شمساپور؛ کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو با اشاره به نظام تعرفه گذاری آب و برق و گاز کشور و سیاست‌های به کار گرفته شده در یارانه‌های انرژی گفت: با توجه به سیاست‌های حمایتی و تورم بسیار بالا، دولت‌ها همواره تصمیم گرفته‌اند آن منابعی که خود آن‌ها در اختیار دارند، با قیمت کنترل‌شده و پایین‌تری در اختیار مردم قرار بدهند.

وی افزود: این سیاست باعث شده است که در زمان‌هایی به صورت مصنوعی در یک حوزه‌های صنعتی خاص توسعه‌هایی به وجود بیاید و با به وجود آمدن توسعه، یارانه‌های انرژی و قیمت‌های پایین انرژی به صورت تدریجی ذینفعانی پیدا کرده و ادامه پیدا کردن این روند با توجه به اقتصاد ایران که دچار بیماری بدی است و تورم آن همیشه بالا بوده، موجب شده است که تلاقی این‌ها با همدیگر باعث قیمت ناعادلانه‌ی حامل‌های انرژی شود تا حامل‌های انرژی همواره قیمت پایین تری برای مصرف کننده داشته باشد و این امر ناعدالتی ایجاد کرده است.

کارشناس حوزه انرژی اضافه کرد: قیمت انرژی به صورت مصنوعی کنترل می‌شود و این موجب آن است که اتفاقاً افرادی که دسترسی بیش‌تری به آب و برق با قیمت پایین‌تر دارند، مصرف بیش‌تری بکنند و عده‌ای از اقشار مرفه می‌توانند از این یارانه چندین برابر بقیه‌ی مردم استفاده کنند. این مصرف می‌تواند شامل مصارف خانگی یا مصارف صنعتی باشد و چنین سیستمی ناکارآمد و ناعادلانه است.

شمساپور افزود: در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته برای تعرفه‌گذاری حامل‌های انرژی راهبرد آی بی تی یا همان افزایش پلکانی را به کار می‌برند. یارانه‌ی پلکانی می‌تواند کمک کند که توزیع ناعدالتی کم شود. درواقع انرژی برق و آب یک ثروت ملی است و باید به صورت عادلانه‌تری توزیع شوند.

وی ادامه داد: در حال حاضر قیمت‌های تصنعی و ساختگی که برای انرژی گذاشتند؛ بسیار پایین‌تر از قیمت ثبت جهانی است و با وجود تورم و افزایش قیمت ارزی که ما هر ساله داریم این اختلاف سالانه بیش‌تر می‌شود و این امر باعث ناکارایی حوزه‌ی انرژی شده است؛ یعنی افراد با مصارف مختلف اصلاً انگیزه‌ای ندارند که بخواهند صرفه‌جویی کنند یا با بهینه‌سازی مصرف کنند. اگر طرح آی بی تی اجرا شود حداقل در سطوح پرمصرف باعث می‌شود که کارآیی بیش‌تری ایجاد شود و اگر کارآیی بیش‌تری ایجاد شود، حتماً یک ظرفیتی خالی خواهد شد که این ظرفیت خالی را می‌توانند هم در حوزه‌های که بازدهی بالاتری در صنعت دارند و هم برای صادرات استفاده کنند.

شمساپور در ادامه با اشاره به ایجاد منابع پایدار در حوزه انرژی با کارگیری طرح افزایش پلکانی عنوان کرد: از محل صرفه‌جویی که انجام شده و از محل سرمایه‌گذاری در بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توان ظرفیتی را آزاد کرد و اگر ظرفیتی برای صادرات آزاد شود، این منابع به صورت عادلانه‌تری توزیع شود و حتماً می‌تواند عدالت را در سیستم حکمرانی انرژی بالاتر ببرد.

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که قیمت‌های تصنعی یا قیمت‌های پایین انرژی ایجاد می‌کند این است که سرمایه‌گذاری در بخش نیرو و انرژی را کاملاً غیر قابل توجیه می‌کند. سال‌ها است که سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی انرژی کم شده و یکی از علل اصلی قطع برق در این روز‌ها نیز همین است. سرمایه‌گذاری وقتی کم می‌شود برق نقاط مختلف کشور قطع می‌شود و برای تمام افراد جامعه مشکل به وجود می‌آورد. قطعی برق در بلندمدت غیر قابل ادامه است و به عنوان یک روند پایدار نخواهد بود.

