بین الملل تابناک: هشتمین دور مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از حدود دو هفته پیش آغاز شده است. رایزنی ها در وین بین ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام به منظر رفع تحریم های آمریکا روز چهارشنبه در هتل کوبورگ شهر وین در فرمت ها و سطوح مختلف برگزار شد.
مذاکره کنندگان ارشد روسیه و سه کشور اروپایی در ادامه مذاکرات فشرده دیپلماتیک روز پنجشنبه درباره نحوه اجرای توافقات احتمالی در مذاکراتی که با محور رفع تحریم‌ها در پایتخت اتریش جریان دارد گفت‌وگو کردند.
میخائیل اولیانوف عصر پنجشنبه با انتشار پیامی در توئیتر از برگزاری این ملاقات خبر داد و نوشت: این بار، از جمله، ایده‌های آنها (سه کشور اروپایی) در مورد اجرای توافق آتی، شامل توالی گام‌هایی که در طول فرآیند اجرا باید برداشته شوند، بحث کردیم.
وی در حالی این مطلب را بیان کرد که دیروز برای نخستین بار در دور هشتم، کارگروه کارشناسی سوم موسوم به تمهیدات اجرایی با حضور کارشناسان ایران، اتحادیه اروپا و 1+4 تشکیل جلسه داد. این کارگروه بر نحوه اجرای توافقات احتمالی، از جمله راستی‌آزمایی اقدامات طرف مقابل، متمرکز است.
در این جلسه پیشرفت‌های صورت‌گرفته در زمینه تکمیل بخش‌های باقیمانده دو متن تحت بررسی این کارگروه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا، مهمترین موضوع مورد بحث در این نشست بود و جلسه در فضایی مثبت و سازنده برگزار شد.
روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی درباره مذاکرات جاری در وین نوشت ایران و ایالات متحده با وجود آن که در گفت‌وگوهای دیپلماتیک درباره احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ در حال پیشرفت هستند، اخیراً درگیر تشدید مارپیچ تهدیدها و هشدارها شده‌اند.
در ادامه این گزارش با اشاره به اقدام اخیر ایران به تحریم مقام‌های آمریکایی در سالگرد شهادت سردار سلیمانی و واکنش آمریکا به آن، ذکر شده که با این حال در همان روزی که ایران تحریم‌ها را اعلام کرد، «علی باقری کنی» مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین گفت که اختلافات باقیمانده در حال کاهش و مذاکرات رو به جلو است.
به نوشته نیویورک تایمز، اقدامات نمادین تحریم افراد و صدور بیانیه‌های تند و تیز در روابط طولانی و پرآشوب تهران و واشنگتن چیز جدیدی نیست، اما این بده و بستان اخیر قابل توجه است زیرا در جریان مذاکره‌ای صورت می‌گیرد که هر دو طرف می‌خواهند با موفقیت به پایان برسانند، بدون آن که به نظر برسد امتیازات قابل‌توجهی می‌دهند.
این گزارش می‌افزاید: دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های اقتصادی سختی را اعمال کرد که بخش عمده‌ای از درآمدهای نفتی و معاملات مالی بین‌المللی ایران را قطع کرد. هدف ترامپ تحت فشار قرار دادن ایران برای رسیدن به توافقی فراتر از برنامه هسته‌ای این کشور بود که محدود کردن موشک‌های بالستیک و فعالیت‌های سیاسی و نظامی منطقه‌ای آن را در بر بگیرد. دولت بایدن در ابتدا می‌خواست به توافق اولیه بازگردد و در عین حال از طرح ترامپ در مورد موشک‌ها و سیاست‌های خارجی پیروی می‌کرد، اما اکنون نشان داده که بازگشت به توافق ۲۰۱۵ را بدون مرتبط کردن این موارد می‌پذیرد.
