صاحب‌خبر - به گزارش جهان نيوز به نقل از مهر، این حالا اصلی ترین و مهمترین آزمون محمد خزاعی در دولت جدید به شمار می‌رود که از همان ابتدای ورودش به سازمان سینمایی و تکیه بر مسند ریاستش، برایش برنامه می‌ریخت و از همان ابتدا سخن از اعمال تغییرات جدی در آن به میان می‌آورد؛ از جشنواره فیلم فجر می‌گویم که خزاعی و روسای ادوار مختلف این سازمان تمام توان و تلاششان را گذاشته‌اند تا آن را به بهترین نحو از منظر خودشان برگزار کنند، که البته این رویداد در هیچ دوره‌ای از تیغ برنده انتقاد در امان نمانده است. چهلمین برش از این اتفاق هم به مانند دوره‌های گذشته تا همین جا هم از نقد و جنجال به دور نبوده است. حتماً در طول چند روز گذشته خبرهایی از «قاتل و وحشی» و پیغام و پسغام‌های هیات انتخاب دو دوره قبلی و دبیرخانه رویداد چهلم شنیده و خوانده‌اید که هر بار یکدیگر را به «ناراستی» متهم می‌کنند تا حاشیه‌هایی تازه برای این جشنواره رقم بزنند.

حالا ریاست محمد خزاعی بر سازمان سینمایی سه ماهه شده و در طول این مدت تغییراتی جدی و در مواردی حاشیه ساز بر ساختار سینمای ایران پدید آورده است، همان که در اولین گفتگوی رسمی‌اش در جمع خبرنگاران خودش را «متخصص برگزاری جشنواره‌ها» توصیف کرد که البته برگزاری چند دوره جشنواره فیلم «مقاومت» و جشنواره فیلم فجر به دبیری خودش گواهی بر این ماجراست. با آنکه محمد خزاعی پیش تر در قامت تهیه کننده در این رویداد سینمایی حضور داشت و گاهی از بی انصافی‌ها و ناعدالتی های روا شده بر فیلم‌هایش برای حضور در جشنواره فیلم فجر سخن به میان می‌آورد حالا اما خودش تصحیح‌گر و در مواردی مانع تراش در مسیر فیلم‌ها برای ورود به این فستیوال است، او که خودش تجربه دبیری جشنواره فیلم فجر را داشته حالا مسعود نقاش‌زاده را به عنوان دبیر برای این رویداد انتخاب کرده است.

تغییر و تحول مدام و نداشتن یک رویکرد ثابت، حالا ثابت ترین ویژگی این جشنواره چهل ساله است که در هر دوره یا بخشی به آن اضافه و یا قسمتی از آن حذف می‌شود، حذف هیات انتخاب هم رویکردی بود که در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر دنبال شد و تصور می‌شد ادامه دار خواهد بود اما همین مقدار تغییر هم ثابت نماند و این بار بهروز افخمی نویسنده و کارگردان، اسماعیل بنی‌اردلان استاد دانشگاه، پوران درخشنده نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان، حسین زندباف تدوین‌گر، تهیه‌کننده و کارگردان، مجید شاه‌حسینی مدیر فرهنگی، پژوهشگر و استاد دانشگاه، اسفندیار شهیدی مدیر فیلمبرداری، کارگردان و استاد دانشگاه و محمدحسین نیرومند مدیر فرهنگی عهده دار انتخاب آثار شدند.
شب گذشته اسامی فیلم‌های بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر اعلام شد و به همین بهانه نگاهی به آثار این رویداد در پنج عنوان یعنی «پیشکسوتان»، «کنجکاوی برانگیزها»، «چراغ خاموش‌ها»، «فیلم اولی‌ها» و «غایبان جشنواره» داشته‌ایم.

