به گزارش راهبرد معاصر پیش از این پیش شرط بازگشایی مدارس ۱۴۰۰ واکسیناسیون معلمان اعلام شد. چند روز پیش خبر رسید که قرار است گروه سنی 6 تا 18 سال واکسینه می شوند. امروز رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت گفت: واکسیناسیون کرونا در رده سنی ۶ تا ۱۸ سال از ۲ هفته آینده آغاز می شود. با این حال استاندار تهران اعلام کرده است که فعلا مدارس با کلاس‎های زیر ۱۰ نفر به صورت آزمایشی بازگشایی می‎شود. پس از واکسیناسیون والدین بالای ۳۰ سال و دانش آموزان، اطمینان لازم برای بازگشایی ایمن مدارس فراهم می‎شود.

بازگشایی مدارس ۱۴۰۰ به صورت آزمایشی

استاندار تهران نحوه بازگشایی مدارس و همچنین تردد شبانه افراد برای تزریق واکسن را تشریح کرد. انوشیروان محسنی بندپی با اشاره به این که مدارس باید این آمادگی را داشته باشند تا نسبت به برقراری کلاس های آموزشی اقدام کنند، گفت: البته کلاس ها زیر ۱۰ نفر و به صورت آزمایشی و زمانی که برای افراد بالای ۳۰ سال که دارای فرزند مدرسه ای هستند و واکسیناسیون آنها انجام شود، شروع خواهند شد . از سوی دیگر اکنون که اعلام شده حتی برای واکسن دانش آموزان نیز اقدامات آغاز شده است می توان امید داشت که این اطمینان حاصل شود که بتوانیم مدارس را به صورت حضوری دایر کنیم. این اقدام باید زمانی اتفاق بیفتد که برای اولیاء و دانش آموزان اطمینان لازم ایجاد شده باشد که بتوانند از کلاس های درس به صورت حضوری استفاده کنند.

آغاز واکسیناسیون کرونا در رده سنی ۶ تا ۱۸ سال از ۲ هفته آینده

رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت گفت: طبق برنامه ریزی انجام شده از دو هفته دیگر واکسیناسیون اختصاصی برای رده سنی ۶ تا ۱۸ سال در کشور آغاز می‌شود که این کار با جدیت در حال پیگیری است.

پیش شرط ‌های بازگشایی مدارس

با نزدیک شدن مهرماه ۱۴۰۰ موضوع بازگشایی مدارس به یکی از مسائل خطیر کشور در دوران شیوع کرونا بدل شده است. علی‌رغم آنکه با شروع واکسیناسیون سراسری بازگشایی حضوری و محدود مدارس بدیهی به نظر می‌رسید، لیکن با شیوع سویه جدید دلتا، عدم پیشرفت کافی در واکسیناسیون عمومی و نگرانی از سویه جدید کرونا دوباره تردیدها درباره بازگشایی حضوری مدارس در مهرماه را شدت بخشید.

هرچند اخیراً سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش اعلام کرد که سه گام برای بازگشایی مدارس طراحی شده است که «در گام اول مدارس کم جمعیت هستند که تقریبا برای بازگشایی حضوری این مدارس هیچ منعی وجود ندارد. مدارس زیر ۱۰۰ نفر و ۷۵ نفر و کلاس های زیر ۱۵ نفر را داریم که تقریبا حدود ۱۰۰ هزار کلاس درس زیر ۱۵ دانش آموز و ۴۰ هزار مدرسه با جمعیت زیر ۷۵ نفر داریم و تامین سلامت را همکاران ما انجام می‌دهند و زمینه حضور اینها را بعد از مدتی از شروع سال تحصیلی مهیا کنیم.»

وی اضافه کرد: گام دوم مدارس با جمعیت متوسط هستند که برای اینها به سمت رویکرد ترکیبی خواهیم رفت، یعنی بخشی از اینها را به دو گروه تقسیم خواهیم کرد، بخشی به صورت حضوری و بخشی به صورت مجازی که بستگی به ظرفیت مدرسه دارد که ممکن است در دو یا سه روز با رعایت همه پروتکل ها و استانداردها طراحی شود. آن سه روز دیگر را در فضای مجازی فعالیت خودشان را ادامه خواهند داد. گام سوم مدارس پرجمعیت هستند که تقریبا بیشترین مشکل را در این بخش داریم. در این بخش هم با آرامش بیشتری حرکت می‌کنیم و امیدواریم که بتوانیم حداقل ارتباط را با فضای آموزشی برقرار کنیم. حالا یا یک روز یا دو روز در هفته که بستگی به ظرفیت خود مدرسه دارد.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در هفته ابتدایی شهریورماه، ابعاد بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید را بررسی و پیشنهادهای خود برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ را ارائه کرده است.

