شفاآنلاین> سلامت > خبر پیوند موفقیت آمیز قلب یک حیوان به انسان بمب خبری دیروز در جهان بود چرا که جراحان آمریکایی برای اولین‌بار در جهان قلب یک خوک را به بدن مرد ۵۷ساله‌ای با موفقیت پیوند زدند. دانشگاه مریلند دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد، دیوید بنت، ۵۷ ساله، سه روز پس از اولین جراحی در نوع خود از وضعیت سلامتی خوبی برخوردار است و برای تعیین اینکه آیا پیوند انجام‌شده در دانشگاه مریلند مزایای نجات‌بخشی دارد یا خیر، تحت نظارت قرار خواهد گرفت. دکتر بارتلی گریفیث از جراحان مرکز پزشکی دانشگاه مریلند که این عمل جراحی را انجام داده است گفت:
به گزارش شفاآنلاین : « این جراحی یک پیشرفت بود و ما را یک قدم به حل بحران کمبود عضو نزدیک‌تر می‌کند. چرا که قلب اهدایی کافی برای پاسخگویی به فهرست بلندبالای گیرندگان بالقوه وجود ندارد. اما همچنان با احتیاط پیش می‌رویم، و البته خوشبین هستیم که این عمل جراحی که اولین پیوند قلب حیوان به انسان در جهان است، گزینه مهم و جدیدی را برای بیماران در آینده فراهم کند.»
در این جراحی که ۹ ساعت طول کشید، پزشکان، قلب این بیمار را با قلب یک خوک یک‌ساله ۲۴۰ پوندی (حدود ۱۰۸ کیلوگرم) جایگزین کردند. ژن‌های این خوک به طور خاص برای ارائه اندام به انسان ویرایش شده بود. به گونه‌ای که این خوک دارای ۱۰ تغییر ژنتیکی بود که شامل غیرفعال کردن یا از بین بردن چهار ژن می‌شود، از جمله این که مولکولی را رمزگذاری می‌کند که باعث واکنش تهاجمی در انسان می‌شود و یک ژن رشد برای جلوگیری از ادامه رشد قلب خوک پس از پیوند.
علاوه بر این، شش ژن انسانی در ژنوم خوک‌های اهداکننده قرار داده شد تا اندام‌های خوک برای سیستم ایمنی انسان قابل تحمل‌تر شوند. این پیوند، اولین پیوندی است که نشان می‌دهد قلب یک حیوان اصلاح‌شده ژنتیکی می‌تواند مانند قلب انسان عمل کند؛ بدون اینکه بلافاصله توسط بدن انسان رد شود. گریفیث اظهار کرد: «این قلب نبض ایجاد می‌کند، فشار ایجاد می‌کند و قلب این مرد شده است. این قلب اکنون خوب کار می‌کند و طبیعی به نظر می‌رسد. اما هیجان‌زده هستیم و نمی‌دانیم فردا چه چیزی پیش می‌آید. این کار هرگز قبلا انجام نشده بود. هنوز برای پی بردن به اینکه آیا این عمل جراحی موثر خواهد بود یا خیر زود است، اما این جراحی نقطه عطف بسیار مهمی در پیوند اعضای بدن حیوانات به انسان محسوب می‌شود، زیرا از چند دهه به این سو تلاش در این راستا جریان داشت.» بیمار برای پیوند عضو از انسان واجد شرایط تشخیص داده نشده بود. این تصمیم اغلب در شرایطی گرفته می‌شود که فرد دریافت‌کننده عضو از نظر سلامتی در وضعیت بسیار بدی قرار داشته باشد. بنت که ساکن ایالت مریلند آمریکاست، یک روز قبل از عمل جراحی گفته بود که تنها گزینه‌های پیش روی او مرگ یا این عمل پیوند بود. او گفت: می‌خواهم زندگی کنم. می‌دانم که این کار مانند تیری در تاریکی است، اما آخرین گزینه‌ای است که دارم.
از این رو برای امکان‌سنجی پیوند قلب حیوان به انسان در ایران به سراغ جمعی از پزشکان برجسته رفتیم تا زیر و بم این داستان را بررسی کنیم.
شرط پیوند قلب حیوان به انسان
دکتر محمدحسیـن مـاندگار فوق‌تخصص جراحی قلب و عـروق در خصوص پیوند قلب حیوان به انسان می‌گوید: بر اساس آمارها بیماران زیادی در انتظار پیوند قلب هستند و گاها برخی از آنها در لیست انتظار پیوند قلب فوت می‌شوند. سه روز قبل در بیمارستان مریلند به یک بیمار ۵۷ ساله به نام دیوید بنت در یک عمل ۷ ساعته قلب خوک را به انسان پیوند زدند. به دلیل اینکه بیمار در آستانه مرگ بوده، تنها شانس او یعنی پیوند قلب خوک به انسان را امتحان کردند. زیرا او کاندیدای بیمار قلب انسان نبوده است. این در حالی است که قلب خوکی که به ایشان پیوند زدند تحت تغییرات ژنتیکی بوده است. به نظرم چنین عملی تیری در تاریکی بوده است. بنابراین پزشکان شانس زندگی بسیار کمی توانستند به این بیمار بدهند.