پیشکسوتان؛ جای باسابقه‌ها خالی است
جشنواره فیلم فجر اساساً اعتبارش را از چهره‌های پیشکسوت می‌گیرد؛ نسلی برآمده از دهه شصت و روزهای ابتدایی این رویداد که گرچه در سال‌های اخیر آثارشان عمدتاً با انتقادهایی هم از سوی مخاطبان و هم از سوی منتقدان مواجه شده اما هنوز هم که هنوز است حضورشان در این جشنواره محل بحث و البته قابل رصد است. با آنکه در دوره‌های پیش این رویداد ویترینی از فیلم‌های پیشکسوتان و صاحب نامان را در کنار جوانان به خود می‌دید اما امسال فهرست نهایی فجر شاهد دست چین شدن و حضور حداقلی آن‌هاست. اگر نگاهی اجمالی به این لیست بیندازید حتماً به سختی نام‌هایی از نسل دوم و سوم سینمای ایران و هم‌نسلان رضا میرکریمی می‌توانید پیدا کنید؛ نکته‌ای که همزمان با انتشار اسامی فیلم‌های راه یافته به بخش سودای سیمرغ در گروه‌های مجازی سینماگران و اصحاب رسانه را به واکنش واداشت.

در این میان اما نام چند چهره سینمایی به چشم می‌خورد که یادآور سال‌های ابتدایی برگزاری جشنواره فجر هستند.

مسعود کیمیایی از همین دسته است که «خون شد» متاخرترین حضور او در ویترین فجر بوده است. این فیلم در سال ۹۸ در این جشنواره حضور پیدا کرد، رویدادی که در آن سال مورد قهر او بود اما سرانجام تهیه کننده‌اش خطی بر این گفتار کشید، سرانجام فیلم به نمایش درآمد اما نتوانست نظر پروپاقرص‌ترین هوادارانش را هم به خود جلب کند؛ مسعود کیمیایی اساساً کارگردانی است که دل ندارد از آزموده‌هایش در همان سال‌های پیش و بعد از انقلاب دست بردارد؛ حتی تازه‌ترین ساخته‌هایش هم نشانی از آن سبک فیلمسازی و برتر از آن محتوای آن دوران را دارد. «خون شد» هم از این قاعده مستثنی نیست و با آنکه جزو پیشروان فیلم‌های اکران شده در روزهای کرونایی بود اما اقبالی از این فیلم نشد. او حالا با «خائن کشی» پا به فجر گذاشته است؛ فیلمی که از بهمن ماه سال گذشته مراحل ساختش طی شد و به نظر می‌رسد هم سو با دیگر ساخته‌های او باشد.
امیر آقایی، سارا بهرامی، پانته‌آ بهرام، پولاد کیمیایی، اندیشه فولادوند، سام درخشانی، حمیدرضا آذرنگ و مهران مدیری از بازیگران فیلم «خائن کشی» هستند.
ابراهیم حاتمی‌کیا موفق‌ترین فیلمساز سینمای ایران در جشنواره فجر محسوب می‌شود. فیلمسازی که بارها فیلم‌هایش در ویترین این جشنواره تحسین‌شده و علاوه‌بر داوران، با تشویق مخاطبان جشنواره هم مواجه بوده است. او که جنجالی‌ترین حضورش به اختتامیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بازمی‌گردد همان جا که گرچه سیمرغ کارگردانی را به طور مشترک با یک کارگردان دیگر دریافت کرد اما باز هم آرام نگرفت، صداوسیما را خطاب قرار داد و عنوان کرد که از آن‌ها شکایت به خدا می‌برد. تازه‌ترین حضورش اما به سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر بازمی‌گردد که با «خروج» در این رویداد حاضر شد؛ فیلمی که مانند خودش تمی از اعتراض داشت و تصویرگر مصائب گروهی از کشاورزان بود که به ساز و کار سیستم دولتی معترض بودند.

ابراهیم حاتمی کیا امسال اما فیلمی در مقام کارگردان برای چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر ندارد با این حال به همراه پسرش پا به این عرصه گذاشته، او در کسوت تهیه‌کننده و در کنار یوسف حاتمی کیا «شب طلایی» را ساخته است تا حضوری پدر- پسری در این جشنواره داشته باشد.

یوسف حاتمی‌کیا با آنکه در زمینه مستندسازی پیش از این آثاری را کارگردانی کرده بود اما این نخستین تجربه او در سینمای بلند و حرفه‌ای است، تابستان سال گذشته بود که خبر از اخذ پروانه ساخت توسط او آمد نامش اما در ابتدا «شمش طلا» بود اما عواملش به یکباره تصمیم گرفتند به «شب طلایی» تغییر بدهند.

