سفر دیروز مشاور امنیت ملی امارات به تهران پس از سال‌ها اختلاف میان دو کشور، در تل‌آویو زیر ذره‌بین قرار گرفته است. در فضایی که امریکا در حال تعدیل حضور امنیتی در منطقه است، این سفر نشان می‌دهد تأمین امنیت شیشه‌ای دولت‌های حاشیه خلیج فارس خارج از ترتیبات منطقه‌ای با حضور ایران ممکن نیست.
شیخ طحنون بن زاید، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی برای دیدار با مقام‌های ایرانی، در سفری یک روزه به تهران آمده است. این، اولین سفر یک مقام امنیتی اماراتی به تهران در چند سال گذشته است؛ سفری که حالا فضای بی‌اعتمادی به امریکا در سایه خروج از افغانستان به آن دامن زده است. شیخ طحنون بن زاید دیروز در تهران با استقبالی در سطح بالا روبه‌رو شد. دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی از او استقبال کرد و سپس به دیدار ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور رفت. پیش از این قرار بود طحنون اوایل آذرماه به تهران بیاید که این سفر مدتی به تعویق افتاد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا دیروز، پیش از سفر مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی به تهران، با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد ابوظبی گفتگو کرد. انور قرقاش، مشاور سیاسی رئیس امارات که اغلب مواضع سرسختانه‌ای علیه ایران دارد، در توئیتی نوشته که سفر شیخ طحنون بن زاید به تهران در راستای تلاش‌های امارات متحده عربی با هدف تقویت پل‌های ارتباطی و همکاری در منطقه و حفظ منافع ملی انجام شده است. وی تأکید کرد امارات متحده عربی به دنبال تقویت ثبات و شکوفایی منطقه است و در این راستا تلاش می‌کند این هدف را با «توسعه روابط مثبت» از طریق گفتگو و اقدامات مشترک و مدیریت دیدگاه‌های یکسان دنبال کند. قرقاش اواخر آبان هم گفته بود که ابوظبی گام‌هایی برای کاهش تنش با ایران برداشته است.
در حالی که اغلب اوقات گفته می‌شود چنین سفر‌هایی با چراغ سبز امریکا انجام می‌شود، ولی بعید است سفر مشاور امنیت ملی امارات در این چارچوب باشد به‌خصوص که مذاکرات با ۱+۴ وضعیت پایداری ندارد. برخی ناظران، این سفر را بخشی از تقویت دیپلماسی چین در خلیج فارس در فضای تعدیل حضور امریکا می‌دانند، به خصوص که چین به طور ناگهانی به امارات متحده عربی که از متحدان سنتی امریکا در خاورمیانه به شمار می‌آید، نزدیک شده و همکاری‌های دو کشور در حوزه تولید واکسن کرونا یکی از جلوه‌های روابط نزدیک پکن و ابوظبی است. به رغم مناسبات نه چندان نزدیک تهران با ابوظبی، گفته می‌شود نفت ایران به واسطه امارات به چین منتقل می‌شود.
خبر سفر مشاور امنیت ملی امارات به ایران که از حدود سه هفته الی یک ماه قبل منتشر شده، در واشنگتن با حساسیت دنبال می‌شود. «دانیل بنایم» دستیار وزیر خارجه امریکا در امور «خاور نزدیک» اواخر آبان بدون اشاره به تماس‌های مقامات ایرانی و اماراتی گفته بود که واشنگتن قصد دارد در قالب «ساز و کاری جدید» با کشور‌های عربی حاشیه خلیج فارس علیه فعالیت‌های منطقه‌ای ایران همکاری کند. بنایم در مصاحبه با شبکه خبری «الحره» گفت که پیام امریکا به کشور‌های عربی و منطقه این است که «ما در منطقه هستیم و باقی می‌مانیم. شراکت‌های پایداری داریم که از چند دهه پیش شکل گرفته است و قصد داریم آن را تا چند دهه آینده ادامه دهیم.»
تل‌آویو هم نگران است
امارات از سال قبل در قبال عادی‌سازی، مناسبات خود را با رژیم صهیونیستی تقویت کرده؛ سمت و سویی که ایران از ابراز مخالفت با آن ابا ندارد. اسرائیل و امارات در سال ۲۰۲۰ روابط دیپلماتیک کامل برقرار کردند با این حال، «مدیا لاین» دیروز نوشت که تحولات منطقه‌ای اخیر، اسرائیل را نگران کرده است، زیرا برخی متحدان تازه‌یافته‌اش در حال نزدیک‌تر شدن به رقیب اصلی‌اش ایران هستند. ظاهراً مذاکرات ۳، ۲ ماه اخیر عربستان با ایران که با واسطه عراق انجام می‌شود نیز در همین چارچوب است. اعلامیه ماه گذشته یک مقام اماراتی مبنی بر اینکه هیئتی از امارات متحده عربی قرار است در آینده نزدیک به تهران سفر کند، آخرین دلیل نگرانی در تل‌آویو است. هرچند اسرائیل به روابط ایجاد شده با امارات ایمان دارد، ولی روابط در خاورمیانه می‌تواند متزلزل باشد. دکتر موران زاگا، کارشناس کشور‌های خلیج فارس می‌گوید: این سفر برای اسرائیل بسیار نگران‌کننده است. نزدیک شدن دو کشور با هزینه همراه خواهد بود. نزدیک شدن به ایران و متحد اسرائیل بودن با هم نمی‌خواند. یک منبع دیپلماتیک در سرزمین‌های اشغالی به مدیالاین گفته که اسرائیل نگران این تحول نیست، اما از این اتفاق خوشحال نیست، آن‌ها [امارات متحده عربی]به خوبی می‌دانند که ما این موضوع را دوست نداریم. اعتقاد بر این است که روابط بین امارات و اسرائیل به اندازه کافی پایدار است و این پیمان هیچ خطری ندارد. جاشوآ تیتلبام، استاد گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه بارایلان معتقد است: کلید واژه، عملگرایی است. این کشور می‌خواهد رابطه خوبی با ایران داشته باشد، اما این منافاتی با رابطه خوب با اسرائیل ندارد. یک منبع دیپلماتیک در سرزمین‌های اشغالی که خواست نامش فاش نشود، گفت: برای امارات این احساس وجود دارد که ایالات متحده در منطقه به‌طور قابل توجهی ضعیف‌تر از دولت قبلی است و آن‌ها باید مراقب خود باشند. آن‌ها برای اجتناب از رویارویی با ایران، خود را با ایران همسو می‌کنند. یوئل گوزانسکی، کارشناس ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی نیز می‌گوید: «ایران و امارات قبلاً درگیر گفتگو‌های سیاسی بوده‌اند، اما تغییر در دولت امریکا باعث شده است امارات گامی بیشتر برای بهبود روابط خود با ایران بردارد. آن‌ها می‌دانند که اتحاد دفاعی جدید با اسرائیل نتیجه نمی‌دهد.» گوزانسکی ادامه داد: تغییر در ایالات متحده تأثیر مهمی بر تغییرات سیاست خارجی که در سراسر منطقه شاهد آن هستیم، دارد. این درک وجود دارد که چیزی باید تغییر کند.