رئیس سازمان اورژانس کشور: سه سال است که نتوانسته‌ایم آمبولانسی تهیه کنیم
کمبودهای تجهیزاتی و زیرساختی در نظام سلامت، بیش از گذشته در دوران کرونا نمود پیدا کرد. در شرایطی که حجم ماموریت‌های اورژانس در دوران کرونا افزایش پیدا کرد، اما بحث کمبود نیروی انسانی و فرسوده بودن تجهیزات و زیرساخت‌ها، سازمان اورژانس را با چالش جدی مواجه کرد. رئیس سازمان اورژانس کشور هم در آخرین اظهارات خود ضمن ارائه آمارهای قابل توجه به گوشه‌ای از این کمبودها و مشکلات ناوگان فرسوده اورژانس اشاره کرده است.
جعفر میعادفر، رئیس سازمان اورژانس کشور با اشاره به مشکلات فعلی اورژانس کشور، خاطرنشان کرد: «بیش از پنج هزار دستگاه آمبولانس در کشور در حال عملیات هستند که فوریت‌های پزشکی را انجام می‌دهند. البته از این تعداد، حدود سه هزار دستگاه بالای ۱۰ سال عمر دارند و فرسوده هستند. سه سالی هست که نتوانستیم آمبولانسی تهیه کنیم. امیدواریم در بودجه سال آینده نگاه ویژه ای به اورژانس شود تا بتوانیم هزار تا ۱۵۰۰ دستگاه آمبولانس تهیه کنیم.»
وی یادآور شد: «اورژانس این توفیق را داشته است که با تقدیم ١٩ شهید مدافع سلامت و در بحث کمک به تزریق واکسن به مردم عزیز نقش خود را ارائه کند. بیش از دو میلیون دوز از تزریقات واکسن کرونا که در این چند ماه انجام شد را اورژانس انجام داد»
رئیس سازمان اورژانس گفت: «در کشور، سه هزار پایگاه اورژانس داریم که از این تعداد، هزار و ۶۶۹ پایگاه‌ در جاده‌ها هستند. ۵۰ پایگاه هوایی و دو پایگاه دریایی هم در کشور داریم. همچنین ۲۴ هزار نفر نیروی انسانی در خانواده اورژانس مشغول به کار هستند که ۲۱ هزار نفر نیروی عملیاتی هستند و بقیه در دیسپچ‌ها مشغول به کار هستند.»
رئیس سازمان اورژانس افزود: «در هشت ماهه اول امسال، اورژانس سه میلیون و ۲۸۸ هزار و ۸۰ ماموریت داشته است که از این تعداد، دو میلیون ۵۳۶ هزار ماموریت شهری و ۷۲۳ هزار و ۲۷۱ ماموریت جاده‌ای بوده است. ماموریت‌های اورژانس امسال ۱۵ درصد رشد داشته است. در واقع در ماموریت‌های جاده‌ای ۲۲ درصد و در ماموریت‌های شهری ۸۸ درصد رشد داشته‌ایم. از سه میلیون ماموریت اورژانس در هشت ماهه امسال، ۵۴۲ هزار و ۲۹۴ ماموریت مربوط به حوادث ترافیکی بوده است که از این تعداد ۴۲۲ هزار و ۷۵۵ بیمار به بیمارستان‌ها منتقل شده‌اند.»
میعادفر گفت: «دو میلیون و ۷۲۴ هزار و ۱۵۲ مورد از ماموریت‌های اورژانس غیرترافیکی بوده است که از این تعداد حدود یک میلیون بیمار توسط اورژانس به بیمارستان منتقل شدند. در هشت ماهه اول امسال، ۱۸ هزار و ۳۶۷ مورد حادثه ویژه داشته‌ایم که از این تعداد ۱۲ هزار و ۷۹۴ مورد حوادث غیرترافیکی با ۲۶ درصد رشد و پنج هزار و ۵۷۳ مورد ترافیکی با ۳۲ درصد رشد بوده است.» به گفته وی «مصدومان ناشی از حوادث ترافیکی، پنج هزار و ۷۳۵ مورد و تعداد مصدومان ویژه ۲۸ هزار و ۳۲۵ نفر در هشت ماهه اول امسال بوده است.»
میعادفر گفت: «۱۱۷ مورد حادثه تصادف مربوط به اتوبوس در هشت ماهه امسال رخ داد که در این حوادث، هزار و ۱۳۸ نفر مصدوم و ۶۴ نفر جان خود را از دست دادند. همچنین ۱۰۳ مورد حادثه برای مینی بوس‌ها رخ داد که ۸۸۰ نفر مصدوم و ۳۳ مورد در این حوادث جان خود را از دست دادند.»
رئیس اورژانس کشور گفت: «۵۰ پایگاه اورژانس هوایی داریم که دو هزار و ۵۴۸ مورد ماموریت داشته‌اند و در این ماموریت‌ها دو هزار و ۵۲۸ بیمار به مراکز درمانی منتقل شده‌اند.»