وی افزود: چرا که بیمار مورد نظر هم اقرار کرده که شانس زندگی محدودی دارد، ولی آمادگی خود را برای انجام این تحقیقات نشان داده است. البته قوانین پزشکی در این پیوند به صورت کامل رعایت شده است. به طورکلی اگر این پیوند موفقیت‌آمیز باشد، یک امیدی به حل بحران کمبود عضو پیوندی است. البته پیوند از حیوان به انسان در گذشته‌های دور انجام گرفته است. اما تاکنون هیچ‌کدام از آن پیوندها موفقیت‌آمیز نبوده است. پس این پیوند اولین موردی است که بیمار به دلیل تغییرات ژنتیکی موجود در قلب حیوان توانسته بعد از پیوند زنده بماند. معمولا برای پیوند قلب انسان به انسان یک الگوی مشخصی وجود دارد که باید اصولی از جمله گروه خونی همسان، سایز قلب، سن بیمار، همسانی ژنتیک آن رعایت شود وگرنه پیوند به خوبی صورت نمی‌گیرد. چه بسا در حال حاضر هم نمی‌توانیم قلب هر انسانی را به انسان دیگر پیوند بزنیم. به همین خاطر باید یک تناسبی بین قلب انسان و انسان دیگر یعنی همان دهنده و گیرنده باشد. بنابراین این پیوند تنها موردی است که بیمار بعد از ۷۲ ساعت زنده است و موفق گزارش شده است.
دکتر ماندگار در پاسخ به اینکه آیا در آینده امیدی به چنین پیوندهایی در ایران وجود دارد یا خیر؟ اظهار کرد: پیوند قلب حیوان به انسان برای ما جراحان کاری ندارد اما اگر بتوانند ژنتیک قلب خوک را به گونه‌ای تغییر دهند که با ژنتیک انسان تطابق داشته باشد این امر یک راه حل بزرگ و موفقیت بسیار خوبی در پیشرفت علم و نجات بیمارانی است که به دلیل کمبود قلب پیوندی آنها را از دست می‌دهیم. چرا که از لحاظ تکنیکی برای ما تفاوتی ندارد. جراحی پیوند قلب حیوان به انسان همانند پیوند انسان به انسان است. اما به صورت کلی ما در خصوص پیوند قلب انسان به انسان دچار کمبود قلب پیوندی هستیم.
شاید پنج سال دیگر پیوند قلب خوک به انسان را انجام دهیم
دکتر مسعود اسلامی، متخصص قلب و عروق نیز با اشاره به اینکه در حال حاضر در پیوند قلب انسان به انسان مشکلاتی وجود دارد و درخصوص پیوند قلب حیوان به انسان راه طولانی در پیش داریم، می‌گوید: با توجه به اینکه پیوند قلب خوک به انسانی که دیروز رسانه‌ای شد، هنوز در مرحله تحقیقاتی است و در انجمن‌های پیوند آمریکا و اروپا تایید نشده است. بنابراین صد درصد از موفقیت‌آمیز بودن این پیوند اطلاعی نداریم. زیرا ما پیوندهایی را موفقیت‌آمیز می‌دانیم که از نظر ژنتیکی پس زده نشود. چه بسا در حال حاضر ما درخصوص پیوند قلب انسان به انسان هم مشکلات زیادی از جمله همخونی گروه خونی دهنده و گیرنده و مسائل ژنتیکی همسان روبه‌رو هستیم. البته تشابه ژنتیکی زیادی بین قلب خوک و انسان وجود دارد. اما با این وجود تغییرات ژنتیکی زیادی در قلب خوک به وجود آوردند تا بتوانند این پیوند را انجام دهند.
وی افزود: در پیوند قلب دو نوع پس زدن وجود دارد، یکی پس زدن حاد است، این نوع پس زدن در ۴۸ ساعت ابتدایی جراحی خودش را نشان می‌دهد. اما نوع دیگری از پس زدن به نام مزمن وجود دارد که این نوع در روزهای ابتدایی بروز نمی‌کند ولی به مرور زمان طی پنج سال عارضه نارسایی قلبی در بیمار ایجاد می‌شود.
این متخصص قلب در پاسخ به اینکه چه زمانی این نوع پیوندها در ایران رخ می‌دهد، بیان کرد: انتشار چنین خبرهایی در بین مردم علی‌الخصوص بیماران در لیست انتظار پیوند امیدواری ایجاد می‌کند ولی متاسفانه آنها نباید فکر کردند چنین پیوندی در یکی دو سال آینده در ایران اتفاق می‌افتد. چه بسا حداقل باید پنج سال بر روی چنین پیوندهایی تحقیق و بررسی انجام داد تا بتوانیم با اطمنیان خاطر پیوند قلب خوک به انسان را در بیماران انجام دهیم. چرا که به صورت کلی پیوند قلب ریسک ۱۰ تا ۳۰ درصدی را در بهترین شرایط دارد. اما اگر این روش موفقیت‌آمیز باشد، می‌تواند کمبود دهنده را جبران کند.
