چند روز است یوسف العتیبه، سفیر امارات متحده عربی در واشنگتن، از درخواست اصلی کشورش از ایالات متحده در جریان نشست اوباما و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در کمپ دیوید پرده برداشته است. این کشورها خواهان تضمینی امنیت مکتوب از جانب آمریکا هستند. به گفته آقای سفیر، تاکنون قول و قرار مردانه آمریکاییها درباره امنیت آنها کافی بوده، ولی اکنون این قول و قرارها کافی نیست؛ کشورهای عربی تعهدی مکتوب میخواهند.
به گزارش «تابناک»، برنامه اوباما برای دیدار با سران شش کشور عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس، بلافاصله بعد از حصول تفاهم هستهای لوزان بین ایران و ۱+۵ علنی شد تا فرصتی برای اطمینانبخشی به این کشورهای نگران از رفع تنش میان ایران و آمریکا باشد.
کری، وزیر خارجه آمریکا، همزمان با حضور در جشنهای هفتادمین سالگرد پیروزی در جنگ دوم جهانی در پاریس، در جلسهای با وزرای خارجه این شش کشور حاضر شده، ولی در فاصله سه روز مانده به برگزاری اجلاس رئیسجمهور آمریکا با سران کشورهای عربی، نحوه حضور این کشورها و درخواستهای آنها از اوباما، نمادی گویا از وضعیت این روزهای کشورهای فوق و نیازهای آنها به ایالات متحده است. از بین سران عربستان سعودی، قطر، کویت، امارت متحده، بحرین و عمان، سران عمان و امارات به دلیل بیماری، توانایی رساندن خود به کمپدیوید آمریکا را ندارند و پادشاه عربستان نیز در میانه مشکلات داخلی و بیاعتمادی به وعدههای آمریکا، هنوز تصمیم نهایی درباره حضور شخصی یا فرستادن نمایندهای به این اجلاس را نگرفته است.
در همه ماههای گذشته و در جریان مذاکرات هستهای ایران و ۱+۵، کشورهای عربی نزدیک به ایران با نگرانی پیگیر مذاکرات هستهای با ایران بودهاند و در فرصتهایی که داشتهاند، از ایجاد مانع در راه این مذاکرات دریغ نکردهاند. عربستان و امارات از احتمال شروع برنامه هستهای خود به عنوان پاسخی به برنامه ایران خبر دادهاند. برخی مقامات این کشورها، توافق هستهای با ایران را دادن امتیازی به ایران توصیف کردهاند که ایران شایستگی دریافت آن را ندارد و سعود الفیصل، وزیر خارجه سابق سعودیها به وین هم رفت تا در روند مذاکرات هستهای اختلال ایجاد کند.
رفتار شش کشور عضو شورای همکاری در قبال توافق احتمالی هستهای با ایران یکسان نبوده است و برای برخی از آنها مانند عمان میتوان حتی نقش یاریرسان به روند مذاکرات را هم در نظر گرفت، ولی در بین کشورهای معترض، کانون واقعی اعتراضات به توافق احتمالی هستهای، آزاد شدن ایران از زیر فشار تحریمها و امکان تأثیرگذاری بیشتر ایران بر تحولات منطقهای بوده است.
این کشورها بیش از اینکه نگران به رسمیت شناخته شدن موقعیت هستهای ایران باشند، نگران این هستند که آزاد شدن دهها و شاید بیش از صد میلیارد دلار داراییهای مسدود شده ایران، در کنار حضور جدی ایران در بازار نفت و شروع روند سرمایهگذاریهای خارجی در ایران، عقبه اقتصادی نفوذ منطقهای ایران را تقویت خواهد کرد.