این روزنامه آمریکایی با بیان این که ایرانی‌ها هم به نوبه خود گفتند که تنها بازگشت به توافق اولیه را دنبال خواهند کرد و در ابتدا خواستار لغو تمامی تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ و تضمین عدم خروج رئیس‌جمهور آینده آمریکا از توافق شدند، مدعی شد اما تهران با پیشروی مذاکرات در وین، این خواسته‌ها را ملایم کرده است.
طبق این تحلیل، به‌رغم همه موضع‌گیری‌ها، انگیزه دستیابی به توافقی برای تمدید توافق ۲۰۱۵ برای هر دو طرف همچنان قوی است.
به نوشته نیویورک تایمز، دولت بایدن به موفقیت در سیاست خارجی بویژه پس از خروج پر هرج و مرج از افغانستان نیاز دارد و گفته که حل و فصل دیپلماتیک را در ارتباط با بن بست هسته‌ای بر رویارویی نظامی ترجیح می‌دهد. ایران نیز که از سیاست فشار حداکثری دوره ترامپ جان سالم به در برده، مایل است از درگیری اجتناب کند، تحریم‌ها را کاهش دهد و اقتصاد بیمار خود را احیا کند. با این حال، هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند بیش از حد مشتاق سازش به نظر برسد زیرا که خطر ضعیف به نظر رسیدن را به دنبال دارد.
به ادعای این گزارش، یکی از مشاوران وزارت خارجه ایران گفت که معتقد است می‌توان پیش از اواسط فوریه که مصادف با سالگرد انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ است، به توافق رسید.
این گزارش می‌افزاید: چشم‌انداز واشنگتن محتاط‌تر از تهران بوده است. دو مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا به پیشرفت اندکی در گفت‌گوها اشاره کردند که باعث شده مذاکرات از جایی که در ژوئن متوقف شده بود، کمی جلوتر برود. اما هر دو مقام بدون پرداختن به جزئیات تاکید کردند که هنوز باید به نکات اصلی پرداخته شود. در تمام این مدت، صبر در وزارت امور خارجه آمریکا در حال به سر رسیدن است.
سفرا و نمایندگان دائم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران دیدار کردند.
عبدالله بن خالد بن سلطان سفیر و نماینده دائم عربستان سعودی نزد سازمان‌های بین المللی مستقر در وین چهارشنبه شب با انتشار پیامی در توئیتر از میزبانی این نشست در وین خبر داد و عنوان کرد که در این جلسه، رابرت مالی (نماینده آمریکا) آخرین تحولات مذاکرات وین را تشریح کرد.
پیشتر شنیده‌هایی درباره برگزاری این جلسه مطرح شده بود که با انتشار پیام سفیر عربستان تائید شد. گفته می‌شود که در این جلسه طرف‌ها درباره آینده اوضاع منطقه در صورت رفع تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران و دست یابی به توافق نهایی بحث و تبادل نظر کردند.
در همین خصوص روز گذشته نشست دوجانبه ای بین علی باقری رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران و انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد.
از سوی دیگر، علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران به همراه انریکه مورا هماهنگ‌کننده مذاکرات و مذاکره‌کنندگان ارشد سه کشور اروپایی نیز در نشستی به گفتگو پرداختند.
همچنین نشست کارگروه سوم با موضوع تدابیر اجرایی با حضور کارشناسان هیأت‌های ایران، اتحادیه اروپا و ۱+۴ در برگزار شد.
مقام‌های آمریکایی و اروپایی ادعا می‌کنند که پیشرفت‌هایی در مذاکرات صورت گرفته اما اندازه این پیشرفت‌ها به اندازه‌ای نیست که بتوان امیدوار بود توافق در دسترس است.
دو منبع در گفت‌وگو با آکسیوس مدعی شده‌اند همزمان با ورود مذاکرات وین به مرحله حساس کاخ سفید قصد دارد در هفته‌های آینده دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا را به دلیل خروج از برجام مورد حملات لفظی قرار دهد.