شمساپور با اشاره به لزوم ورود بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی انرژی گفت: یکی از ملزوماتی که بخش خصوصی باید بتواند وارد صنعت انرژی شود، موضوع بهینه‌سازی انرژی است و می‌تواند قیمت‌های انرژی می‌تواند به صرفه تمام شود. قیمت حال حاضر انرژی به گونه‌ای است که مثلا هنگامی که صد تومان هزینه‌ی بهینه‌سازی می‌کنید، ده تومان به شما برمی‌گردد و نود تومان دارید با این قیمت‌های انرژی ضرر می‌کنید، ولی اگر قیمت‌های انرژی به صورت متعادلی باشد، دویست تومان بازخورد خواهید داشت و علاقه و انگیزه شما برای بهینه سازی بیش‌تر می‌شود. از طرف دیگر در تولید هم منابع بسیار کمی در اختیار دولت برای سرمایه‌گذاری یا اشتراک با بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در حوزه تولید انرژی یا برق قرار می‌گیرد و در آینده باعث می‌شود که ضربه‌ی دیگری در حوزه‌ی انرژی به کشور ما بخورد. اگر تعرفه‌گذاری صحیح انجام شود میتواند کمک کند که قیمت‌های انرژی داخل ایران به قیمت جهانی نزدیک‌تر شود و در داخل مشترکین کم مصرف احساس نارضایتی نکنند.

شمساپور با اشاره به نقات قوت و ضعف طرح " برق امید و آب امید " گفت: در طرح برق امید، برای مشترکین کم مصرف میزان مصرف هشتاد تا صد کیلووات برق رایگان است. به صورت کلی سیاست‌گذاری باید به گونه‌ای باشد که اطلاعات کافی از افراد در دسترس باشد و بدون داده نمی‌توان سیاست‌گذاری صحیحی انجام داد. این طرح به صورت کلی اگر داده‌های درستی داشته باشد و به ازای هر فرد بتوان شناسایی کرد که چه مقدار انرژی مصرف می‌کند، و اگر سطح انرژی مصرف کننده از یک عددی پایین‌تر باشد به او یارانه تعلق بگیرد به صورت کلی اشکالی ندارد و طرح مناسبی است، ولی متأسفانه در کشور ما، چون داده‌ها کافی نیست و معمولا شناسایی درست صورت نمی‌گیرد، در بلندمدت ایجاد مشکل می‌کند و افرادی خوش مصرف شناخته می‌شوند که در واقعیت اینگونه نیستند.

کارشناس حوزه انرژی افزود: مثلا شخصی که چند خانه دارد و در یکی از آن‌ها از این تسهیلات استفاده می‌کند و یا در چند خانه خود استفاده می‌کند، یارانه‌ای که حق کم‌مصرف‌هاست به مصرف کننده حقیقی خود نمی‌رسد، ولی اگر این طرح بتواند اطلاعات خوبی جمع‌آوری کند حتماً می‌تواند مفید باشد. در حقیقت یارانه‌ها باید به افراد تعلق بگیرد تا این‌که به خانه یا مسکن و یا املاک تعلق بگیرد.

شمساپور در پایان گفت: به صورت کلی تعرفه‌گذاری در بخش خانگی کمک می‌کند، اما در بخش صنعتی باید راهکار‌های دیگری را پیاده کرد. تعرفه‌گذاری غلط باعث ناکارآیی در سیستم انرژی کشور خواهد شد که در آن تولید و سرمایه‌گذاری در تولید نمی‌صرفد که انجام بشود و انگیزه برای افزایش بهره‌وری در بخش انرژی و حتی بخش‌های مختلف اقتصاد را کاملاً از بین می‌برد و در بلندمدت سیستم اقتصادی و سیستم انرژی کشور را با مشکل مواجه می‌کند و در صنایع کم بازده یک صفی برای بهره‌برداری از قیمت پایین انرژی ایجاد می‌شود و نه برای بالا بردن سطح تولید واقعی انرژی در کشور.