به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، عشق به سید و سالار شهیدان قرن‌هاست که در دل شیعیان موج می‌زند و تا به امروز عاشقان حضرت برای ابراز ارادت لحظه‌ای سر از پا نمی‌شناسند و آوای «هل من ناصراً ینصرنی» امام حسین (ع) سال‌های سال است به گوش می‌رسد؛ برپایی مجالس روضه، سیاه‌پوش کردن مساجد، نوحه‌خوانی و سینه‌زنی و اطعام در استان اصفهان همچون دیگر نقاط کشور از جمله آئین‌های عزاداری محرم به شمار می‌آید و البته در شهرهای مختلف این استان آئین‌های دیگری نیز برگزار می‌شود.
محرم در شهرضا، این دیار عشاق دلسوخته حسین(ع)، اگر چه امسال در شبیخون کرونا، جلوه‌ای متفاوت به خود گرفت اما بازخوانی انبوه آیین‌ها و رسوم آن گواهی است بر قرن‌ها شور و شعور حسینی که هیچ رخدادی را یارای خاموش کردن آن نیست.
شهرضا، شهرستانی با آیین و رسوم‌های مختلف در عزاداری امام حسین(ع) است که با چندین هیأت قدیمی تلاش کرده این آیین‌ها را هر ساله برگزار کند، از دیرزمان برای برگزاری مراسم عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) در شهرستان شهرضا به بهترین و باشکوه‌ترین نوع خود کوشش و اقدام می‌شده است.
تا پیش از ویروس منحوس کرونا در ماه عزای سید و سالار شهیدان مراسم و آیین‌های سنتی با اجتماع عظیم در امامزاده شاهرضا برپا می‌شد؛ امسال اما دومین سالی است که در سایه شیوع ویروس منحوس کرونا آیین‌ها و سنت‌های عزاداری که خیل عظیم عشاق حسینی در شهرضا را کنار هم جمع می‌کرد، دستخوش تغییر شد؛ آیینهایی که ریشه در باورها و اعتقادات عمیق مردمان شهرضا به سرور و سالار شهیدان دارد اما در خاطر مردمانش همواره زنده است.
امسال هم مانند سال گذشته برگزاری مراسم چهل و یک منبری، همایش شیرخوارگان حسینی، حرکت و دسته‌روی هیأت‌های مذهبی و تعزیه به دلیل کرونا در شهرضا ممنوع اعلام شد.
مراسم عزاداری ماه محرم شهرضا از دوم محرم شروع و دسته‌ها از روز ۷ محرم راه‌اندازی می‌شوند، این دسته‌ها هر کدام بیرق و علامت مخصوص به خود دارند و با خواندن مراثی و نوحه و اشعار حزن‌آور یادآور این واقعه عظیم می‌شوند، از طرف رؤسای دسته‌ها و دیگر خیران معمولاً در روزهای تاسوعا و عاشورا و بعضی به مدت چهار روز به اعضای هیأت غذا داده می‌شود.
نوحه‌ها و مراثی که در هیأت خوانده می‌شود از شعرای شهرضایی عصر حاضر نظیر مرحوم محمدحسن سهائی متخلص به صباغ که توسط هیأت سقا خوانده می‌شود یا اشعار معاصر نظیر آشفته، پریش، سلطانیان و متقی است.
هیأت‌های مذهبی شهرضا
هیأت سینه‌زن یکی از نخستین و با سابقه‌ترین هیأت‌های عزاداری شهرستان شهرضا است که تاریخ پیدایش و تأسیس آن به حدود ۵۰۰ سال قبل باز می‌گردد؛ این هیأت بدون مداح به عزاداری می‌پردازد، هیأت دارای ۷ بیرق قدیمی است، این ۷ بیرق از ابتدا در این هیأت بوده است و دلیل آن وجود ۷ محله قدیمی در شهرضا است.
هیأت سنگ‌زن
سنگ‌زنی نوعی عزاداری گروهی است که در برخی از شهرهای ایران و بیشتر در شب تاسوعا یا عاشورا انجام می‌گیرد، در این مراسم هر یک از عزاداران دو قطعه چوب خراطی شده به شکل نیم‌گوی به دست می‌گیرند و با نظم ویژه‌ای به آهنگ اشعار نوحه‌خوان آن‌ها را به هم می‌کوبند که صدای پرطنین و یک نواختی ایجاد می‌کند.