رضا میرکریمی از نسل دوم فیلمسازان سینمای ایران است؛ کارگردانی که هم پست‌های مدیریتی به خودش دیده و هم کارنامه‌اش پر است از فیلم‌هایی که کم موفقیت بین‌المللی نداشته‌اند، همان کسی که پیش از این دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر بود اما در همان زمان هم فیلم سینمایی «قصر شیرین» را ساخت؛ فیلمی جاده‌ای که در همان دوره از جشنواره توانست جوایزی را به خود ببیند. او حالا بعد از سه سال دوری از سینما «نگهبان شب» را به این رویداد سینمایی آورده است؛ فیلمی که از همان ابتدا گرفتار مصائب کرونا شد و حتی در برهه روند فیلمبرداری اش به دلیل گسترش شدید بیماری کرونا و بنا بر دستور ابلاغ شده توسط سازمان سینمایی متوقف شد.

«نگهبان شب» همان فیلمی است که در روزهای ابتدایی ساختش، رضا میرکریمی برای ایفای یکی از نقش‌های اصلی‌اش فراخوان بازیگری داد و به نظر می‌رسد این بار چهره‌ای تازه به سینمای ایران معرفی می‌کند.

محسن کیایی، تورج الوند، لاله مرزبان، علی اکبر اصانلو، صفورا خوش طینت، فهیمه هرمزی، زهرا اسلامی، پرهام غلاملو، محمدصادق ملک، علی غابشی، مهراد اکبرآبادی، ایمان سلگی، نوید بانی، ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد جمع بازیگران «نگهبان شب» را تشکیل می‌دهند.

کنجکاوی‌برانگیزها: در انتظار تکرار تجربه‌های موفق
احتمالاً فیلم‌های این فهرست از آن دسته فیلم‌هایی است که هم مخاطبان و هم اهالی رسانه از همان ابتدا حتماً زمانی را برای تماشایش خالی می‌کنند. آثاری که کارگردانانشان عمدتاً از جوانانی هستند که اتفاقاً در این یک دهه اخیر و از ابتدای دهه ۹۰ برای خود شهرتی دست و پا کردند. فیلم‌هایی که در این فهرست جا دادیم بهانه رصدشان یا سابقه سازندگانش است یا موضوع بحث برانگیزی که دارند. دور از ذهن هم نیست که در بخش جوایز همین فیلم‌ها سهم پررنگ‌تری داشته باشند.

«بدون قرار قبلی» را بهروز شعیبی کارگردانی کرده است. حتماً در این چند وقت نسخه سریالی شده فیلم بلندش با عنوان «روز بلوا» را در بسترهای آنلاین دیده‌اید؛ شعیبی اما پیش از کارگردانی، کار را با بازیگری آغاز کرده بود او همان جوانی است که در «آژانس شیشه‌ای» حضوری گذرا داشت اما می‌توان عنوان «پله به پله پیشرفت» را به او داد.

حالا مجموعه‌ای از فعالیت‌ها را در سینما دارد، هم بازیگری کرده، هم کارگردانی سینما و هم کارگردانی سریال، خودش هم امسال با دو عنوان در جشنواره فیلم فجر حضور دارد؛ هم در قامت بازیگر در فیلم سینمایی «صورت فلکی» و در هم ظاهر کارگردان در فیلم سینمایی «بدون قرار قبلی».

بهروز شعیبی این بار هم ترجیح داده با بنیاد سینمایی فارابی همکاری کند؛ «بدون قرار قبلی» به تهیه‌کنندگی محمود بابایی به جشنواره رسیده است.

«بدون قرار قبلی» پنجمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی است که فیلمنامه آن توسط فرهاد توحیدی و مهدی تراب بیگی با نگاهی به یکی از داستان‌های مصطفی مستور نوشته شده است.
 
«صورت فلکی» دیگر فیلم کنجکاوی‌برانگیز جشنواره امسال است. بیشتر از اینکه کارگردانش مورد بحث باشد، تهیه‌کننده‌اش در صدر اخبار است؛ محمدرضا شفاه را حالا می‌توان رکورددار فیلم‌های توقیفی نام نهاد، پیش از این در یک نوبت سریالش و در دو نوبت آثار سینمایی‌اش به محاق توقیف رفتند. شفاه اما حال گویی اصرار بر گفتن حرف‌های بر زمین مانده دارد گرچه در این مسیر هم از هر دو جریان نقدهایی به او وارد می‌شود اما او ادامه دهنده همین راه است.

