نفیسه زارع کهن
آیا دریای متلاطم روابط دو کشور ایران و امارات روی آرامش را به خود خواهد دید؟ این سؤالی است که دیروز «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی امارات با بیان این نکته که: «کشورش به دنبال کاهش تنش‌ها با ایران است» به آن پاسخ داد. قرقاش با تکرار برخی ادعاها درباره سیاست‌های منطقه‌ای ایران، گفت که امارات همچنان درباره این فعالیت‌ها نگرانی‌های جدی دارد و گام‌هایی برای تنش‌زدایی برداشته است. وی به این ترتیب چشم‌انداز روشن‌تری مقابل رابطه دو کشور گذاشت آن هم در شرایطی که روابط دو کشور در چند سال اخیر تیره و تار بوده است.
رابطه ایران و امارات اما رابطه‌ای تاریخی از تنش را به دنبال دارد. پیشینه این تنش‌ها به قبل از انقلاب اسلامی و اختلاف در مورد تنب کوچک و بزرگ بازمی‌گردد که صرفاً به اعتراضات بی‌اثر و محدود طرف امارتی و به خصوص امیرنشین راس‌الخیمه محدود ماند و برای ابوموسی هم توافق مابین امیرنشین شارجه و ایران، مبنای مصالحه بر سر شیوه اداره این جزیره بود بی آن‌که طرفین از ادعای حاکمیت خود برآن جزیره صرف‌نظر کنند.
اما، بر اساس آنچه در منابع آمده است این تنش‌ها و اختلافات پس از انقلاب و بعد از تابستان سال 71 خود را نشان داد؛ زمانی که ایران از ورود اتباع مصری به بخش جنوبی ابوموسی که تحت کنترل شارجه است جلوگیری کرد و موجب واکنش شدید امارت متحده عربی شد و چنین بود که امارات از همان زمان فعالیت دیپلماتیک همه‌جانبه‌ای را در مجامع بین‌المللی علیه ایران آغاز کرد و مدعی شد که جزایر سه‌گانه از سوی ایران اشغال شده است؛ البته امارات در این راه تنها نماند و حمایت وسیع شورای همکاری خلیج‌فارس، اتحادیه عرب و تقریباً همه کشورهای عربی، فارغ از نوع روابطی که با ایران دارند را هم به دست آورد و خواهان ارجاع این موضوع به دیوان بین‌المللی لاهه شد.هرچند ایران از مواضع خود کوتاه نیامده و طی همه این مدت با اشاره به این موضوع که مسئله حاکمیت بر جزایر به‌طور قطعی و دائمی در سال ۱۹۷۱ تعیین‌شده است به این درخواست بی‌توجه بوده و تنها برای مذاکره «برای رفع سوءتفاهم» اعلام آمادگی کرده است.
تنش‌های جدید
اما بجز این تنش تاریخی و حواشی آن‌که گاه بالا گرفته و گاه با تغییر دولت در ایران روبه افول رفته است دو سال قبل دو مسئله دیگر این روابط را تیره‌تر کرد. پنج‌شنبه ۳۰ مرداد سال 1399 بود که وزارت امور خارجه، با انتشار اطلاعیه‌ای خبر داد که گارد مرزی ایران یک کشتی اماراتی را در 27 مرداد به دلیل «تردد غیرقانونی در آب‌های ایران» توقیف و خدمه آن را نیز بازداشت کرده است. همان روز دوشنبه، در طرف دیگر خلیج‌فارس، شناورهای گارد ساحلی امارت متحده عربی به چند لنج صیادی ایرانی تیراندازی کردند که در نتیجه آن دو صیاد ایرانی جان باختند و یک لنج ایرانی هم توقیف شد. پس از احضار کاردار امارات به وزارت خارجه ایران، صیادان بازداشت‌شده و شناور صیادی ایران از سوی امارات آزاد شدند و مراحل قانونی تحویل پیکر دو صیاد جان‌باخته هم به جریان افتاد. در ادامه بنا بر اعلام وزارت خارجه ایران، دولت امارات با ارسال یک یادداشت رسمی «تأسف عمیق خود» را از این حادثه ابراز کرده و آمادگی خود را برای جبران تمامی خسارات وارده اعلام کرد.