در پشت هر یک از چوب‌ها با قطعه‌ای از چرم حلقه‌ای به اندازه انگشتری تعبیه می‌کنند، فرد سنگ‌زن انگشت وسط خود را درون آن می‌کند تا هنگام کوبیدن، چوب از مشت او رها نشود.
هیأت سنگ‌زن شهرضا به هیأت بنی‌اسد مشهور است و شیوه عزاداری آن‌ها به ۵۰۰ سال قبل باز می‌گردد، به نقل از حاج علی سبزواری، سر دسته هیأت بنی اسد شهرضا، بنا بر روایات شفاهی مردم، زنان طایفه بنی‌اسد در شب ۱۳ محرم از مردان خود خواستند که پیکر شهدای کربلا را دفن کنند.
همین که زنان بیل به دست برای دفن اجساد رفتند به غیرت مردان برخورد و مردان دفن پیکر شهدا را متقبل شدند، زنان در این حین سنگ به دست گرفتند و به سر و سینه زدند و حسین حسین گفتند و بسیار عزاداری کردند.
حاج على سبزواری از بزرگان و سر دسته این هیأت در مورد پیشینه و چگونگی ورود آن به شهرضا چنین می‌گوید: سنگ‌زن در ابتدا در بحرین بوده است و جد وی حاج حسین حاج عباس آن را از بحرین به سبزوار برده است، آمیرزا پسر حاج حسین از سبزوار به شهرضا آمده است.
آمیرزا (دفتردار و دبیر سلیمان خان) شب عاشورا غمگین بوده است، سلیمان خان دلیل غمگینی‌اش را می‌پرسد و او می‌گوید که ما در سبزوار هیأت و آیینی برای عزاداری داشته‌ایم اما اکنون در اینجا غریب افتاده‌ایم، سلیمان خان دستور به تأسیس هیأت می‌کند.
به دستور سلیمان خان ۱۰۰ جفت سنگ از چوب وشمه از بویراحمد ساخته می‌شود و بیرقی نیز برای آن تهیه می‌شود؛ در شهرضا اعضای هیأت سنگ‌زن برای اجرای مراسم به تکیه‌ها، حسینیه‌ها و روضه‌های مختلف می‌روند، هنگام ورود به محل سردسته هیأت و یکی از افراد هیأت که اصطلاحاً دم‌گیر خوانده می‌شوند سلام و جوابی را رد و بدل می‌کنند و پس از آن همه افراد هیأت در دو صف روبه‌روی هم قرار گرفته شروع به سنگ‌زنی می‌کنند، در همه ضرب‌ها هیأت «حسین حسین» می‌گویند و سر دسته اشعاری را مداحی می‌کند، ایستادن در صف بر اساس کسوت است، ریش سفیدان و سادات جلوتر می‌ایستند.
یکی از مهم‌ترین اجزای هیأت جریده است که برای این هیأت بسیار حائز اهمیت است و یکی از خاندان‌های شهرضا که به مراقبت و نگهداری آن مبادرت می‌ورزند را جریده‌دار می‌نامند.
هیأت کُتل(هیأت کاروان حسینی)
کُتل واژه‌ای ترکی مغولی است که اسب نجیب باشد و آن اسبی است زین کرده که پیش سلاطین و امرا برند، همچنین این واژه به معنای دیگر نیز آمده است.
یک دسته‌ای از اسبان که در مراسم عزاداری با هیأت و آرایش مخصوص حرکت کنند و دیگری علم که قسم فوقانی آن را به پیراهن بی‌آستین مانندی بپوشند همانند تکیه و متکایی که بر چوبی نصب شده باشد و همراه علامت و بیرق در مراسم عزاداری حرکت دهند.
یکی از مراسم عزاداری ماه محرم در شهر شهرضا و برخی از روستاهای اطراف آن کُتل است، در واقع کُتل در اینجا به معنای نوعی دسته تعزیه متحرک و سیار است که شخصیت‌ها و وقایع کربلا را شبیه‌سازی می‌کند.
در شهرضا کُتل با نام هیأت کاروان حسینی نیز نامیده می‌شود که در روزهای عاشورا و سوم شهادت شهدای کربلا به اجرای مراسم می‌پردازند، برای سال دوم است که اجرای مراسم هیأت کتل به دلیل کرونا برگزار نمی‌شود.