شفاه سال گذشته با همکاری اوج و سازمان متبوعش یعنی حوزه هنری «مصلحت» را به جشنواره فیلم فجر آورد؛ فیلمی بحث برانگیز و البته انتقادی و اعتراضی که در همان قدم اول جوایزی را هم برای کارگردانش به ارمغان آورد این فیلم هم اما جزو همان آثاری بود که احسان محمدحسنی خبر از توقیفش توسط قوه قضاییه داد.

شفاه حالا در سومین قدم در عرضه فیلمسازی تجربه همکاری با حسین دارابی را تکرار کرده است، همان کارگردانی که با او «مصلحت» را ساخت؛ کارگردان خوش آتیه که در اولین گام نظر بسیاری از سینماگران را به خود معطوف کرد. «صورت فلکی» اما باز هم داستانی از تاریخ معاصر را در دل خود دارد. باید دید این فیلم هم سرنوشت توقیف را به همراه خواهد داشت یا اولین فیلم بی دردسر شفاه در اکران عمومی خواهد بود؟

مریلا زارعی و بهروز شعیبی زوج اصلی فیلم تازه حسین دارابی را شکل می‌دهند و وحید رهبانی، سیاوش طهمورث، سولماز غنی، امین میری، علیرضا نایینی و بازیگر خردسال کوثر حیدری در «صورت فلکی» آن‌ها را همراهی می‌کنند.

«مرد بازنده» هم حالا در فهرست کنجکاوی‌ها قرار دارد. کمتر کسی است که در طول سال‌های گذشته اثری از او را ندیده باشد، هم مستند ساخته، هم سری به سریال سازی زده و هم در عرصه سینما حضوری پررنگ داشته، هم فیلمی از تاریخ انقلاب ارایه داده، هم اثری اعتراضی به وضع موجود داشته و هم سینمای کمدی را آزموده است. محمدحسین مهدویان در طول این سال‌ها گرچه طیفی از مخاطبان را با خود همراه کرده اما هرگز از انتقاد به دور نبوده است مورد وثوق ترین آثار او هم همواره منتقدانی را به خود داشته و البته آثارش همیشه چه در میان اصحاب رسانه و چه در میان مردم محل بحث بوده است.
مهدویان تنها کارگردانی است که در طول یک دهه گذشته حضوری مستمر در این رویداد داشته است، از همان زمانی که «ایستاده در غبار» را در سال ۹۴ در این رویداد رونمایی کرد همواره یک پای ثابت این جشنواره با آثارش بوده است.
او امسال با «مرد بازنده» به تهیه‌کنندگی امیر بنان و کامران حجازی پا به فجر گذاشته است، فیلمی که آذرماه همین امسال مجوز ساخت گرفت و به نظر می‌رسد مراحل تولیدش هنوز به اتمام نرسیده است.

با آنکه هنوز خبری رسمی از روند تولید این فیلم مخابره نشده اما جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور در «مرد بازنده» به عنوان یک فیلم اجتماعی به ایفای نقش می‌پردازند.
اما بشنوید از «دسته دختران»؛ گرچه جشنواره فیلم فجر در سال‌های اخیر شاهد حضور پررنگ زنان در مقام کارگردان و تهیه کننده بود اما امسال زنان فیلمساز حضوری حداقلی در این رویداد دارند و سهمشان تنها «دسته دختران» به کارگردانی منیر قیدی است، پر بیراه هم نیست که اگر بگوییم این فیلم به واسطه موضوع دفاع مقدسی اش در این جشنواره شانس حضور پیدا کرده است.

سینمادوستان و سینماگران او را با همان نامه جنجالی‌اش در آستانه اعلام جوایز سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر می‌شناسند هم او بود که «جایزه ویژه استعداد درخشان بهترین فیلم اول» را جایزه‌ای خلق الساعه توصیف کرد. منیر قیدی را می‌گویم که در سال ۹۵ با فیلم سینمایی «ویلایی ها» در آن دوره از جشنواره حضور پیدا کرد اما ناگهان با اعلام نامزدها که به طور مشترک با ارسلان امیری در بخش فیلم‌نامه برای دریافت سیمرغ کاندیدا شده بود از این نامزدی کناره گیری کرد.

