گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - ایلیا فروزش؛ پایگاه خبری «میدل ایست آی» انگلیس در گزارشی پیرامون کشور افغانستان، اوضاع شیعیان این کشور و مواضع ایران نوشت: پاسخ به تصرف افغانستان توسط طالبان سریع بود. نیروهای عراقی تحت الحمایه ایران اوایل هفته گذشته بیانیه‌ای تهدیدآمیز علیه طالبان منتشر کردند. در این بیانیه اشاره شد که «هر لحظه آماده اعزام به افغانستان هستیم تا از شیعیان افغان دربرابر گروه‌های شبه نظامیان محافظت کنیم.» چند روز بعد امّا به نحوی از مواضع خود عقب رفتند.
ایران به نیروهای متحد خود و جناح‌های سیاسی در عراق اکیداً دستور داد: «آن‌ها به هیچ وجه نقشی در افغانستان ندارند و نباید به هر طریقی و با هر بهانه‌ای در این موضوع مداخله کنند.» آخرین بار که کابل پیش از حمله سال ۲۰۰۱ آمریکا در کنترل طالبان قرار داشت، این گروه دشمن سرسخت ایران بود. امّا در سال‌های اخیر اوضاع تغییر کرد. (به دلیل اعلام موجودیت داعش)
روابط ایران و طالبان طی دهه‌های گذشته متزلزل بوده است. ایرانی‌ها در دوران اشغال افغانستان توسط اتحاد جماهیر شوروی از جنبش مقاومت اسلامی علیه روس‌ها پشتیبانی می‌کردند. ایران بعد‌ها افسران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به خارج از مرز‌ها اعزام کرد تا مجاهدین افغانستان را تحت آموزش و مشاوره قرار بدهند. قاسم سلیمانی - فرمانده نیروهای نخبه و برون مرزی ایران تا پایان دهه ۹۰ میلادی در میان نیروهای افغانستان بود.
پس از آنکه طالبان متهم به قتل ۱۰ دیپلمات و روزنامه نگار ایرانی در مزار شریف شد، روابط ایران و طالبان به کلی از بین رفت. سرکوب شدید اقلیت شیعه افغانستان از سوی طالبان باعث وخیم‌تر شدن بیشتر این روابط شد. شیعیان افغانستان امروز تقریباً ۲۰ درصد جامعه افغانستان را تشکیل می‌دهند. (براساس قرائن، سازمان اطلاعات پاکستان مظنون اصلی حمله به کنسولگری ایران است نه طالبان)
مترجم: کل نیروهای افغانستان در جریان جنگ علیه شوروی در قالب مجاهدین افغان قرار می‌گرفتند. پس از عقب نشینی روس‌ها و آغاز جنگ داخلی، جبهه مجاهدین افغان تکه تکه شد و هر کدام از فرماندهان به صورت جداگانه پرچمی را بلند کرد. در همین دهه بود که طالب‌های تحت حمایت «ریگان» و «بوشِ پدر» که در پاکستان تحصیل کرده بودند اعلام موجودیت کردند.(سال ۱۹۹۴) ایران از اواسط دهه ۹۰ میلادی پشتیبان احمد شاه مسعود در پنجشیر و فرماندهان دیگری نظیر اسماعیل خان - در هرات بود.
راهبرد ایران در مقابل پروژه ناامنی مرزهای شرقی توسط آمریکا: استفاده از طالبان علیه داعش
این روابط سیاه میان ایران و طالبان ادامه داشت تا زمانی که داعش در افغانستان اعلام موجودیت کرد. «میدل ایست آی» در این رابطه نوشت: با ظهور داعش در افغانستان در سال ۲۰۱۵، هیئتی از رهبران طالبان به تهران سفر کردند تا صفحه جدیدی را در روابط خصمانه میان ایران و طالبان ورق بزنند. در همان سال چندین قرارداد با طالبان منعقد شد. قراردادهایی که تا امروز پابرجا بوده است. این توافقات شامل موارد بسیاری بوده است. قابل توجه ترین مفاد آن عبارت اند از:
- جلوگیری از تاسیس پایگاه نظامی ارتش آمریکا در نزدیکی مرزهای ایران
- متوقف کردن قاچاق مواد مخدر به منطقه خلیج فارس از طریق ایران
- توقف کامل حمله علیه شیعیان افغانستان
تهران نیز در سال ۲۰۱۵ متقابلاً قول داد که از طالبان [علیه داعش و ارتش آمریکا] پشتیبانی کند. ایران افسران سپاه پاسداران را برای تحقق این امر به افغانستان اعزام کرد و متعهد شد که نیروهای تیپ فاطمیون از سوریه به افغانستان بازنگردند. یکی از فرماندهان عراقی نزدیک به ایران گفته است: « طالبان از سال ۲۰۱۵ شیعیان افغانستان را هدف قرار نداد و تمام حملات علیه شیعه از سوی داعش انجام می‌گرفت. اکثریت طالبان صوفی هستند و هیچگونه مشکل عقیدتی با شیعیان ندارند. این بخش از طالبان بودند که با ایران توافق کردند. مشکل اصلی در افغانستان جناح سلفی طالبان است. افراد این جناح هستند که به القاعده و داعش پیوستند.»