به گفته وی «۳۱۶ مورد مادر باردار به وسیله اورژانس هوایی در هشت ماهه اول امسال برای وضع حمل به مراکز درمانی منتقل شدند. همچنین امسال ۱۳ مورد جابجایی پیوند اعضا از طریق نیروهای اورژانس انجام شده است.»
رئیس سازمان اورژانس کشور گفت: «اورژانس تعداد محدودی بالگرد دارد که در عملیات‌ها از بالگردهای هوانیروز، هواناجا و سپاه استفاده می‌کنیم.» وی گفت: «شماره ۲۴۷ یا سامانه بیماران سکته قلبی در امسال سه هزار و ۶۲ مورد تماس ثبت کردند. همچنین اورژانس مربوط به سامانه ۷۲۴ یا سامانه سکته‌های مغزی شش هزار نفر را به مراکز درمانی منتقل کردند.»
به گفته رئیس سازمان اورژانس «در هشت ماهه اول سال ۳۵ درصد افزایش مصدومیت با گاز مونوکسید کربن در کشور داشته‌ایم. از اول مهر تا پنجم آذر، هزار و ۴۷۱ مورد مصدومیت با گاز به اورژانس گزارش شده که ۸۱ مورد از آنها منجر به فوت شده است. بیشترین آمار گازگرفتگی در تهران، خراسان رضوی و البرز بوده است.»
وی گفت: «در هشت ماهه امسال ۷۵۹ ماموریت مربوط به غرق‌شدگی بوده است که متاسفانه ۵۵۰ مورد جان خود را از دست دادند.»
میعادفر با اشاره به برنامه‌های اورژانس برای ایام اربعین گفت: «از سال آینده احتمال افزایش سفرهای اربعین وجود دارد. به همین خاطر باید از الان فکری برای زیرساخت‌های نقاط مرزی داشته باشی. البته در مرز شلمچه زیرساخت‌های لازم ایجاد شد و در مرزهای ایلام و کرمانشاه هم در حال تکمیل هستیم.»
کمبود شدید نیروی انسانی در اورژانس
یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های نیروهای اورژانس این است که بیماران بدحال را به وضعیت باثبات برساند تا آماده ارجاع به بخش‌های بیمارستانی شوند. درواقع، اولین مواجهه با بیمارانی که شرایط حاد دارند، از سوی نیروهای اورژانس انجام می‌شود.
طبق آمارها، ایران در رتبه هشتم مرگ و میر در تصادفات جاده‌ای است و سالانه حدود 17 هزار ایرانی در حوادث جاده‌ای فوت می‌کنند. همچنین شاخص مرگ و میر حوادث ناشی از کار در جامعه کارگری ایران نیز ۱۲ نفر در هر ۱۰۰ هزار کارگر اعلام شده است. از نظر حوادث طبیعی چون سیل و زلزله نیز کشور ما در زمره 10 کشور نخست دنیا قرار دارد.
علاوه بر حوادث و تروما، بسیاری از مردم با علایم خفیف تا شدید بیماری هم از اورژانس کمک می‌گیرند که همین مساله نیز به ترافیک کاری در اورژانس‌ها اضافه می‌کند.
در این شرایط، بار کرونا هم اضافه شده است تا کمبود نیروی اورژانس، بیش از گذشته به چشم بیاید. با احتساب این آمارها می‌بینیم که بسیاری از نیروهای اورژانس، روزانه با ترافیک بالایی از بیماران روبرو هستند که گذر ثانیه‌ها برای خیلی از این بیماران اورژانسی، حکم مرگ و زندگی را دارد. تامین نیرو در این بخش حیاتی، قطعا به ارتقای وضعیت سلامت جامعه منجر خواهد شد.
با توجه به شرایط موجود، رفع مشکل کمبود نیرو در بخش‌های اورژانس، بسیار ضروری است. جذب نیرو در این بخش‌ها می‌تواند روند خستگی و فرسودگی مفرط در بین این گروه از کادر درمان را اندکی متوقف کند. با توجه به افزایش چند برابری فشار کاری نیروهای اورژانس، ضرورت دارد که حمایت بیشتری از این گروه‌های فعال در جامعه پزشکی به عمل بیاید تا در دوران سخت کرونا، کمبود نیرو و تجهیزات به دردی مضاعف در مسیر خدمت‌رسانی به بیماران تبدیل نشود.
نیروهای فعال در بخش‌های اورژانس، تحت هر شرایطی در حالت آماده‌باش قرار دارند. آنها معمولا در زمره آخرین گروه از نیروهای درمانی هستند که بعد از پایان پاندمی، فشار کاری سنگین از دوششان برداشته می‌شود.
با توجه به افزایش فشار کاری نیروهای اورژانس، جامعه پزشکی انتظار دارد که با جذب نیروهای تازه نفس در این بخش‌، گام عملی برای کاهش فرسودگی این نیروها برداشته شود.