اختتامیه سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر را هم مهمانانش به خوبی به یاد دارند؛ همان جا که ثریا قاسمی و محمد قاسمی به تعقیب و به منظور همراهی با کارگردانشان برای دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین جلوه‌های ویژه بصری در آن مراسم حضور پیدا نکردند.
این بار اما منیر قیدی با «دسته دختران» به تهیه‌کنندگی همسرش محمدرضا منصوری در این رویداد حاضر شده است؛ فیلمی که به مانند ساخته پیشین کارگردانش فیلمی در حوزه زنان است. او در نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش علاقه‌مندی اش به حوزه دفاع مقدس را هم نشان داده بود و این بار هم به پشتیبانی بنیاد سینمایی فارابی و البته حوزه هنری به تصویر داستانی دیگر در همین زمینه پرداخته است.

«دسته دختران» با نگاهی آزاد و براساس روایت‌های واقعی از مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر در دفاع مقدس ساخته شده است. نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین و صدف عسگری دسته‌ی دختران را بازی می‌کنند و حسین سلیمانی، یاسین مسعودی، محمد صدیقی‌مهر و مهدی حسینی‌نیا ترکیب کامل آن را شکل می‌دهند.

«ضد» دیگر فیلم احتمالاً جنجالی جشنواره چهلم است. فیلمی که علاقه مندی کارگردانش به تاریخ معاصر غیرقابل انکار است؛ کارگردانی دهه شصتی که در همان اولین قدم طعم تلخ توقیف را چشید گرچه سازمان حمایتگرش یعنی اوج این تصور را می‌ساخت که فیلمش بدون هیچ دردسری راهی اکران شود اما قوه قضاییه مسدودکننده راهش بوده است. سخن از امیرعباس ربیعی در میان است که پیش‌تر فیلم سینمایی «لباس شخصی» را با محوریت حزب توده ساخته بود، فیلمی که یادگاری از سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر است اما از آن زمان تاکنون هر بار سازندگانش در پیگیری رسانه‌ها برای زمان اکرانش، موضوع را به بعد موکول می‌کردند سرانجام اما احسان محمدحسنی رییس سازمان اوج تابستان امسال مساله توقیفش را عیان کرد.
 
امیرعباس ربیعی اما باز هم به سراغ درامی سیاسی رفته است که در بستر یکی از حوادث مهم و ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی روایت می‌شود.

مهدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، مجید پتکی، مهشید جوادی، روزبه رئوفی، عماد درویشی، شیرین آقاکاشی و امین خانی بازیگران «ضد» به تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی هستند.

اما فیلم «بی رو» به دلیل دیگری کنجکاوی‌برانگیز است! کارگردانش اساساً فیلم موفقی ندارد، حالا «بی رو» به تهیه کنندگی مجید برزگر سومین تجربه او در عرصه فیلمسازی بلند است. ساخته پیشینش با عنوان «خون خدا» هنوز رنگ اکران به خود نگرفته و تهیه کننده‌اش هم امیدی به نمایش عمومی آن ندارد. اولین فیلمش با عنوان «انزوا» هم موفقیتی در گیشه را برای او به همراه نیاورد با این حال مرتضی علی عباس میرزایی امسال با «بی رو» به این رویداد سینمایی راه یافته، فیلمی که قهرمان محور است و سازمان پشتیبانش یعنی بنیاد فارابی آن را به عنوان یک فیلم نوجوان و البته خانواده معرفی می‌کند.

فیلم سینمایی «بی رو» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی علی عباس میرزایی، درباره زندگی توأم با مشکلات دروازه‌بان تیم ملی فوتبال ایران علیرضا بیرانوند است. فیلم تلاش‌های یک نوجوان علاقه‌مند فوتبال را برای رسیدن به سکوهای جهانی نشان می‌دهد. فیلم تلاش دارد تا امید را در بین نوجوانان زنده کند و نمونه‌ای را برای آنها به تصویر بکشد.

«شادروان» هم از فیلم‌های قابل تأمل جشنواره است؛ حسین نمازی پیشتر در مصاحبه‌ای با خبرگزاری مهر بیان کرده بود که فیلم اولش با عنوان «آپاندیس» با دشمنی یک فرد از گردونه رقابت و حضور در جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شد؛ فیلم اما مسیر خودش را پیدا کرد و توانست در جشنواره مونترال جایزه بهترین فیلمنامه را دریافت کند.