مترجم: از سال ۲۰۱۵ بدین سو، طالبان حدود ۱۰ هزار داعشی را در افغانستان کشت. طالبان فقط در یک قلم بیش از ۲۰۰۰ داعشی را نزدیک مرزهای ایران هدف قرار داد. ایران توانست از دشمن سرسخت ایران، شمشیری علیه «داعشِ» بسازند تا ضمن حفظ جان شیعیان و اقوام افغانستان، از حرکت تکفیری به سمت مرزهای شرقی ایران جلوگیری کند. بخش بزرگی از سازمان داعش که توسط ارتش آمریکا از عراق و سوریه به افغانستان منتقل شده بودند، در سکوت خبری توسط طالبان متلاشی شدند. پروژه آمریکا «درگیر کردن ایران در مرزهای شرقی» بود که با راهبرد هوشمندانه ایران این پروژه شکست خورد.
هزاره‌ها سومین قوم بزرگ افغانستان هستند. این قوم ستون فقرات و اکثریت اصلی مذهب شیعه این کشور را تشکیل می‌دهند. هزاره‌ها در مناطق کوهستانی واقع در مرکز کشور افغانستان به ویژه در استان (ولایت) هرات، کابل، بامیان، هلمند، غزنی و مزار شریف ساکن هستند.
«میدل ایست آی» در ادامه نوشت: تصرف کشور افغانستان توسط طالبان هراسی را میان محافل شیعه و مذهبی در نجف طی هفته‌های گذشته ایجاد کرده است. نیروهای مسلح تحت الحمایه ایران در عراق سوگند خورده‌اند که از شیعیان افغانستان محافظت کنند.
«میدل ایست آی» در ادامه ادعایی بدون سند از قول فرمانده ارشد یکی از جناح‌های مسلح عراقی نزدیک به ایران آورده که صحت آن مورد تایید نیست و صرفاً جهت اطلاع مخاطبان از ادعاهای این خبرگزاری انگلیسی آورده شده است. «میدل ایست آی» نوشت:
- اکنون شیعیان افغانستان در مقابل حملات طالبان در امنیت هستند. ایران چندین توافقنامه با طالبان در سال‌های گذشته منعقد کرده که شامل عدم حمله به شیعیان توسط طالبان است. اوضاع شیعیان در افغانستان از زمان انعقاد توافقنامه (۲۰۱۵) تاکنون طبق قرارداد پیش رفته است.
- هیچیک از جناح‌های مسلح عراقی و غیرعراقی اجازه دخالت در صحنه جاری و فعلی افغانستان را ندارند. ایرانی‌ها این مطلب را صریحاً در نشست چند روز قبل در بغداد اعلام کردند. ایرانی‌ها اوضاع افغانستان را بصورت کلی برای متحدان خود در نشست بغداد تشریح کردند که وضعیت روستاها شیعه تا چه حد آسیب پذیر است.
- مسئله افغانستان راه حل نظامی ندارد. نبرد در این کشور شکست خورده است و در شرایط کنونی اعزام هرگونه نیروهای مسلح شیعه به این کشور به معنای نابودی جامعه شیعیان افغانستان است. این چیزی است که مقامات ایران در پاسخ به درخواست‌های ما ارائه کردند.
- کسانی که شتابان پیشنهاد مداخله در افغانستان را ارائه کرده بودند از وقایع جاری این کشور بی اطلاع بودند. آن‌ها بعد از شنیدن این استدلال‌ها سکوت پیشه کردند.
- اکنون دستور این است که خونسرد باشید و منتظر بمانید.
آرامشی عصبی!
از هفته گذشته طالبان بدنبال ارسال پیام‌هایی به شیعیان مقیم شهرهای اصلی افغانستان به ویژه کابل، مزار شریف، غزنی و قندهار است. رهبران طالبان پس از پایین کشیدن پرچم‌های عزاداری شیعه توسط نیروهای طالب در روز یکشنبه از شیعیان غذرخواهی کردند. روز عاشورا در افغانستان عزاداری ها به صورت مسالمت آمیز انجام گرفت.
«مولوی نجیب‌الله» مسئول جلب و جذب طالبان در هرات با انتشار بیانیه‌ای خطاب به اعضای این گروه اعلام کرد: «آزار دسته‌های عزاداری و مساجد شیعیان ممنوع است.» با وجود این امّا، نگرانی و برافروختگی در شهر مذهبی نجف در عراق که میزبان بخش بزرگی از افغانستانی‌ها می‌باشد، حاکم است.
شیخ خالد الحمدانی - استاد حوزه و مسئول طلاب خارجی در نجف گفت:
- ما بسیار نگران طلاب و خانواده‌های آنان به ویژه در کابل، مزار شریف و قندهار هستیم. ما با حوزه قندهار و دفاتر مراجع در سایر شهرهای افغانستان در تماس هستیم. آن‌ها به ما گفته‌اند که تاکنون مشکلی برای‌شان پیش نیامده و زندگی به صورت عادی در جریان است.