تحلیل وضعیت کشور برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید

علی‌رغم ضرورت بازگشایی مدارس و انتظارات قبلی برای حضوری شدن مدارس در سال جدید تحصیلی، شیوع گسترده نوع دلتا در اکثر کشورهای جهان بازگشایی مدارس در شرایط کنونی را به امری پرخطر تبدیل کرده است.در حاضر بازگشایی مدارس به‌صورت حضوری وابسته به فراهم بودن شرایط در ارتباط با  پنج مؤلفه اصلی میزان پیشرفت واکسیناسیون سراسری، افق زمانی و مکان‌های واکسیناسیون کودکان و نوجوانان، کنترل پیک پنجم کرونا و جلوگیری از ورود و شیوع سویه لامبدا، برنامه‌ریزی مناسب برای رعایت فاصله‌گذاری در رده‌های درس و تأمین حداقل روزانه یک ماسک برای دانش‌آموزان، جلب رضایت خانواده‌ها در صورت فراهم شدن شرایط ایمن بازگشایی حضوری مدارس است.

۱- پیشرفت واکسیناسیون معلمان و واکسیناسیون سراسری

با توجه به اینکه شروع واکسیناسیون معلمان پیش شرط بازگشایی مدارس در سال جدید خواهد بود، پیش‌بینی می‌شود واکسیناسیون معلمان تا قبل از مهرماه و واکسیناسیون کادر مرتبط با مدرسه اعم از سرویس و اداری تا پایان مهرماه ۱۴۰۰ صورت گیرد.

۲- امکان علمی واکسینه کردن دانش‌آموزان

طبق آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی که منطبق با نظرات مشاوران و متخصصان آن سازمان است، واکسن‌های فایزر و بیونتک واکسن‌های مناسبی برای گروه‌های سنی بالای ۱۲ سال است. گروه‌های ۱۲ تا ۱۷ سال گروه‌های پرخطر در مقابل بیماری کووید ۱۹ و سویه‌های جدید آن در اولویت تزریق واکسن نسبت به گروه‌های دیگر سنی در میان دانش‌آموزان به شمار می‌روند.

کودکان و نوجوانان در اکثر مواقع فاقد بیماری‌های زمینه‌ای جدی بوده و اهمیت واکسیناسیون در این گروه‌های سنی، کاهش انتقال بیماری به افراد بزرگسال است.

در اکثر مطالعات بالینی بیان شده است که کودکان و نوجوانان به حالت شدید بیماری و بستری شدن در بیمارستان دچار نمی‌شوند، اما در موارد نادری نیز دیده شده است که کودکان در اثر ابتلا به کووید ۱۹ فوت کرده‌اند. نکته حائز اهمیت این است که نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۷ سال در معرض خطر جدی و حتی بستری شدن در بیمارستان قرار دارند.

تاکنون بیش از ۱۳ هزار نوجوان ۱۲ تا ۱۷ سال در بیمارستان بستری شده‌اند و مطالعات نشان داده است میزان بستری برای این گروه سنی بسیار بیشتر از زمان شیوع آنفولانزا در سال ۲۰۰۹ میلادی است. تا اواسط ماه مه ۲۰۲۱، یک و نیم میلیون مورد ابتلا در سنین ۱۲ تا ۱۷ سال گزارش شده است که از این میان ۱۲۵ نوجوان جان خود را از دست داده‌اند. در بسیاری از کشورها واکسیناسیون افراد زیر ۱۹ سال آغاز شده است و واکسن فایزر به عنوان مناسب‌ترین واکسن جهت این گروه‌های سنی معرفی می‌شود.

برخی از این کشورها عبارتند از فرانسه از تاریخ ۱۵ ژوئن واکسیناسیون افراد بالای ۱۲ سال را آغاز کرده و بیش از ۲ میلیون کودک که ۴۰ درصد آنها ۱۲-۱۷ ساله بودند واکسینه شده‌اند. در اسپانیا ۴۰ درصد افراد ۱۲ تا ۱۹ ساله واکسینه شده‌اند. در امریکا ۴۰ درصد افراد ۱۲ تا ۱۷ سال، حداقل یک دز از واکسن فایزر را دریافت کرده‌اند. آلمان واکسیناسیون را برای افراد ۱۲ تا ۱۷ ساله به عنوان گروه‌های در معرض خطر توصیه می‌کند و تاکنون ۲۰ درصد افراد ۱۲ تا ۱۷ ساله یک دز و ۱۰ درصد آنها هر دو دز را دریافت کرده‌اند. در ایتالیا استفاده از واکسن فایزر برای افراد ۱۲ تا ۱۵ ساله در اواخر ماه میانجام شده است و در جولای نیز استفاده از واکسن مدرنا برای افراد ۱۲ تا ۱۷ ساله تأیید شد. همچنین ۳۵ درصد افراد ۱۲ تا ۱۹ سال اولین دز را دریافت کرده‌اند و ۱۸ درصد هر دو دز را دریافت کرده‌اند.