این بار اما بخت با حسین نمازی یار بود تا «شادروان» را به فجر چهلم بیاورد. فیلمی که محصول حوزه هنری است و با آنکه دومین ساخته کارگردانش در سینما به شمار می‌رود این اما اولین حضور نمازی در این رویداد است.

«شادروان» به گفته کارگردانش روایتی شیرین از یک ملودرام اجتماعی در بستر خانواده‌ای حاشیه‌نشین است.

سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی، بهرنگ علوی، رویا تیموریان، رضا رویگری و بهرام ابراهیمی در آن به ایفای نقش می‌پردازند.

فیلم‌اولی‌ها؛ غافلگیر می‌شویم؟
اما نمی‌توان از ترکیب فیلم‌های حاضر در جشنواره فیلم فجر گفت و باکنجکاوی سراغ از فیلم‌اولی‌ها نگرفت. هر چند در آیین‌نامه چهلمین جشنواره فیلم فجر خبری از بخش «نگاهی نو» یا همان بخش ویژه رقابت فیلم‌های اول نبود اما این به معنای غیبت کارگردانان کار اولی در جشنواره نیست. براساس آیین‌نامه همه فیلم‌های اول هم در جشنواره چهلم در بخش «سودای سیمرغ» مورد ارزیابی و داوری قرار می‌گیرند.
جالب اینکه به‌رغم این تغییر در آیین‌نامه سهم فیلم‌اولی‌ها از ویترین جشنواره چهلم به‌شدت قابل توجه است. حضور هفت فیلم از کارگردانان فیلم‌اولی در میان ۲۲ فیلم بخش سودای سیمرغ به‌خوبی موید این عرض اندام از سوی نسل تازه فیلمسازان است.

آرین وزیردفتری کارگردانی نام‌آشنا در عرصه فیلم کوتاه است اما «بی‌رویا» اولین فیلم بلند او در مقام کارگردان است که به تهیه‌کنندگی سعید سعدی و هومن سیدی به جشنواره چهلم رسیده است. طناز طباطبایی، صابر ابر و شادی‌کرم‌رودی بازیگران اصلی این فیلم سینمایی هستند که قصه‌ای درباره هویت را روایت می‌کند.

سید مرتضی فاطمی هم از چهره‌های باسابقه عرصه مطبوعات است که چند صباحی تهیه‌کنندگی و اجرا در تلویزیون را هم تجربه کرد و حالا در مقام کارگردان فیلم بلند «بی‌مادر» را به تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح در جشنواره امسال رونمایی می‌کند. امیر آقایی و پردیس پورعابدینی پس از تجربه حضور مشترک در سریال «آقازاده» در فیلم «بی‌مادر» نیز هم‌بازی شده‌اند و میترا حجار و پژمان جمشیدی از دیگر بازیگران این فیلم هستند. «بی‌مادر» داستانی اجتماعی را روایت می‌کند و براساس شنیده‌ها یکی از فیلم‌های متفاوت جشنواره امسال خواهد بود.
یوسف حاتمی‌کیا اما دیگر فیلم‌اولی جشنواره امسال است. فرزند ابراهیم حاتمی‌کیا که حالا با تهیه‌کنندگی پدر نام‌آشنای خود، فیلم «شب طلایی» را به‌سرانجام رسانده است. حسن معجونی، یکتا ناصر، مریم سعادت، مسعود کرامتی، سوگل خلیق و بهناز جعفری بازیگران اصلی این فیلم با نام قبلی «شمش طلا» هستند که داستانی مرتبط با شرایط اقتصادی این سال‌های کشور دارد.

بهرام رادان که این روزها فیلم «گربه سیاه» را در مقام تهیه‌کننده در حال اکران در سینماهای کشور دارد، در ادامه تجربه تهیه‌کنندگی فیلم «علف‌زار» را به‌عنوان اولین فیلم کاظم دانشی در مقام کارگردان به جشنواره چهلم ارائه کرده، دانشی که پیش‌تر تجربه کارگردانی فیلم کوتاه را داشته است، در اولین فیلم بلند خود سراغ سوژه‌ای جنجالی رفته که جزییات چندانی از آن رسانه‌ای نشده، پژمان جمشیدی بازیگر اصلی این فیلم است.