طبق آمارهای سازمان اورژانس کشور، حداقل ۱۲ هزار نیروی اورژانس در کشور کمبود داریم. نیروهای اورژانس طبق آمارها، ۷۵ درصد بیماران مبتلا به کرونا را منتقل می‌کنند و بقیه خودشان به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند. کار اصلی اورژانس، فوریت‌های پزشکی است و مردم برای این منظور با شماره تلفن ۱۱۵ تماس می‌گیرند. زمانی که کرونا شیوع پیدا کرد، تماس با تلفن‌های شماره ۱۱۵ نیز طبق آمارها چهار برابر شد که به همین دلیل یک مرکز پاسخگویی جداگانه ایجاد شد.
هم‌اکنون حتی انتقال بین بیمارستانی بیماران مبتلا به کرونا را هم اورژانس انجام می‌دهد. تیم عملیات ویژه‌ای نیز برای زمان حوادث و بلایا وجود دارد. این تیم، آمبولانس‌های مجزا و تخصصی دارند و این تیم برای خدمت‌رسانی به بیماران مبتلا به کرونا در حال انجام وظیفه است. همچنین شیفت‌های کارکنان اورژانس، ۲۴ ساعت کار و ۴۸ ساعت استراحت بود که حالا طبق آمارهای اورژانس، اکنون این عدد به ۲۴ ساعت کار و ۱۲ ساعت استراحت تبدیل شده است.
مشکل حل نشده مزاحمت‌های تلفنی برای اورژانس
شاید باورش سخت باشد، اما هنوز هم افرادی هستند که با به خطر انداختن جان بیماران، مزاحمت تلفنی برای نیروهای اورژانس ایجاد می‌کنند. همین مساله، حالا به یک چالش مهم در مسیر خدمت‌رسانی اورژانس تبدیل شده است.
با وجود حجم بالای کار و فرسودگی نیروهای اورژانس در ایام کرونا، باید تمهیداتی اندیشیده شود که با مزاحمت‌های تلفنی، برخورد قاطع‌تری شود. اینکه با مزاحمت‌های تلفنی، وقت و انرژی نیروهای اورژانس در دوران سخت کرونا به هرز برود و جان مردم هم به خطر بیفتد، فرآیند فرسایشی است که باید با راهکارهای کارشناسی و قانونی، متوقف شود.
محمد ابوالفتحی، تکنسین اورژانس هم با گلایه از مزاحمت‌های تلفنی به سپید یادآور می‌شود: «ما در سخت‌ترین شرایط کاری در دوران کرونا به بیماران خدمت می‌کنیم. کمترین توقع این است که حداقل زمان و انرژی کارکنان اورژانس را هدر ندهند. بارها پیش آمده است که با کلی تجهیزات به قصد کمک به بیمار به ظاهر اورژانسی رفته‌ایم، اما دیدیم که کلا چنین بیماری وجود ندارد. تعداد چنین ماموریت‌های غیرواقعی، بسیار زیاد است. این رفتارها در نهایت به ضرر مردم خواهد بود و ظلم در حق بیماران واقعی است.»
او تاکید می‌کند: «نیاز است که رسانه‌ها نیز در این حوزه، فرهنگ‌سازی بیشتری داشته باشند. آموزش به مردم از طریق رسانه‌ها می‌تواند در کاهش مزاحمت‌های تلفنی برای اورژانس، بسیار موثر باشد. حتی این آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی‌ها باید از طریق مدارس و از همان سنین پایین به کودکان آموزش داده شود تا به این باور برسند که مزاحمت تلفنی برای اورژانس، ظلم در حق خودشان و اطرافیانشان است. حتی گاهی افراد خودشان نمی‌دانند که مزاحم اورژانس شده‌اند، چون آموزش ندیده‌اند که اورژانس دقیقا برای چه مواردی است. مثلا موارد زیادی داشته‌ایم که با نیروهای اورژانس، درد دل می‌کنند و از مشکلات شخصی زندگی‌شان می‌گویند. عده‌ای هم هستند که سوالات پزشکی متعدد و بی‌ربط از اورژانس می‌پرسند و می‌خواهند اطلاعات پزشکی‌شان بالا برود. گروهی هم هستند که برای درمان حیوانات خانگی خود به اورژانس تماس می‌گیرند. نیاز داریم که درباره این مشکلات و سوء تفاهم‌ها به مردم آموزش داده شود.»
همچنین ابوالفتحی تصریح می‌کند: «جدای از فرهنگ‌سازی، نیاز است که مجازات مزاحمت‌های تلفنی برای اورژانس هم افزایش یابد. گاهی فردی چندین ماه به طور مداوم مزاحم اورژانس می‌شود، اما در بهترین حالت فقط چند ماه به زندان می‌افتد. اگر مجازات این رفتار ضداجتماعی را بالاتر ببریم، تاثیر زیادی در کاهش مزاحمت‌های تلفنی خواهد گذاشت.»