عطیه لباف


نزدیک به یک سال است که قیمت نفت در بازارهای جهانی بشدت افت کرده و هنوز هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه قیمت آن دوباره بالا خواهد رفت در بازار مشاهده نشده است. با وجود این ایران همچنان منتظر است تا تحریم‌های غرب لغو شود و ضمن جذب سرمایه گذاری‌های جدید سهم خود را در بازار جهانی نفت و گاز افزایش دهد. چراکه سهم یک کشور نفتی از بازار جهانی معرف قدرت چانه زنی و نفوذ آن کشور است. اقتصاد ایران در دوره اوج تحریم با مشکلاتی مواجه شد که به نظر می‌رسد رشد صادرات نفت و گاز و فرآورده‌های آن حتی با قیمت‌های پایین می‌تواند این شرایط را تغییر دهد.
 مشتریان قدیمی و جدید ایران
ایران با نگرش فوق از هم اکنون برنامه هایی برای افزایش صادرات در پساتحریم دارد که براساس این برنامه‌ها کشور قادر است بعد از لغو تحریم میزان صادرات نفت خام را حدود یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد. ظاهراً هرچند که ایران به دنبال فروش نفت در همه بازارهای مصرف است، اما پس از رفع تحریم ها، قاره آسیا همچنان به عنوان بازار اصلی صادرات نفت خام ایران باقی خواهد ماند و در کنار آن ایران ضمن ارتباط مجدد با مشتریان قدیمی وارد بازارهای جدید نظیر اروپا نیز خواهد شد. در این خصوص مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت با بیان اینکه در پسا تحریم، آسیا بازار اصلی نفت خام ایران است می‌گوید: البته ایران آمادگی دارد که بلافاصله پس از رفع تحریم‌ها صادرات نفت به اروپا را آغاز کند.
محسن قمصری با اشاره به تمایل کشورهای اروپایی برای واردات نفت از ایران اظهار داشت: بازگشت میزان صادرات نفت به دوران پیش از تحریم، به میزان آمادگی اروپایی‌ها برای پذیرش نفت ایران بستگی دارد.تا پیش از تشدید تحریم‌ها کشورهای اروپایی خریدار عمده نفت خام ایران بودند که فعلاً قراردادی برای خرید نفت خام از ایران ندارند.
یونان و اسپانیا دو خریدار اصلی اروپایی نفت خام ایران بودند که پس از تحریم به سراغ سایر تولیدکنندگان نفت رفتند. سریلانکا نیز که تا پیش از تحریم، نزدیک به 90 درصد از نفت مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کرد و پالایشگاه‌های این کشور با نفت صادراتی ایران سازگار بودند نیز مجبور به قطع واردات نفت خام از ایران شد.
آفریقای جنوبی، مالزی و لهستان نیز از دیگر خریداران نفت ایران بودند که در سال‌های اخیر، واردات نفت از ایران را قطع کرده‌اند. اما این کشورها اکنون برای ازسرگیری واردات نفت از ایران درحال مذاکره هستند و بزودی برای باری دیگر مشتری نفت ایران خواهند شد. در حال حاضر چین، هند، ترکیه، ژاپن و کره جنوبی همچنان براساس توافق ژنو به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند و به احتمال زیاد خرید نفت این کشورها از ایران در پساتحریم افزایش خواهد یافت. اکنون مذاکرات نفتی ایران به طور عادی جریان دارد و با همه مشتریان قدیمی و سنتی خود در تماس است.
 گاز ایران در مسیر آسیا و اروپا
اکنون یکی از موضوعات  جذاب صنعت نفت کشور افزایش صادرات گاز است. هرچند که صادرات گاز ایران در این مدت تحریم نبوده است اما با افزایش تولید گاز طبیعی و همینطور افزایش قدرت چانه زنی ایران بزودی شاهد افزایش صادرات گاز نیز خواهیم بود. رویترز در این باره می‌نویسد: پایان تحریم‌های ایران برای اتحادیه اروپا خبر خوبی است. کشورهای اروپایی سالهاست تلاش می‌کنند وابستگی به واردات گاز از روسیه را کاهش دهند و در این میان، ایران به دلیل برخورداری از منابع گازی فراوان و موقعیت ژئوپلتیک خود نقش ویژه‌ای دارد. ایران می‌تواند گاز خود را از طریق خط لوله‌ای که از خاک ترکیه می‌گذرد، به اروپا برساند.
در این خصوص علیرضا کاملی مدیرعامل شرکت ملی صادرات گاز ایران با بیان اینکه هزینه بالای صادرات در کنار ارزان بودن قیمت گاز در اروپا سبب شد اولویت نخست ایران صادرات گاز به کشورهای منطقه باشد اظهار می‌کند: با وجود این با توجه به ذخایر عظیم گاز در ایران، صادرات گاز تنها به کشورهای منطقه محدود نخواهد بود.
محسن قمصری در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه در حال حاضر کشورهای درخواست کننده گاز ایران زیاد هستند اما اینکه کدام یک از درخواست‌ها به قرارداد منجر شود مهم است نه تعداد درخواست‌ها اظهار کرد: مذاکرات کشورهای حاشیه خلیج فارس، هند، پاکستان، افغانستان،‌ عراق و کشورهای اروپایی و ترک‌ها هر روز وارد مرحله جدید و به قرارداد نزدیک‌تر می‌شود. صادرات گاز ایران به دو شهر بغداد و بصره عراق اکنون از جدیت بیشتری برخوردار است و بزودی صادرات به بغداد آغاز خواهد شد.
همچنین مذاکرات گازی ایران با عمان به مرحله مطالعات و تعیین پیمانکار رسیده است. امارات متحده عربی درخواست مجدد برای واردات گاز ایران داشته و مذاکرات با آنها جدی تر شده است. در زمینه صادرات گاز به افغانستان و لهستان نیز در حال مذاکره با این کشورها هستیم. از این رو به نظر می‌رسد بزودی با افزایش تولید گاز از مخزن مشترک پارس جنوبی سهم ایران از بازار جهانی گاز طبیعی که اکنون کمتر از یک درصد است تغییر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.