«لایه‌های دروغ» به کارگردانی رامین سهراب دیگر فیلم کارگردانان فیلم‌اولی در جشنواره امسال است. فیلمی که در ژانر اکشن ساخته شده و همین ویژگی آن را متمایز از فیلم‌های این سال‌های سینمای ایران کرده، بنیاد فارابی در تولید این فیلم که محصول مشترک سینمای ایران و فنلاند است مشارکت داشته است.

امید شمس هم یکی دیگر از کارگردانان سینمای کوتاه است که امسال با اولین فیلم بلند خود در جشنواره فجر حضور دارد. «ملاقات خصوصی» را امیر بنان تهیه‌کنندگی کرده است و پریناز ایزدیار و هوتن شکیبا دو بازیگر اصلی آن هستند. فیلم داستانی عاشقانه دارد و به‌نظر می‌رسد برگ برنده اصلی آن ترکیب بازیگرانش باشد؛ این دومین فیلم امیر بنان در بستر جشنواره فیلم فجر است.
هادی حجازی‌فر هم پس از درخشش در عرصه بازیگری طی دوره‌های اخیر جشنواره فیلم فجر، حالا روی صندلی کارگردانی تکیه زده و نسخه‌ای سینمایی از سریالی که این روزها کارگردانی آن را برعهده دارد به ویترین فجر رسانده است. «موقعیت مهدی» عنوان فیلمی است که حجازی‌فر آن را با تهیه‌کنندگی حبیب والی‌نژاد کارگردانی کرده و خود نیز در نقش شهید مهدی باکری ایفاگر نقش اصلی در آن است.

چراغ خاموش‌ها؛ این فیلم‌ها دیده می‌شوند؟
در ترکیب فیلم‌های جشنواره فجر، هر ساله تعداد قابل توجهی فیلم وجود دارد که هم در فرآیند تولید چندان زیر ذره‌بین رسانه‌ها نبوده‌اند و هم طبق تجربه، اکران آن‌ها در ایام جشنواره کمتر توجه و تمرکزی را به سمت خود جلب می‌کند. فیلم‌هایی که گاهی حتی پس از جشنواره به اکران عمومی هم نمی‌رسند و راهی آرشیو می‌شوند. این مقدمه البته به معنای آن نیست که قرار است با ناامیدی کامل به تماشای این فیلم‌ها بنشینیم اما باید پذیرفت که در جشنواره امسال هم هستند فیلم‌های «معمولی» که با چراغ خاموش به تولید رسیده و موفق به حضور در فهرست نهایی مهمترین رویداد سینمایی کشور شده‌اند.

کیوان علیمحمدی و علی‌اکبر حیدری، سه سال پیش فیلم «سینما شهرقصه» را در جشنواره فجر داشتند که موردتوجه گروهی از منتقدان سینما هم قرار گرفت. این دو در دومین تجربه کارگردانی مشترک خود فیلمی با نام عجیب «۲۸۸۸» را به جشنواره چهلم فیلم فجر رسانده‌اند که کمتر خبری از فرآیند تولید آن رسانه‌ای شده بود. این فیلم با نام قبلی «سوباشی» روایتی از هشت سال جنگ ایران و عراق دارد اما تمرکز اصلی آن بر شهدای شاخص استان فارس است.

«نمور» به کارگردانی داوود بی دل و تهیه‌کنندگی سیدیاسر جعفری هم فیلمی هنری است که داستان یک خانواده را پس از فوت یکی از بستگان روایت می‌کند. این فیلم در شمال کشور تصویربرداری شده و محمدرضا علیمردانی از بازیگران اصلی آن است.

«برف آخر» با نگاهی متفاوت به زندگی یک دامپزشک را امیرحسین عسگری کارگردانی کرده؛ فیلمی که امین حیایی بازیگر اصلی آن است و حضور احسان علیخانی به‌عنوان یکی از سرمایه‌گذاران آن مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. عسگری پیش از این فیلم «بدون مرز» را کارگردانی کرده بود.

«درب» به کارگردانی سید هادی محقق، «شهرک» به کارگردانی علی حضرتی و «ماهان» به کارگردانی حمید شاه‌حاتمی هم از دیگر فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره چهلم هستند که علاوه‌ّبر طی مراحل تولید با چراغ خاموش، کنجکاوی چندانی نسبت به رونمایی آن‌ها در ویترین فجر وجود ندارد.

