به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت عراق در دسامبر 2017 و پس از 3 سال و نیم مبارزه با داعش که یک سوم مناطق این کشور را تحت کنترل خود درآورده بود، اعلام کرد که تمامی اراضی عراق را از گروه تروریستی داعش بازپس گرفته است. اما یک‌سال پس از اعلام شکست داعش، این گروه تروریستی مجددا به صحنه بازگشت. از ژانویه 2020 فعالیت‌های داعش در عراق افزایش یافت اما به حد اشغال نظامی شهرها و روستاها نرسید.

حملات داعش طی ماه‌های اخیر در شهرهای شمال، غرب و مرکزی عراق افزایش یافته است؛ حملاتی که منجر به جان باختن و زخمی شدن ده‌ها تن از غیرنظامیان، نیروهای امنیتی، ارتش، الحشد الشعبی و پیشمرگه شده است. در این میان، کرکوک، دیالی، صلاح الدین، الانبار و مناطق اطراف بغداد بیشترین حملات داعش را طی ماه گذشته تجربه کرده‌اند.

با این حال هم‌اکنون، داعش با چالش‌ جدی فقدان نیروی انسانی کافی و ظرفیت نظامی متعارف برای اشغال سرزمین و جغرافیا مواجه است. اکثر نیروهای داعش یا در نبردهای چهار سال اخیر کشته شدند یا در زندان‌ها به سر می‌برند. تنها در عراق بیش از بیست هزار عنصر از گروه‌ تروریستی داعش زندانی هستند. نیروهای امنیتی و اطلاعاتی عراق طی دوسال گذشته موفق شدند بسیاری از رهبران ارشد داعش را دستگیر و زندانی کنند.

دستگاه مبارزه با تروریسم عراق طی سه ماه نخست سال 2021 میلادی 110 عملیات انجام داد که طی آن حدود 100 تروریست داعشی در مناطق مختلفی از عراق دستگیر و 34 نفر از جمله ابو یاسر العیساوی، نائب خلیفه داعش و والی عراق به هلاکت رسیدند. بسیاری از رهبران بلندپایه داعش از جمله ابوعلی الجمیلی، والی داعشی فلوجه، عاشور النعیمی موسوم به «عاشور الذباح»، مسئول سابق واحد اعدام در تشکیلات ولایت فلوجه، نمر سوید، ملقب به نمر بغداد دستگیر شدند.

از این‌رو کمبود نیرو و بازداشت شدن رهبران ارشد داعش موجب شده است این سازمان، راهبرد یورش به زندان‌ها را در دستور کار خود قرار دهد. به خصوص که داعش در سال 2013 با حملات به دقت سازماندهی شده و شورش داخل زندان‌ها توانست صدها تن از اعضای خود را از زندان‌های عراق آزاد کند. حمله به ابوغریب، بزرگ‌ترین زندان عراق در نزدیکی بغداد در ماه ژوئن سال 2013 منجر به آزاد شدن پانصد تا هزار تن از عناصر داعش شد که به لحاظ رزمی بسیار باتجربه بودند.

حمله به زندان‌ها با هدف آزادسازی زندانیان جزو عملیات سخت و پیچیده به شمار می‌رود. یورش به زندان به برنامه‌ریزی و طراحی دقیق و سازماندهی شده، نیروهای آموزش دیده و کسب اطلاعات دقیق از درون زندان نیاز دارد؛ به خصوص که ساختمان زندان‌ها معمولاً مستحکم با دیوارهای بلند و نگهبانان مسلح حراست می‌شود.

با این حال یورش به زندان‌ها همواره در اولویت‌های رهبران داعش بوده است. ابوبکر البغدادی، خلیفه خودخوانده سابق داعش در سال 2019 در پیام صوتی از اعضای داعش خواست همه تلاش‌های خود را برای آزادسازی جنگجویان و زنان دستگیر شده عضو این گروه از زندان‌ها و کمپ‌ها انجام دهند.