کمبود جراح متخصص قلب روند را کند می‌کند
برای اینکه ما هم همانند دیگر کشورها بتوانیم درخصوص پیوند قلب عرض اندامی کنیم باید سال‌ها در این موضوع تجربه کسب کنیم و متخصصان زیادی را آموزش و پرورش دهیم. با این حال جراحان پیوند به خوبی پیش می‌روند.
وی افزود: در ابتدای امر باید در انتظار گزارش‌های رسمی از پیوند قلب خوک و انسان از سوی متخصصان آن باشیم. چرا که انجام آن در بیماران ریسک بزرگی است. البته متخصصان ایرانی توانایی تغییرات ژنتیکی در قلب خوک و همخوانی آن به انسان را دارند ولی هنوز برای تصمیم‌گیری در مورد انجام آن در ایران زود است.
اما دکتر بهروز برومند، فوق‌تخصص بیماری‌های کلیه نیز با بیان اینکه انجام پیوند حیوان به انسان در ایران راه طولانی در پیش دارد گفت: پیوند قلب خوک به انسان در آمریکا و در شرایط خاص با تمهیدات بسیار جدی صورت گرفته است. این در حالی است در شرایط موجود ایران گمان نمی‌کنم به این زودی بتوانیم به نسبت پیشرفتگی آمریکا چنین پیوندهایی را انجام دهیم. چرا که پیوند اعضای حیوان به انسان بررسی‌های ژنتیکی می‌خواهد و تا جایی که من می‌دانم در حال حاضر امکانات چنین پیوندهایی در ایران وجود ندارد.
تجربه پیوند دریچه قلب خوک به انسان را داریم
دکتر ایرج فاضل، وزیر اسبق بهداشت و رییس سابق سازمان نظام‌پزشکی ایران نیز در این باره تاکید کرد: به نظرم برای اینکه ما هم بتوانیم چنین پیوندهایی را در ایران انجام دهیم راه طولانی در پیش داریم. چه بسا پیوند قلب خوک به انسان که در آمریکا انجام شده اولین قدم در این راه است. البته طی سالیان گذشته دریچه قلب خوک به انسان پیوند داده می‌شده اما پیوند قلب خوک مساله‌ای است که باید تحقیقات لازم و کافی روی آن انجام داد. با این حال قدم بزرگی برای جبران کمبود قلب‌های پیوندی است و امیدواریم ادامه‌دار باشد. وی ادامه داد: پیوند اعضای حیوان به انسان موضوع تازه‌ای نیست ولی اینکه یک ارگان را پیوند دهیم مساله جدی و جدیدی است. چرا که در این مساله باید مطمئن باشیم بدن انسان این ارگان جدید را قبول می‌کند. به همین دلیل برای اجرای آن زمان زیادی لازم داریم.
اما نکته قابل تامل در پیوند قلب خوک به انسان این است که آیا از نظر فقهی و شرعی این مساله امکان‌پذیر است یا همین مساله در آینده سدی برسر راه جراحان ایرانی می‌شود . در همین حال فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در این خصوص آب پاکی را روی دست دلواپسان احتمالی ریخت و می‌گوید: اصل کلی در فقه وجود دارد که در آن آمده حفظ جان انسان به هر طریقی واجب است. بنابراین اگر حفظ جان انسانی وابسته به قلب خوک باشد، پیوند آن هیچ ایراد شرعی و فقهی ندارد. میبدی در ادامه داد: پیوند اعضا مساله بسیار جدی است. بنابراین نیازی به ورود شرع و فقه در این قضیه نیست. چه بسا حکم پروتزهای موجود در بدن هم همین گونه است. هر شیء خارجی که بتواند جان انسانی را نجات دهد، بلامانع است. به همین منظور به نظرم نباید همه چیز را وارد دایره شرع و فقه کنیم. چرا که عرف جامعه روش‌های علمی موفقیت‌آمیز را قبول دارند. حال اگر روایتی را پیدا کنیم تا براساس آن سدی بر راه نجات جان انسانی باشیم، اشتباه است. این عضو مجمع محققین با اشاره به اینکه نظر پزشکان در چنین مواقعی اولویت است، بیان کرد: به نظرم در چنین مواقعی نظر پزشکان و عقلای جامعه اولویت است. اگر به طور مثال نوشیدن یک لیوان مشروب برای حیات بیماری ضرورت داشته باشد و پزشکان آن را تایید و تجویز کرده باشند با اینکه مشروب حرام است اما در این موضوع خاص آن حرام به حلال تبدیل می‌شود. بنابراین پیوند قلب خوک بدتر از نوشیدن مشروب که نیست. در نتیجه هر چیزی که باعث نجات جان انسانی شود، از نظر ما ایرادی شرعی و فقهی ندارد.روزنامه جهان صنعت
∎