به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، سازمان همکاری شانگهای یک نهاد بین دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه سیاسی، اقتصادی و امنیتی بنیان گذاشته شد. چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان و هند اعضای اصلی و جمهوری اسلامی ایران، مغولستان، افغانستان و بلاروس اعضای ناظر این سازمان هستند.

پذیرش چهار کشور جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، مغولستان و هند در سال ۲۰۰۴ به عنوان اعضای ناظر از جمله اقدامات مهم این سازمان بود.

جمهوری اسلامی پاکستان به همراه هند و پس از یک دهه انتظار در جریان هفدهمین اجلاس سران کشورهای عضو دائم و ناظر سازمان همکاری شانگهای در نوزدهم خردادماه ۱۳۹۶ در "آستانه" پایتخت قزاقستان به عضویت این سازمان مهم درآمد.

رهبران پاکستانی تعامل با اعضای بنیانگذار و دائم این سازمان به ویژه چین و روسیه را فرصتی برای هم افزایی با قدرت‌های نوظهور و بازیگران مهم منطقه در جهت تقویت جایگاه منطقه‌ای، توسعه ارتباطات میان اعضا و دیگر کشورهای فرامنطقه‌ای، همفکری و هماهنگی برای حل بحران‌های مشترک نظیر افغانستان و استفاده از ظرفیت‌ها و تجربیات اعضای شانگهای در مبارزه با پدیده شوم تروریسم، می‌دانند.

به گفته «عمران‌خان» نخست وزیر پاکستان، تعامل اسلام‌آباد با مسکو به عنوان عضو قدرتمند شانگهای در عرصه منطقه‌ای و بین المللی بسیار حائز اهمیت است. همچنین پکن به عنوان شریک مطمئن و راهبردی اسلام‌آباد نیز باعث شده تا پاکستان با اطمینان بیشتری در حصول منافع منطقه‌ای و مشترک در کنار اعضای شانگهای نقش آفرینی کند.

فرصت گسترش روابط منطقه‌ای در سایه تقویت عضویت ایران

فراتر از جایگاه اعضای دائم و پایه گذار سازمان شانگهای، تقویت عضویت جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه پاکستان در این سازمان فرصت جدیدی را برای همکاری‌های مشترک منطقه‌ای میان دوهمسایه با مشترکات قوی تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و جغرافیایی فراهم می‌کند.

اسلام‌آباد همچنین حامی عضویت دائم تهران در سازمان شانگهای است. «محمدجواد ظریف» وزیر وقت امور خارجه کشورمان ۲۱ آبان سال گذشته در جریان یازدهمین سفر رسمی خود به پاکستان در دیدار با نخست وزیر این کشور، از حمایت اسلام‌آباد برای تقویت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای تشکر کرد.

دولت پاکستان بارها بر تداوم دیپلماسی و چندجانبه گرایی در منطقه و جهان تاکید کرده و طی اجلاس سران سازمان شانگهای در اواخر خرداد ۹۸ در بیشکک و اجلاس وزیران خارجه کشورهای عضو در شهریور ۹۹ در مسکو، به ترتیب نخست وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان بر اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تاکید کردند.

سایه اختلافات دیرینه میان پاکستان و هند که چهار سال پیش همزمان به عضویت دائم سازمان شانگهای درآمدند، بر این سازمان سنگینی می‌کند هر چند این دو همسایه درصدد رقابت بیشتر برای تقویت جایگاه در این منطقه و تنظیم روابط با اعضای کلیدی آن هستند.

حمایت قوی چین از پاکستان و از طرف دیگر روابط راهبردی هند با روسیه امتیازی برای هر کدام از این دو رقیب سنتی شبه قاره محسوب می‌شود. اسلام‌آباد با توجه به فراز و نشیب در روابط شکننده خود با واشنگتن و تداوم بی‌اعتمادی‌ها در این مناسبات که در زمان دولت ترامپ به اوج خود رسید، تلاش دارد تا روابط قوی با چین و روسیه را جهت جبران خلاء ایجاد شده در مناسبات با آمریکا داشته باشد.

تقویت مناسبات امنیتی میان اعضای شانگهای به ویژه همکاری نزدیک علیه تروریسم و برگزاری رزمایش‌های مشترک یکی دیگر از برنامه‌هایی است که پاکستان از آن حمایت و مشارکت قوی دارد.