هرچند کشورهای عربی، افزایش توان ایران و احتمال تحرک ایران برای به خطر انداختن ثبات خود توسط ایران را دلیل درخواست تضمینهای امنیتی از ایالات متحده اعلام میکنند، نوع درخواستی که از آمریکا دارند، نشان میدهد نگرانی آنها بیشتر از اینکه ناشی از تهدید مستقیم ایران باشد، ناشی از مشکلات داخلی آنهاست؛ دقیقا همان موضوعی که چندی پیش رئیس جمهور آمریکا نیز به آن اشاره کرد.
کشورهای غربی و از جمله آمریکا و فرانسه در ماههای گذشته، حجم بیسابقهای از تسلیحات را به کشورهای عربی فروختهاند و اکنون نیز آمریکا حاضر است اقداماتی را برای یکپارچه کردن سیستم دفاعی این کشورها در برابر حمله احتمالی خارجی انجام دهد یا اینکه به آنها در حوزه تبادل اطلاعاتی یا مبارزه با حملات سایبری کمک کند، ولی ظاهرا اوباما فعلا قصد ندارد دو امتیاز به این کشورها بدهد.
آن گونه که سفیر امارات در واشنگتن گفته است، این کشورها خواهان تضمین مکتوب امنیتی هستند؛ یعنی چیزی شبیه ماده پنج پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو که بر اساس آن حمله به خاک هر یک از این کشورهای عضو ناتو، معادل حمله به دیگران محسوب میشود؛ هرچند پیش از این، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا هوادار چنین گزینهای بود، دولت فعلی اوباما با چنین گزینهای موافق نیست.
مسأله مهم دیگر آنکه همان گونه که اوباما یک ماه پیش در پاسخ به پرسشهای «توماس فریدمن» خبرنگار و تحلیلگر نیویورکتایمز در مورد حمایت واشنگتن از کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی در برابر ایران، اظهار داشت، مهمتر از تهدیدات خارجی، کشورهای عربی با مشکلات داخلی مواجه هستند.
از دید اوباما، «جمعیتی که در برخی موارد به حاشیه رانده شده، جوانانی که بیکارند، ایدئولوژی مخرب و پوچگرایانه و گاهی این تصور که هیچ مجرای سیاسی برای ابراز نارضایتی وجود ندارد» تهدیدی جدیتر برای کشورهای عربی هستند و اوباما ظاهرا حاضر نیست، هزینه مقابله شیخنشینها با این تهدیدات داخلی را به دوش بکشد.
∎
به گزارش «تابناک»، برنامه اوباما برای دیدار با سران شش کشور عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس، بلافاصله بعد از حصول تفاهم هستهای لوزان بین ایران و ۱+۵ علنی شد تا فرصتی برای اطمینانبخشی به این کشورهای نگران از رفع تنش میان ایران و آمریکا باشد.
کری، وزیر خارجه آمریکا، همزمان با حضور در جشنهای هفتادمین سالگرد پیروزی در جنگ دوم جهانی در پاریس، در جلسهای با وزرای خارجه این شش کشور حاضر شده، ولی در فاصله سه روز مانده به برگزاری اجلاس رئیسجمهور آمریکا با سران کشورهای عربی، نحوه حضور این کشورها و درخواستهای آنها از اوباما، نمادی گویا از وضعیت این روزهای کشورهای فوق و نیازهای آنها به ایالات متحده است. از بین سران عربستان سعودی، قطر، کویت، امارت متحده، بحرین و عمان، سران عمان و امارات به دلیل بیماری، توانایی رساندن خود به کمپدیوید آمریکا را ندارند و پادشاه عربستان نیز در میانه مشکلات داخلی و بیاعتمادی به وعدههای آمریکا، هنوز تصمیم نهایی درباره حضور شخصی یا فرستادن نمایندهای به این اجلاس را نگرفته است.
