درحالی که گفته می‌شود در طراحی راهکار جدیدی که مرکز توسعه تجارت الکترونیکی برای جلب همراهی کسب و کارها در اجرای طرج اجباری شدن ای‌نماد از پیشنهادات سازمان نصر به عنوان نماینده بخش خصوصی استفاده شده است، کمیسیون فینتک به عنوان بازوی تخصصی این سازمان، مخالفت صریح خود را اعلام و بر غیرکارشناسی و ناکارآمد بودن این طرح تاکید کرد.

پس از آنکه کسب و کارها و فعالان فینتک (و در راس آنها انجمن فینتک) با طرح اجباری شدن ای‌نماد برای ارائه خدمات پرداخت به کسب و کارها اعلام مخالفت کردند، مرکز توسعه تجارت با شاپرک و بانک مرکزی وارد تعامل شده و به امید رفع نگرانی‌ها و همراه نمودن فعالان این حوزه، تدابیر جدیدی طراحی و ابلاغ کردند. اعطای «اینماد بدون ستاره» به کسب و کارهای خرد از جمله این پیشنهادات بود. در بیانیه این طرح جدید اعلام شده است که از پیشنهادات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای (نصر) به عنوان نماینده بخش خصوصی در بهبود این طرح استفاده شده است. این درحالی که دبیر کمیسیون فینتک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای معتقد است بر خلاف اعلام موافقت سازمان نصر با توافق سه جانبه انجام شده، کمیسیون فینتک این سازمان ابدا با این طرح موافق نیست و انتقادات زیادی را متوجه این طرح می‌داند.

همراهی سازمان نصر با مرکز توسعه تجارت الکترونیک در بسترسازی برای اجباری کردن دریافت نماد اعتماد الکترونیکی، از سوی «انجمن فینتک» نیز مورد انتقاد جدی واقع شد و حتی این انجمن در واکنش به این اقدام سازمان نصر بیانیه‌ای منتشر کرد. در این بیانیه ضمن گلایه از تعجیل برخی مسئولان برای پیاده سازی این طرح آمده است: «در چنین شرایطی که نیاز به بررسی دقیق حقوقی و کارشناسی وجود دارد، عجله برخی مسئولان برای اجرا و تلاش معدودی دیگر برای معرفی خود به عنوان نماینده کل بخش خصوصی برای موافقت با الزامی شدن ای‌نماد جای تامل و سوال جدی دارد.»

ابهام در چرایی ضرورت دریافت ای‌نماد

نماد اعتماد الکترونیکی در آغازبه‌کار، صرفا به عنوان نمادی اعتماد ساز مطرح بود که کسب و کارها به صورت کاملا اختیاری و با هدف افزایش اعتماد کاربران، اقدام به دریافت آن می‌کردند. اما مدتی است که بحث اجباری شدن گرفتن این نماد برای کسب و کارای اینترنت پررنگ شده و اخیرا شاپرک از پرداخت یاران خواسته تا از ارائه خدمات پرداخت به کسب و کارهای بدون نماد اعتماد الکترونیکی (ای‌نماد) خودداری کنند.

ادیب حافظی، دبیر کمیسیون فینتک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در گفتگو با آی تی ایران، ضمن انتقاد از اقدامات اخیر برای اجباری کردن ای‌نماد برای کسب و کارهای اینترنتی می‌گوید: در هیچ کجای دنیا چنین اقدامی سابقه ندارد و بهانه‌هایی مانند مبارزه با پولشویی، اجبار حاکمیتی اعمال شده را توجیه نمی‌کند. وی معتقد است پافشاری بر دریافت ای‌نماد صرفا با رویکرد ایجاد یک منبع درآمد برای مرکز توسعه تجارت درحال انجام است و حتی علیرغم دریافت مبالغی از کسب و کارها، هیچ ساختار و قاعده مشخصی برای مدیریت این طرح تدوین نشده است.