پیش شرط‌های بازگشایی مدارس

 با توجه به مطالب بیان شده به منظور بازگشایی مدارس پیش شرط‌های ذیل در این مورد الزامی است:

- انتخاب واکسن مناسب و دارای اثربخشی بالا برای گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال

- بهبود اطلاع رسانی و افزایش آگاهی والدین با هدف کاهش امتناع از تزریق واکسن به فرزندان

-  واکسیناسیون گسترده و سریع گروه هدف ذکر شده با هدف کاهش گردش ویروس در نوجوانان

- واکسیناسیون سراسری فعالان آموزشی به‌صورت ویژه معلمان در کشور. ایده‌آل ترین وضعیت ممکن به منظور بازگشایی مدارس تزریق سه نوبت واکسن به معلمان و مرتبطین آموزشی و دو نوبت واکسن مناسب به دانش‌آموزان بالای ۱۲ سال است.

- در وضعیت فعلی واکسنی ایمن برای تزریق به کودکان زیر ۱۲ سال وجود ندارد و تنها راه حفظ سلامتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و کاهش انتقال بیماری از طریق ایمن سازی سایر گروه‌های سنی است.

- در ایران هنوز تصمیمی برای واکسیناسیون افراد ۱۲-۱۸ ساله صورت نگرفته است و لازم است به زودی درباره آن تصمیم گیری شود.

همچنین در این شرایط با توجه به نااطمینانی های جهانی نسبت به واکسن‌ها و اثربخشی حاصل از آن، این تصمیم که والدین در مقابل واکسیناسیون فرزندان خویش سخت بوده و مقاومت به خرج دهند، بسیار قابل درک خواهد بود. دلایل اصلی امتناع والدین از تزریق واکسن را می‌توان در دو گروه اصلی قرار داد؛ در این باره آنچه مسلم است ضرورت برنامه‌ریزی دولت برای تزریق هر چه سریعتر واکسن گروه سنی ۱۳-۱۸ سال است. جدای از فوریت اجرای واکسیناسیون گروه سنی ۱۳-۱۸ سال، اعلام هر چه سریعتر برنامه زمان بندی آن باعث خواهد شد خانواده‌ها از برنامه‌ریزی حساب شده دولت برای بازگشایی مدارس اطمینان حاصل کنند.

۳- کنترل پیک پنجم کرونا و جلوگیری از ورود و شیوع سویه لامبدا

با توجه به وضعیت فعلی مرگ و میر در کشور قرار داشتن در قله مرگ و میر پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که آمار مرگ و میر در دو هفته آینده رو به کاهش می‌گذارد. بر این اساس به نظر می‌رسد با فرض عدم ورود سویه لامبدا، رسیدن به آمار مرگ و میر روزانه کمتر از ۱۰۰ نفر، دوماه(یعنی تا پایان مهرماه) به طول می‌انجامد. لذا تقریباً مشخص است در شرایط موجود امکان بازگشایی حضوری مدارس در اول مهرماه در اکثر نقاط کشور غیر ممکن است.

همچنین در مورد سویه لامبدا پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم در کشور و عدم وضع محدودیت در مرزها و فرودگاه‌های کشور دو ماه آینده کشور دوباره با شیوع سویه جدید کووید مواجه شده و در پایان پاییز با مرگ و میر فزاینده ناشی پیک ششم شیوع مواجه شویم. ناگفته نماند که شیوع سویه لامبدا همزمان با فصل شیوع آنفولانزا می‌تواند عواقبی بسیار وخیم‌تر از پیش‌بینی‌ها داشته باشد.

جلوگیری از شیوع سریع سویه لاندا و به تعویق انداختن هر چه بیشتر همه گیر شدن آن در کشور باعث می‌شود فضای عدم قطعیت موجود در بازگشایی مدارس کمی تعدیل شده و در صورت فراهم آمدن دیگر پیش شرط‌های لازم، مدارس را بازگشایی کرد. همچنین این تأخیر باعث می‌شود واکسیناسیون سراسری با توجه به سرعت کنونی تزریق در کشور پیش از شیوع پیک جدید، در اوایل زمستان تکمیل شده و بخشی از نگرانی‌ها درباره سویه جدید برطرف شود.

۴. برنامه‌ریزی مناسب برای رعایت فاصله‌گذاری در رده‌های درس و تأمین حداقل روزانه یک ماسک برای دانش‌آموزان

 وزارت بهداشت و آموزش‌وپرورش دستورالعمل‌هایی برای رعایت شیوه فاصله‌گذاری و رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای مدیریت فضای بهداشتی مدارس به ستاد کرونا ارائه داده‌اند. این دستورالعمل‌ها می‌توانند برای بازگشایی حضوری مدارس مؤثر افتند.