 پس از این پیام، نیروهای داعش چندین عملیات را برای آزادسازی زندانیان داعشی در عراق سازماندهی کردند. در سال 2019 ژنرال سعد العلاق، رئیس سازمان اطلاعات نظامی عراق هشدار داد، رهبران باقیمانده گروه تروریستی داعش با آغاز مأموریتی به نام «حصارها را فرو بریزید» و با به‌کارگیری حجم انبوهی پول در حال دسیسه‌چینی برای فراری دادن اعضای به زندان افتاده این گروه هستند.

عناصر داعش در سال 2019 با بهره‌برداری از اعتراضات عراق قصد داشتند عملیات بزرگی را برای یورش به زندان‌ها ازجمله زندان «الحوت» در الناصریه انجام دهند و هزاران نفر از عناصر خود را فراری دهند. ریاست پلیس نینوی در نوامبر 2019 نیز خبر داد که تلاش برای فراری دادن عناصر داعش از زندان «التسفیرات» واقع در مرکز شهر موصل ناکام ماند.

تلاش‌های داعش برای حمله به زندان‌های عراق و آزاد کردن رهبران خود همچنان ادامه دارد. در نیمه نخست سال 2021 داعش دو بار تلاش کرده است حملاتی را علیه زندان‌های عراق سازماندهی کند. ستاد کنترل زندان مرکزی «الکرخ» عراق، 15 ژوئیه (24 تیر 1400) از نقشه گروه تروریستی داعش برای حمله مسلحانه به این زندان جهت آزادی سرکرده‌های داعشی محبوس در آن پرده برداشت. براساس سند منتشر شده، داعش در این حمله از خودروهای بمب‌گذاری شده که از شهرستان «ابوغریب» منتقل می‌شود و همچنین دو عامل انتحاری استفاده می‌کند. طبق سند مذکور، آزادی سرکرده‌های ارشد گروه تروریستی داعش از طریق چند تن در اداره اصلاحات که با داعش همدستی می‌کنند، انجام خواهد شد.

مقامات دولت اقلیم کردستان عراق نیز در 5 ژوئیه (14 تیر 1400) از خنثی‌سازی حمله‌ای برای فراری دادن عناصر زندانی داعش در اربیل خبر داد. شورای امنیتی اقلیم کردستان در بیانیه‌ای گفت: طرح گروه تروریستی داعش برای حمله به یکی از نهادهای امنیتی با هدف فراری دادن عناصر زندانی داعش در اربیل را خنثی کردیم. این شورا فیلمی را از اعترافات یکی از عناصر داعش درباره برنامه‌ریزی برای این عملیات منتشر کرد.

علاوه بر زندان‌های عراق، اردوگاه الهول که به کشور کوچک داعش معروف می‌باشد و تحت کنترل نیروهای دموکرات سوریه قرار دارد، میزبان 62 هزار نفر طرفدار داعش از کشورهای مختلف به ویژه عراق است. در صورتی که عناصر تروریستی داعش بتوانند از اردوگاه الهول فرار کنند این امر به معنای قدرت‌گیری مجدد داعش است که تهدیدی اساسی برای عراق خواهد بود.

در پایان می‌توان گفت که اولویت‌ اساسی داعش آزادی‌سازی زندانیان، حفظ مبارزان، جذب نیروهای جدید و سازماندهی ساختار تشکیلاتی این سازمان است. سران داعش همچنان به دنبال راه‌هایی برای آزادکردن هزاران تن از هواداران خود از اردوگاه‌های زندانیان داعش در عراق هستند. این سازمان در تلاش است حملات مشابه به نبرد «هدم الاسوار» را علیه زندان‌های کلیدی عراق سازماندهی کند تا از این طریق کمبود نیروی خود را جبران نماید و بتواند سرزمین‌هایی از عراق را که پیشتر تحت کنترل خود درآورد بود تصرف کند و خلافت مورد ادعای خود را دوباره احیا و بازسازی کند.