دبیر کمسیون فینتک سازمان نصر تصریح می‌کند که با وجود اصرار مرکز بر دریافت نماد اعتماد توسط کسب و کارها، این مرکز هیچ ساختار و نظام مشخصی برای ثبت شکایات و رسیدگی به آنها ندارد و روند مدیریت این امر در مرکز بسیار مبهم است. وی معتقد است صرف ثبت مشخصات مکانی یک کسب و کار و احراز آن، فایده‌ای ندارد و حتی به سادگی امکان دور زدن این روش‌های احراز هویت وجود دارد. حافظی با تاکید بر نبود شفافیت در اساسنامه و شرح وظایف مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌گوید: عملا مرکز تا امروز با اطلاعاتی که جمع آوری کرده است چه مزیت خاصی برای کسب و کارها ایجاد کرده است؟

دبیر کمیسیون فینتک نصر: پافشاری بر دریافت ای‌نماد صرفا با رویکرد ایجاد یک منبع درآمد برای مرکز توسعه تجارت درحال انجام است و حتی علیرغم دریافت مبالغی از کسب و کارها، هیچ ساختار و قاعده مشخصی برای مدیریت این طرح تدوین نشده است.

ضعف مرکز توسعه تجارت الکترونیک در نگهداری از داده ها

این فعال حوزه فینتک با اشاره به نشت دو سال پیش اطلاعات کاربران مرکز توسعه تجارت الکترونیک می‌گوید: این سازمان درحالی قصد دارد با جمع آوری داده‌های کسب و کارها رصد گسترده‌تری بر فعالیت آنها انجام دهد که سوابق مدیریتی این مرکز در زمینه حفاظت از اطلاعات کاربران چندان درخشان نیست. وی می‌افزاید: این مرکز و پیمانکار پروزه‌های آن هیچ گاه توضیح شفافی درباره نشت اطلاعات اتفاق افتاده ارائه ندادند و حتی بار دیگر در اقدامی غیرحرفه‌ای میزان ترافیک سایت‌های کسب و کارهای مختلف را بر روی وبسایت مرکز در معرض دید عموم قرار داد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا با وجود مخالفت کمیسیون فینتک به عنوان زیرمجموعه «نصر»، سازمان نظام صنفی به صورت مستقل و به نمایندگی از کسب و کارهای بخش خصوصی موافقت و همراهی خود را با این طرح اعلام کرده است می‌گوید: در واقع صدور مجوز کمسیون فینتک و آغاز به کار آن در سال ۹۸ انجام شد. مدت کوتاهی پس از شروع به کار و درحالی که این کمیسیون  هنوز جایگاه خود را آنطور که باید در سازمان پیدا نکرده بود، پاندمی کرونا آغاز و مقرر شد تا جلسات به صورت مجازی برگزار شوند. حافظی تصریح می‌کند: همین نوپا بودن کمیسیون باعث شد جلسات تخصصی بحث و بررسی آنطور که انتظار می‌رفت برگزار نشود و عملا بخش عمده کارها به دوش رییس کمیسیون افتاد.

دبیر کمیسیون فینتک سازمان نصر ضمن انتقاد از اقدام اخیر سازمان نصر در توافق سه جانبه اخیر می‌گوید: فارغ از آنکه علت توافق سازمان نصر با شاپرک، بانک مرکزی و مرکز توسعه چه بوده است مخالفت صریح خود را با این طرح اعلام میکنیم. زیرا معتقدیم چنین کاری نه اصولی است و نه چرایی ضرورت انجام آن مشخص است. وی معتقد است به دلیل کلی‌نگری سیاستگذاران در تدوین چنین طرح‌هایی و عدم تعامل مناسب آنها با کسب و کارها حین نگارش جارچوب ها، چنین طرح‌هایی عملا محکوم به شکست هستند و دستاوردی جز اخلال در عملکرد کسب و کارها و اکوسیستم نخواهند داشت.

در تفاهم سه جانبه اخیر مقرر شده است که کسب و کارهای خرد بتوانند با احراز هویت دامنه سایت و پرداخت مبالغی، نماد اعتماد بی‌ستاره دریافت کنند. درصورتی که مبلغ تراکنش‌های ماهانه کسب و کار دارای نماد بی‌ستاره از حدی بیشتر شود، این کسب و کار موظف است ظرف ۱۰ روز برای گرفتن نماد اعتماد ستاره دار اقدام کند.