می‌گیرد از لباس‌هایی که پارسال تیم ملی بر تن کرده، استفاده کند اما دبیرکارگروه والیبال و محیط‌ زیست اعتقاد دارد که پیراهن به فدراسیون جهانی فرستاده نشده است. هومان باقری مدیرکل روابط بین‌الملل فدراسیون والیبال اما همچنان انگشت اشاره را به سمت اسپانسر تیم می‌کشاند و می‌گوید: «طرح اولیه و یک پروپوزال برای فدراسیون جهانی فرستاده شده اما طرح نهایی هنوز برای آنها فرستاده نشده است.» اوهمچنین می‌گوید: «طرح درنا در بازی‌های آسیایی استفاده می‌شود تا همچنان سرنوشت ورزشی یوز ایرانی و درنا اشتراکات زیادی داشته باشد.»
بعد از این گفت‌و‌گو، خبری بدون منبع در سایت‌ها دیده شد مبنی براینکه طرح از سوی فدراسیون جهانی والیبال زده شده است اما درویش از فرستادن طرح برای فدراسیون جهانی اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و می‌گوید که محیط زیست همچنان منتظر پاسخ وزارتخانه است.