در همه ماههای گذشته و در جریان مذاکرات هستهای ایران و ۱+۵، کشورهای عربی نزدیک به ایران با نگرانی پیگیر مذاکرات هستهای با ایران بودهاند و در فرصتهایی که داشتهاند، از ایجاد مانع در راه این مذاکرات دریغ نکردهاند. عربستان و امارات از احتمال شروع برنامه هستهای خود به عنوان پاسخی به برنامه ایران خبر دادهاند. برخی مقامات این کشورها، توافق هستهای با ایران را دادن امتیازی به ایران توصیف کردهاند که ایران شایستگی دریافت آن را ندارد و سعود الفیصل، وزیر خارجه سابق سعودیها به وین هم رفت تا در روند مذاکرات هستهای اختلال ایجاد کند.
رفتار شش کشور عضو شورای همکاری در قبال توافق احتمالی هستهای با ایران یکسان نبوده است و برای برخی از آنها مانند عمان میتوان حتی نقش یاریرسان به روند مذاکرات را هم در نظر گرفت، ولی در بین کشورهای معترض، کانون واقعی اعتراضات به توافق احتمالی هستهای، آزاد شدن ایران از زیر فشار تحریمها و امکان تأثیرگذاری بیشتر ایران بر تحولات منطقهای بوده است.
این کشورها بیش از اینکه نگران به رسمیت شناخته شدن موقعیت هستهای ایران باشند، نگران این هستند که آزاد شدن دهها و شاید بیش از صد میلیارد دلار داراییهای مسدود شده ایران، در کنار حضور جدی ایران در بازار نفت و شروع روند سرمایهگذاریهای خارجی در ایران، عقبه اقتصادی نفوذ منطقهای ایران را تقویت خواهد کرد.
هرچند کشورهای عربی، افزایش توان ایران و احتمال تحرک ایران برای به خطر انداختن ثبات خود توسط ایران را دلیل درخواست تضمینهای امنیتی از ایالات متحده اعلام میکنند، نوع درخواستی که از آمریکا دارند، نشان میدهد نگرانی آنها بیشتر از اینکه ناشی از تهدید مستقیم ایران باشد، ناشی از مشکلات داخلی آنهاست؛ دقیقا همان موضوعی که چندی پیش رئیس جمهور آمریکا نیز به آن اشاره کرد.
کشورهای غربی و از جمله آمریکا و فرانسه در ماههای گذشته، حجم بیسابقهای از تسلیحات را به کشورهای عربی فروختهاند و اکنون نیز آمریکا حاضر است اقداماتی را برای یکپارچه کردن سیستم دفاعی این کشورها در برابر حمله احتمالی خارجی انجام دهد یا اینکه به آنها در حوزه تبادل اطلاعاتی یا مبارزه با حملات سایبری کمک کند، ولی ظاهرا اوباما فعلا قصد ندارد دو امتیاز به این کشورها بدهد.
آن گونه که سفیر امارات در واشنگتن گفته است، این کشورها خواهان تضمین مکتوب امنیتی هستند؛ یعنی چیزی شبیه ماده پنج پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو که بر اساس آن حمله به خاک هر یک از این کشورهای عضو ناتو، معادل حمله به دیگران محسوب میشود؛ هرچند پیش از این، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا هوادار چنین گزینهای بود، دولت فعلی اوباما با چنین گزینهای موافق نیست.
مسأله مهم دیگر آنکه همان گونه که اوباما یک ماه پیش در پاسخ به پرسشهای «توماس فریدمن» خبرنگار و تحلیلگر نیویورکتایمز در مورد حمایت واشنگتن از کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی در برابر ایران، اظهار داشت، مهمتر از تهدیدات خارجی، کشورهای عربی با مشکلات داخلی مواجه هستند.
از دید اوباما، «جمعیتی که در برخی موارد به حاشیه رانده شده، جوانانی که بیکارند، ایدئولوژی مخرب و پوچگرایانه و گاهی این تصور که هیچ مجرای سیاسی برای ابراز نارضایتی وجود ندارد» تهدیدی جدیتر برای کشورهای عربی هستند و اوباما ظاهرا حاضر نیست، هزینه مقابله شیخنشینها با این تهدیدات داخلی را به دوش بکشد.