طبق گفته منابع مورد آکسیوس، تا فرا رسیدن نقطه تصمیم نهایی، یعنی مقطعی که مشخص خواهد شد توافق حاصل می‌شود یا اینکه توافقی در کار نخواهد بود تنها چند هفته باقی مانده است.
آکسیوس نوشته این سناریو، هر دو با انتقاد شدید سیاستمداران حزب جمهوری‌خواه خواهد شد، اما کاخ سفید قصد دارد با تأکید بر اینکه ترامپ عامل بحران بوده و موجب شده تنها گزینه‌های بد پیش روی بایدن قرار بگیرد، دموکرات‌ها را متحد نگاه دارد.
یک منبع گفت: «آنها قصد دارند آتشبارها را به سمت ترامپ بگیرند.»
یک مقام ارشد دولت بایدن مدعی شده کاخ سفید «به صراحت واقعیت‌ها را بیان خواهد کرد و در این مقطع حساس برای دیپلماسی و برهه مهم در تاریخ، روایت‌های صحیح را ارائه خواهد نمود.»
منابع مورد استناد آکسیوس مدعی شده‌اند دولت بایدن پایان ژانویه یا اوایل فوریه را به عنوان ضرب‌الاجل تصمیم‌گیری درباره پرونده مذاکرات وین قرار داده و قصد دارد تا قبل از آن تاریخ به اطلاع‌رسانی‌های عمومی در این خصوص شدت ببخشد.
کاخ سفید امیدوار است که روایت مقام‌های سابق و فعلی آمریکا و اسرائیل که معتقدند خروج ترامپ از برجام اشتباه بوده باعث تقویت موضع کاخ سفید شود.
در نشست خبری روز سه‌شنبه ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا سوال یک خبرنگار درباره مذاکرات وین را به سمت حمله به دولت ترامپ برگرداند.
او گفت: «شایسته است اندکی تأمل کنیم و ببینیم چطور به این نقطه رسیدیم. مایه تأسف بسیار است که یک تصمیم نسنجیده توسط دولت قبلی موجب شد که این دولت، بدون وجود پروتگل‌های قوی راستی‌آزمایی و نظارت پا به کاخ سفید گذاشت.»
دیپلمات‌های اروپایی می‌گوید بخش اعظم گفت‌وگوها در روزهای گذشته بر مطالبات ایران برای اخذ تضمین در خصوص پایداری برجام متمرکز بوده است، اما دولت بایدن گفته نمی‌تواند وعده‌ای در این مورد بدهد.
دیپلمات‌های غربی از هشتم آذرماه که نخستین دور مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت سید ابراهیم رئیسی آغاز شده سعی کردهاند با ارائه چارچوب‌های زمانی تیم ایران را برای موافقت با خواسته‌های خود تحت فشار قرار دهند.
با این حال، نمایندگان ایران در مذاکرات وین تصریح کردهاند برای تهران نتیجه مهم‌تر از زمان است. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاست‌های آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد.
پیش از این پایگاه پولیتیکو هم به نقل از برخی «مقام‌های نزدیک به مذاکرات» مدعی شده که پنجره مذاکرات تا پایان ماه ژانویه یا اوایل ماه فوریه بسته خواهد شد. البته پولیتیکو به نقل از منابعی دیگر این را هم نوشته که هیچ تاریخ ثابتی در خصوص زمان توافق در نظر گرفته نشده است.
این جدیدترین تاریخی است که منابع غربی درباره مهلت رسیدن به توافق مطرح کردهاند. رسانه‌های غربی در دورهای قبل‌تر گفت‌وگوها مدعی شده بودند ایران تا پایان دسامبر برای تصمیم‌گیری بر سر توافق فرصت دارد.