هیأت سقا
هیأت سقا از دیگر هیأت‌های مذهبی شهرستان شهرضا است که بنا بر اقوال مختلف، سابقه آن به بیش از ۳۰۰ سال قبل بازمی‌گردد، در چند سال اول هیأت مشک بزرگی از آب داشت که پس از پایان عزاداری، آب مشک را به درون حوض‌های سنگی قدیمی می‌ریختند و مردم برای تبرک از آن استفاده می‌کردند، این هیأت توسط کشاورزان بنا شده و به یاد حضرت اباالفضل(ع) نام سقا را بر خود گذاشته‌اند؛ این هیأت به صورت سینه‌زنی به عزاداری می‌پردازد و بر اساس رسمی قدیمی در هنگام ورود به مجالس ابتدا سلام می‌دهند و بعد از اینکه جواب شنیدند وارد محفل عزا می‌شوند.
جولان کرونا و تعطیلی تعزیه در شهرضا
تئاتر و موسیقی از زمان صفویه در شهرضا رواج داشته و این احتمال وجود دارد که تعزیه در شهرضا زمانی قبل از زمان یاد شده، حیات داشته باشد؛ شاید به زمان آل بویه برسد، به گفته سید مصطفی مجرد، دبیر بازنشسته آموزش و پرورش شهرضا، «جعفرخان زند، پدر لطفعلی خان، که زمانی حاکم شهرضا بوده است در کنار مسجد خان (خیابان شهید بهشتی فعلی، انتهای تکیه خان) منزل بزرگی داشت، این منزل دارای حیاطی بزرگ بوده که در اطراف آن ایوان‌هایی به صورت مدور قرار داشته است.
خرابه‌ها و آثار این ساختمان تا چندین سال پیش هم هنوز به چشم می‌خورد، جعفرخان در ایوان‌های این سرا به شکایات و مسائل مردم رسیدگی می‌کرده و اشخاصی را برای مراسلات دیوانی و جمع‌آوری مطالب گماشته بود که از اجداد و پدران فامیل‌های گیوی در شهرضا بوده‌اند.
جعفرخان به مکتوب‌نویس‌ها دستور داده بود که در زمان فراغت، نسخه، وسائل و امکانات تعزیه را در «تکیه حاجی» (محله خان) امروزی مهیا کرده و مراسم تعزیه را راه‌اندازی کنند و دستور داده بود برای هماهنگی تعزیه‌خوان‌ها با موسیقی، طبّال از اردبیل به شهرضا آورده بودند که از نوادگان آن طبّال‌ها شخصی به نام مهدی و معروف به «سَنَ قربان» بود که تا زمان پهلوی در شهرضا به شغل رنگ‌زنی مشغول بود، به گفته ایشان «شاه نظر» که از سرداران جنگجوی زمان صفویه بوده است کلاه‌خودی داشته که این کلاه خود به تعزیه‌خوانان شهرضا به یادگار رسیده بود که شعری بر روی آن کلاه‌خود به این مضمون نوشته شده بود: یا ما سر خصم را بکوبیم به سنگ/ یا او تن ما به دار سازد آونگ/ القصه در این سراچه پر نیرنگ/ یک کشته به نام، به که صد زنده به ننگ
اجرای تعزیه در شهرضا به پیش از سال ۱۳۰۰ برمی‌گردد
غلام‌علی گیوی که خود از شبیه خوانان بوده است می‌گوید: «اجرای تعزیه در شهرضا به پیش از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی برمی‌گردد، اما بین سال مذکور تا ۱۳۲۰ هجری شمسی به وسیله مرحومان کربلایی علی گیوی، میرزا اسداله گیوی، حاج حسین گیوی، عبدالکریم گیوی، رحمت‌اله گیوی، عبدالعلی و خلیل تیموریان اجرا می‌شده است.