در کنار این اتفاق اما، چندی پیش خبر رسید که امارات سومین کشور عرب و نخستین کشور منطقه خلیج‌فارس است که با اسرائیل رابطه رسمی و دیپلماتیک برقرار می‌کند؛ خبری که متعاقب آن، دولت این کشور به‌شدت موردحمله لفظی مقامات ایرانی و حتی تهدید امنیتی غیرمستقیم سپاه پاسداران قرار گرفت.
برخی اختلافات میان ایران و امارات چنان عمیق و گاه استراتژیک است که دو کشور نمی‌توانند به راحتی از آن چشم بپوشند؛ اما موضوعاتی مثل مراودات تجاری و اقتصادی ازیک‌سو و حجم زیاد ایرانی‌ها مقیم امارات ازسوی‌دیگر، در میان است که می‌توان به آشتی استراتژیک میان دو کشور امیدوار بود
چنین بود که امارات هم مقابله به مثل کرد و ایران را به دخالت در امور داخلی خود و تجاوز به حق حاکمیت ملی این کشور متهم کرد و پس‌ازآن شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم گفته‌های مقامات ایرانی را محکوم کرد.این اما. یک‌سو ماجراست؛ در کنار این مسائل اختلافات دیگری هم در میان است که به تنش‌های دو کشور طی این سال‌ها دامن زده است از سیاست‌های منطقه‌ای ایران گرفته تا برنامه هسته‌ای و اختلافات با عربستان. این موضوع آخر (رابطه ایران و عربستان) هم از آن دست موضوعاتی بوده است که به تیرگی رابطه دو کشور دامن زده است چه امارات اگرچه برخلاف قطر و عربستان سیاست منطقه‌ای چندان فعالی ندارد اما عملاً در کنار عربستان و در نقطه مقابل ایران ایستاده است و از قدرت گرفتن جمهوری اسلامی و سیاست‌های منطقه‌ای آن هراس دارد. این مقابله را با حضور امارات در ائتلاف نظامی عربستان علیه حوثی‌ها در یمن به راحتی می‌توان مشاهده کرد.
با این حال اما به نظر می‌رسد در دور جدید دو کشور بنا دارند رابطه بهتری با هم برقرار کنند چراکه همین چند روز قبل بود که امیر عبداللهیان با وزیر خارجه امارات گفت‌وگو کرد و با او از توسعه روابط سخن گفت.
وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگوی تلفنی که با شیخ عبدالله بن زائد وزیر خارجه و همکاری‌های بین‌المللی امارات عربی متحده برقرار کرد درباره روند رو به رشد روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد و گفت: رابطه ایران و امارات برای هر دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اطمینان داریم روند خوب در بهبود روابط منجر به توسعه کامل مناسبات فی‌مابین می‌شود.وی حل برخی مشکلات اجرایی میان دو کشور را موجب تسهیل و توسعه روابط تجاری دانست و ابراز امیدواری کرد: با همکاری دو دولت، مشکلاتی که در مبادلات مالی ایجادشده در سایه مناسبات فی‌مابین و حقوق بین‌الملل مرتفع شود.وزیر خارجه امارات هم در این گفت‌وگو با اشاره به مشکلات در تبادلات تجاری دو کشور، اظهار داشت: مشکلات موجود از طریق کارشناسان دو کشور در حال بررسی است و تلاش‌ها برای رفع مشکلات ایجاد شده جریان دارد.
به این ترتیب بود که مقامات دو کشور برای کاهش تنش‌ها با هم سخن گفتند و اکنون «انور قرقاش» وزیر مشاور در امور خارجی امارات با بیان این نکته که: «که کشورش به دنبال کاهش تنش‌ها با ایران است» شفاف‌تر و صریح‌تر از این مسئله پرده برداشته است.
در این بین آنچه مشخص است این‌که برخی اختلافات میان دو کشور چنان عمیق و گاه استراتژیک است که دو کشور نمی‌توانند به راحتی از آن چشم بپوشند اما، در این بین موضوعاتی در میان است که می‌تواند به کاهش تنش‌ها دامن بزند؛ مراودات تجاری و اقتصادی یک‌سوی ماجرا و حجم زیاد ایرانی‌ها مقیم امارات سویه دیگر آن است. چنین است که هرچند اختلافات عمیق است، اما می‌توان به آشتی استراتژیک میان دو کشور امیدوار بود.
نظر شما