دیپلمات‌های انگلیس، آلمان و فرانسه چند هفته پیش در بیانیه‌ای ضمن تصریح بر اینکه نمی‌خواهند برای مذاکرات «ضرب‌الاجل‌های ساختگی» تعیین کنند گفته بودند که برای حصول توافق «چند هفته زمان» وجود دارد و نه چند ماه.
ایران گفته است هیچ ضرب‌الاجل ساختگی را نمی‌پذیرد. «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت خارجه ایران چند روز پیش تصریح کرد: ««هیچ ضرب الاجل ساختگی را نمی‌پذیریم و امیدواریم خودشان هم به آن ضرب الاجل‌های ساختگی باور نکنند. بیایند برای یک تفاهم خوب برسیم.»
مقام‌های آمریکایی در ماه‌های گذشته تصریح کردهاند که چنانچه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران ادامه پیدا کند برجام، در بردارنده همان منافع «منع اشاعه‌ای» که در سال ۲۰۱۵ این توافق برای طرف غربی ایجاد می‌کرد نخواهد بود.
برخی از تحلیلگران این موضع طرف‌های غربی درباره کاسته شدن از منافع «منع اشاعه‌ای» را دیدگاهی یکجانبه می‌دانند. به گفته این تحلیلگران، جمهوری اسلامی ایران هم از زمان اجرایی شدن برجام به هیچ یک از منافع اقتصادی وعده‌داده شده در این توافق دست پیدا نکرده و این آمریکا است که با توجه به خروج از برجام باید با بازگشت به توافق، زمینه‌های ایجاد توازن دوجانبه در توافق را فراهم کند.
دیپلمات روس: مذاکرات وین رو به جلو است
رئیس هیات روسیه حاضر در مذاکرات رفع تحریم‌ها در شهر «وین» روند این گفت‌وگوها را رو به جلو توصیف کرده است.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات وین چهارشنبه شب به وقت تهران در توییتی نوشت: «من با "رابرت مالی" نماینده آمریکا در امور ایران دیدار کردم. طبق معمول، ما در مورد دشوارترین مسائل باقیمانده که باید در جریان مذاکرات وین حل و فصل شوند، گفتگوی سازنده‌ای داشتیم. برداشت‌ها این است که مذاکرات رو به جلو است.»
۱۱۰ قانونگذار آمریکایی خواستار ترک مذاکرات با ایران شدند
بیش از ۱۰۰ قانونگذار آمریکایی با ارسال نامه‌ای به وزارت خارجه کشورشان از «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا خواسته‌اند مذاکرات با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را ترک کند.
این نامه به ابتکار «مایکل مک‌کاول»، عضو ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان تنظیم شده و ۱۰۹ همکار دیگر او، نامه را امضا کردهاند.
نمایندگان آمریکایی که همگی از حزب جمهوری‌خواه هستند در این نامه خطاب به بایدن نوشته‌اند: «ما این نامه را نوشته‌ایم تا از شما بخواهیم فوراً از مذاکرت بی‌حاصل برای بازگشت به "برنامه جامع اقدام مشترک" را متوقف کرده و به جای آن با قدرت تحریم‌های موجود علیه ایران، به خصوص درباره تجارت نفت میان ایران و چین را اجرا کنید.»
ادعاهای این نمایندگان در حالی مطرح شده که بسیاری از کارشناسان و حتی مقام‌های آمریکایی اذعان کردهاند که تیغ تحریم‌ها علیه ایران کند شده و اقتصاد ایران در حال خنثی کردن آثار تحریم‌ها است.
به عنوان مثال، یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا حدود دو هفته پیش اعتراف کرد تحریم‌ها علیه ایران فرسوده شده‌اند بدون آنکه نتایج مدنظر واشنگتن را داشته باشند.
نشریه «نیویورکر» در گزارش مفصلی درباره برنامه هسته‌ای و موشکی ایران نوشته ایران در برابر فشارها در دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» عقب‌نشینی نکرد بلکه به برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود سرعت بخشید.