غایبان جشنواره؛ شانس تماشا، شاید وقتی دیگر
از چند ماه پیش و بر اساس اخبار مرتبط با چرخه تولید فیلم‌های سینمایی، رسانه‌ها اقدام به گمانه‌زنی درباره ترکیب فیلم‌های احتمالی چهلمین جشنواره فیلم فجر کردند. فهرست‌های متنوع و البته پرتعدادی که از همان زمان هم مشخص بود همه آن‌ها نمی‌توانند به ویترین جشنواره چهلم راه پیدا کنند. در میان فیلم‌های در حال تولید و اما فیلمسازان نام آشنایی بودند که بیشتر جلب توجه می‌کردند و حضورشان در جشنواره می‌توانست کنجکاوی‌برانگیز باشد.

با اعلام فهرست نهایی بخش «سودای سیمرغ» اما حالا می‌توان از غایبان جشنواره هم سخن گفت. فیلم‌هایی که هر یک به دلیلی به جشنواره نرسیدند و فرصت رونمایی در فجر چهلم را از دست دادند؛ «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله که برای سومین سال پیاپی برای حضور در «فجر» دورخیز کرده بود، از همان مرحله پیش از هیأت انتخاب و به‌واسطه اعمال شرایط آیین‌نامه از سوی دبیرخانه از چرخه بررسی کنار گذاشته شد. فیلم به دلیل «بازبینی» از سوی هیأت انتخاب جشنواره سی‌وهشتم شانس حضور در جشنواره چهلم را از دست داد تا یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های حمید نعمت‌الله همچنان نادیده باقی بماند.
 
«برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی هم می‌توانست از فیلم‌های پرسروصدای جشنواره امسال باشد اما به دلیل آنچه از سوی عوامل طولانی شدن فرآیند تولید اعلام شد، نتوانست برای رونمایی در جشنواره آماده شود. سعید روستایی از فیلمسازانی است که دو فیلم قبلی‌اش یعنی «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» در جشنواره فیلم فجر قدر دیده بود اما سومین فیلمش را به جشنواره نرساند.

«تفریق» به کارگردانی مانی حقیقی با بازی نوید محمدزاده و ترانه علیدوستی هم دیگر فیلم مهم تولید امسال است که به دلیل «آماده نمایش نبودن» نتوانست در جشنواره امسال حضور داشته باشد. مانی حقیقی آخرین بار در سال ۹۳ و با فیلم «اژدها وارد می‌شود» حضور در فجر را به‌عنوان کارگردان تجربه کرد.

نوید محمدزاده علاوه‌بر «تفریق»، در فیلم مهم دیگری هم نقش‌آفرینی کرد که می‌توانست در جشنواره امسال موردتوجه قرار گیرد؛ «شب، داخلی، دیوار» را وحید جلیلوند کارگردانی کرده است و به دلایلی که هنوز مشخص نیست، در جشنواره چهلم غایب است. جلیلوند با این فیلم پس از «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» و «بدون تاریخ، بدون امضا» می‌توانست سومین حضور موفق خود در «فجر» را تجربه کند.

«جنگ جهانی سوم» به کارگردانی هومن سیدی هم دیگر غایب جشنواره چهلم محسوب می‌شود. فیلمی که برای اولین بار با سرمایه‌گذاری مستقیم یکی از پلتفرم‌های عرضه اینترنتی محصولات نمایشی مقابل دوربین رفت و با توجه به کارنامه سیدی می‌توانست در جشنواره چهلم موردتوجه قرار بگیرد. محسن تنابنده بازیگر اصلی فیلم هومن سیدی است. هنوز عوامل «جنگ جهانی سوم» درباره دلیل نرسیدن این فیلم به جشنواره اطلاع‌رسانی نکرده‌اند.

«مسیح، پسر مریم» به کارگردانی علی جعفرآبادی هم تازه‌ترین محصول سازمان سینمایی اوج است که از ابتدا اعلام شد برای رونمایی در جشنواره فیلم فجر تولید می‌شود اما در فهرست نهایی هیأت انتخاب غایب بود. فیلم درامی اجتماعی است که داستان آن در دهه ۵۰ روایت می‌شود و مشخص نیست دلیل عدم پذیرش آن در جشنواره چه بوده است.∎​