گفته می‌شود ارتش پاکستان اواخر سال جاری میلادی میزبان رزمایش نظامی ضدتروریسم کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) است، در عین حال تصمیمی برای دعوت از هند گرفته نشده است.

اوایل فروردین ماه امسال یک مقام نظامی پاکستان به شرط فاش نشدن نامش به رسانه‌های این کشور گفت: اواخر امسال میزبانی رزمایش نظامی ضد تروریسم سازمان شانگهای با پاکستان خواهدبود، اما اسلام‌آباد هنوز تصمیمی برای دعوت از نیروهای هندی نگرفته است.

منابع خبری پاکستان نوشتند: رزمایش آتی سازمان همکاری شانگهای موسوم به "پابی-ضدتروریسم ۲۰۲۱" (Pabbi-Antiterror-۲۰۲۱) احتمالاً بین ماه‌های سپتامبر-اکتبر سال جاری در مرکز ملی مبارزه با تروریسم (NCTC) در منطقه "پابی" واقع در ایالت خیبرپختونخوا در شمال غرب پاکستان برگزار می‌شود.

ظرفیت سازمان شانگهای برای کمک به حل تنش ها

پاکستان اگرچه عضو دائم سازمان همکاری شانگهای است، ولی تا زمانی که نتواند اختلافات دیرینه با هند به عنوان عضو دائم دیگر سازمان شانگهای را حل کند، نخواهد توانست به طور کامل از امکانات امنیتی و اقتصادی شانگهای سود ببرد.

چین و روسیه به عنوان اعضای قدرتمند سازمان شانگهای همواره از اسلام‌آباد و دهلی نو خواسته‌اند تا با پیشبرد تعامل و گفت وگو اختلافات را پایان داده و رو به جلو حرکت کنند اما اینکه دولت پاکستان تا چه حدی می‌تواند استفاده حداکثری از جایگاه سازمان همکار شانگهای را داشته باشد، این موضوع به هنر استفاده از فرصت‌ها و شیوه دیپلماسی دولتمردان اسلام‌آباد بستگی دارد.

پایداری صلح در منطقه و تثبیت امنیت جهانی از اهداف مشترکی است که پاکستان در کنار سایر اعضای شانگهای آن را دنبال کرده و آمادگی خود را برای همکاری با شرکای منطقه‌ای به ویژه سازمان همکاری شانگهای اعلام کرده است.

نخست وزیر پاکستان اواخر آبانماه سال گذشته طی سخنانی در نشست آنلاین سران سازمان همکاری شانگهای اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل برای حفظ صلح در سراسر جهان را ضروری دانست و از قدرت‌های جهان خواست تا برای بهبود صلح منطقه‌ای نقش آفرینی کنند.

تلاش همگانی برای مقابله با پدیده همه‌گیر کووید-۱۹، مشارکت پاکستان و چین برای تولید واکسن ویروس کرونا، اوضاع افغانستان، مقابله با اسلام‌هراسی و لزوم حفظ آرامش در شبه‌قاره از مهم‌ترین موضوعاتی است که پاکستان در اجلاس سال گذشته سران شانگهای آن را مطرح کرد.

ناظران سیاسی در پاکستان معتقدند که این کشور از طریق ظرفیت‌های شانگهای تلاش دارد تا ضمن حمایت از ابتکار چین موسوم به طرح کمربند و جاده، سایر اعضای این سازمان را برای مشارکت در طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین (سی پک) ترغیب کند. اسلام‌آباد برای تضمین ثمرات این طرح چند ده میلیارد دلاری مصرانه خواهان برقراری صلح در افغانستان است تا بتواند مسیر پیوستن کشورهای آسیای میانه به طرح سی پک را هموار کند.

دکتر «رشید احمد خان» کارشناس سیاسی و استاد روابط بین الملل در دانشگاه پنجاب پاکستان در این خصوص گفت: پیشبرد طرح اقتصادی سی پک به آسیای میانه و دسترسی به اروپا از برنامه‌های جدی دولت اسلام‌آباد است و برای حصول این هدف سازمان شانگهای یک سکوی پرتاب برای پاکستان محسوب می‌شود.