مقام وزارت خارجه آمریکا که نیویورکر اشاره‌ای به نام او نکرده گفته بود که گزینه‌هایی نظیر تحریم‌ها فرسوده شده‌اند. او اضافه کرد: «تحریم، به وضوح، نتایجی که همه ما می‌خواستیم را به بار نیاوردند.»
کارشناسان مسائل مالی و اقتصادی معتقدند که تحریم‌ها تنها در یک بازه زمانی از اوج اثرگذاری برخوردارند و بعد از آن، اثرات آنها افول می‌کند و اقتصادهای تحت تحریم به مرور راه‌های مناسب برای سازگار شدن با آنها را پیدا می‌کنند. معماران سیاست‌های تحریمی در آمریکا معتقدند که در همین نقطه و قبل از شروع سیر نزولی آثار تحریم‌ها بایستی آنها را فروخت و به امتیاز ترجمه کرد.
110 قانونگذار آمریکایی که همگی از حزب جمهوری‌خواه هستند در نامه به دولت بایدن نوشته‌اند: «ایران در حال پیش بردن برنامه هسته‌ای خود از طریق استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته و ساخت تجهیزات برای آن سانتریفیوژها همزمان با انبار کردن مقادیر فزایند اورانیوم 20 درصدی و 60 درصدی است.»
در بخش دیگری از نامه آمده است: «در شریطی که دولت مدام نشان داده مایل به مذاکره به سمت بازگشت به برجام است ایران با دستاوردهای هسته‌ای عظیم‌تر و نزدیک‌تر شدن به مفاد زوال‌پذیر توافق باعث شده بازگشت به برجام ارزش کمتری برای جامعه بین‌المللی داشته باشد.»
مقام‌های آمریکایی در ماه‌های گذشته تصریح کردهاند که چنانچه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران ادامه پیدا کند برجام، در بردارنده همان منافع «منع اشاعه‌ای» که در سال ۲۰۱۵ این توافق برای طرف غربی ایجاد می‌کرد نخواهد بود.
برخی از تحلیلگران این موضع طرف‌های غربی درباره کاسته شدن از منافع «منع اشاعه‌ای» را دیدگاهی یکجانبه می‌دانند. به گفته این تحلیلگران، جمهوری اسلامی ایران هم از زمان اجرایی شدن برجام به هیچ یک از منافع اقتصادی وعده‌داده شده در این توافق دست پیدا نکرده و این آمریکا است که با توجه به خروج از برجام باید با بازگشت به توافق، زمینه‌های ایجاد توازن دوجانبه در توافق را فراهم کند.
جو بایدن قبل از رسیدن به ریاست‌جمهوری آمریکا مدعی شده بود کشورش را به برجام بازخواهد گرداند، اما تا کنون از انجام اقدامات لازم برای عمل به تعهدات واشنگتن خودداری کرده است.
قانونگذاران آمریکایی مدعی شده‌اند تنها با افزایش تحریم‌ها و اجرای کامل محدودیت‌ها علیه ایران است که می‌توان از «دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای» جلوگیری کرد نه از طریق مذاکرات بی‌پایان در وین.
قانونگذاران جمهوری‌خواه در بخش دیگری از آن نامه از دولت بایدن خواسته‌اند فوراً تحریم‌های جدیدی علیه ایران بابت ارسال محموله‌های نفت به چین، ونزوئلا و روسیه وضع کند. قانونگذاران آمریکایی نوشته‌اند ایران از فروش این محموله‌های نفت دست‌کم ماهانه 1.3 میلیارد دلار درآمد دارد.
آنها نوشته‌اند: «گزارش‌های مربوط به ماه نوامبر نشان می‌دهد چین به طور متوسط روزانه بیش از میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده است. وقت آن رسیده که دولت به این مذاکرات مضحک پایان دهد و با اجرای کامل تحریم‌های فعلی این منبع حیاتی درآمد را از رژیم ایران سلب کند.»
نظر شما