هوشنگ سرودی معتقد است که تعزیه از سال ۱۳۲۰ (هجری.شمسی) به بعد در شهرضا اجرا شده است، البته ابتدا به صورت نمایش در خانه‌ها و سپس در تکایا و مساجد برقرار بوده است، عباس‌علی میرزایی که خود از تعزیه‌خوانان جوان شهرضا است نیز اضافه می‌کند: قبل از سال ۱۳۲۰ هجری شمسی به علت ممنوعیت حکومت وقت برگزاری مجالس شبیه‌خوانی فقط در بعضی روستاهای اطراف و بیشتر در منطقه جرقویه و نصرآباد و زیارتگاه اجرا می‌شد و در سال ۱۳۲۰ یک گروه تعزیه‌خوان به سرپرستی مرحوم حاج عباس امیری در شهرضا تشکیل شد.
این آیین همواره با فرا رسیدن ماه محرم در میادین و محل‌های پرتردد شهرضا به نمایش گذاشته می‌شد و سوگ و عزای عمومی برای شهادت اهل بیت پیامبر(ص) و سید و سالار شهیدان را در قالب هنر به نمایش می‌گذارد اما این آیین قدیمی هم برای دومین سال پیاپی در شهرضا برگزار نمی‌شود.
ممنوعیت مراسم چهل و یک منبری در شهرضا
یکی از مراسم بزرگ شهرضا که در عصر روز تاسوعا با حضور هزاران نفر برگزار می‌شد، مراسم ۴۱ منبری بود که از هر قشری پیر و جوان و کوچک و بزرگ در این مراسم شرکت می‌کردند اما به دلیل شیوع کرونا امسال نیز مانند سال گذشته این مراسم در شهرضا ممنوع اعلام شد.
شروع مراسم چهل و یک منبری شهرضا از اذان ظهر روز تاسوعا و پایان افق آن حدود غروب همین روز است که طی آن عده کثیری از مردان این شهر پای پیاده طی طریق کرده و به ۴۱ محل مقدس می‌روند.
شرکت‌کنندگان مراسم چهل و یک منبری طبق مسیر مشخص از پیش تعیین شده‌ای به ۴۱ منبر می‌روند؛ غالب این منبرها داخل حصار قدیمی شهر که امروزه اثری از آن باقی نمانده است، قرار دارند که این خود نشان‌دهنده قدمت برگزاری این مراسم است.
افراد شرکت‌کننده در این مراسم از روزهای قبل از تاسوعا شمع و نقل و شکلات مشکل‌گشا تهیه می‌کنند، در روز برگزاری مراسم غالب افراد کیف و کوله‌پشتی‌هایی با خود حمل می‌کنند که حاوی شمع‌ها و مشکل‌گشاها است، در هر یک از منبرها صاحب منبر و یا متصدی آن محلی را برای روشن کردن شمع‌ها مشخص و یا تعبیه کرده است.
نذر سلامت در ایام محرم
به گزارش فارس، برپا داشتن عزای امام حسین(ع) و گرامیداشت این ایام از سنت‌های کهن مردم مسلمان ایران است و امسال نیز هموطنان عزیزمان به بهترین شکل عزای حسینی را با شور و شعور و البته توجه به وضعیت موجود برپا خواهند داشت.
با توجه به منویات راهگشای رهبر معظم انقلاب و مراجع عالیقدر، نوع عزاداری امسال متفاوت خواهد بود و موضوع سلامت که در دین مبین اسلام تأکید زیادی به آن شده است به عنوان اولویتی مهم در نظر گرفته شده است و یقیناً عزاداری محرم امسال در تاریخ افتخار مردم ایران اسلامی ثبت خواهد شد.
با توجه به بحران کرونا و اینکه آمار مرگ و میر روزانه به حدود ۶۰۰ نفر رسیده است، لازم است مردم در ادای نذر خود به نیاز جامعه توجه کنند و با توزیع مایحتاج و مواد خوراکی به صورت خشک و بسته‌بندی شده و توزیع ماسک کمک حال اقشار کم درآمد جامعه باشند؛ با توجه به هزینه‌های سنگینی که شیوع بیماری کرونا بر بخش بهداشت و درمان وارد کرده است، مردم و خیران می‌توانند در راه عشق امام حسین(ع) سهمی در خدمت‌رسانی به بخش بهداشت و سلامت داشته باشند.
از سوی دیگر عزاداران نیز موظف هستند به خستگی کادر درمان توجه داشته باشند و بدانند عزاداری‌های محرم، نباید سبب شود خانواده‌های دیگری داغ‌دار عزیزانشان شوند.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ح۳۰/ی