- طلاب ما گفته‌اند که رهبران شیعه این تضمین را از ایران دریافت کرده‌اند که طالبان حمله‌ای به آنان نخواهد کرد. ایرانی‌ها ترس دارند که درگیری‌های افغانستان به نزاع قومی و سپس به درگیری خونین تری منتهی گردد.
- این نگرانی وجود دارد که درصورت وقوع نزاع قومی ، به غیر از طالبان، گروه‌های دیگر در افغانستان نیز اسلحه خود را به سمت شیعه بگیرند.
- طالبان قوم هزاره را بومی افغانستان نمی‌داند و اصالت آنان را زیر سوال می‌برد. اگر درگیری‌های افغانستان قومیتی شود، این به معنای پایان هزاره‌ها خواهد بود.
تماس با آیت الله سیستانی برای مداخله در اوضاع افغانستان
اوضاع نجف پر تنش است و آیت‌الله العظمی علی سیستانی نظاره گر اوضاع افغانستان است. رهبران جناح‌های مسلح نزدیک به ایران و روحانیون نزدیکِ آیت الله سیستانی به «میدل ایست آی» گفتند: بعید است که به هیچ وجه در شرایط فعلی مداخله کند.
علی المدن - محقق عراقی در زمینه جنبش‌های اسلام سیاسی گفت:
- برخی از مردم از مراجع نجف به ویژه آقای سیستانی درخواست کردند که در قضیه افغانستان مداخله کرده و فتوای جهاد صادر کنند و یا اینکه از شهرت خود برای دفاع از اقلیت شیعه در افغانستان استفاده کند.
- بعید است او پاسخ بدهد. چنین رفتاری از آقای سیستانی رخ نخواهد داد. او محاسبه می‌کند که جمعیت قومیت‌ها و فرقه‌های افغانستان بیشتر از شیعیان است و آنان فاقد توانایی لازم برای جنگ هستند.
- سیستانی شهرت خود را براساس فراخوان به کثرت گرایی، تحمل و زندگی مسالمت آمیز میان مذاهب و اقوام بدست آورده و در صورت مداخله برای دفاع صرف از شیعیان، می‌تواند آقای سیستانی را زیر سوال ببرد.
چهره واقعی طالبان
طلاب افغانستانی نجف در روز عاشورا با خویشان خود در کابل، مزار شریف، بامیان و هلمند تماس گرفتند و اطمینان خاطر پیدا کردند که تاکنون اوضاع نسبتاً آرام است و مناسک شیعیان بصورت مسالمت آمیز انجام شده است. همه توافق کردند که با نیروهای طالبان درگیر نشوند و منتظر تشکیل دولت جدید باشند.
با این حال جناح‌های مسلح عراقی نزدیک به ایران هشدار داده‌اند که این آرامش بستگی به توان طالبان در کنترل جنگجویانش دارد. رهبران طالبان تصویری از خود به نمایش گذاشته‌اند که این گروه بسیار بردبارتر از گذشته شده است. با این حال گزارش شده است که در روز چهارشنبه، شبه نظامیان طالبان مجسمه عبدالعلی مزاری - رهبر [شهید] هزاره‌ای‌ها را تخریب کردند. مزاری در دهه ۹۰ میلادی با طالبان می‌جنگید و در سال ۱۹۹۵ توسط طالبان کشته شد.
نصیر احمد حسینی - استاد دانشگاه در کابل معتقد است: «طالبان صبور خواهد بود و تا زمانی که کنترل تمام استان‌ها را به دست نگیرند.، خود را به آنچه توافق کرده، متعهد نشان می دهد. ممکن است پس از گذار از این مرحله سیاست خود را تغییر دهند. زمان مشخص می‌کند.»
***
به گزارش خبرگزاری دانشجو؛ ایران همچون سایر کشورهای جهان راهبرد رصد اوضاع را در پیش گرفته است. تهران در تلاش است تمام اقوام افغانستان را دور یک میز جمع کند تا از خونریزی گسترده و آوارگی ملّت آن نظیر دهه ۹۰ میلادی جلوگیری کند. وضعیت امروز افغانستان به شدت مبهم است.
فهم این نکات لازم است: نیروهای طالبان از طایفه پشتون و پشتون‌ها بخش از ملت افغانستان هستند؛ این کشور راه حل نظامی ندارد و فعلاً نیروهای طالبان دست برتر را دارند. هرگونه اقدام احساسی و بدون محاسبه ممکن است به یک جنگ قومیتی در همسایگی ایران منجر شود. جنگی که می‌تواند ده‌ها سال ادامه پیدا می‌کند و به شدت مطلوب آمریکا و به ضرر همسایگان افغانستان خواهد بود.
خوب است برخی از افراد به اسم روشنفکر و به اصطلاح خود اصلاح طلب که از «مداخله نظامی ایران در افغانستان» می‌نویسند، بدانند که خاک افغانستان باتلاقی است که دو ابرقدرت زمان یعنی آمریکا و شوروی را در خود بلعیده و نیروهای آن پس از هزینه هنگفت دست آخر مجبور به عقب نشینی شدند.
نظر شما