به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ این روزها قصه پرغصه کم آبی خوزستان به تیتر اول بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی و دغدغه مسئولان و مدیران کشور تبدیل شده است. متأسفانه استان خوزستان در سال های اخیر شاهد بلایا و مخاطرات طبیعی مختلف مانند سیل، ریزگرد و خشکسالی بوده است که باعث خسارات فراوان  شده است و در این مدت مشکل آب شرب مردم و احشام نیز بدان اضافه شده است؛ به طوری که بسیاری از روستاهای استان خوزستان از نعمت داشتن آب شرب محروم بوده اند. خوشبختانه در روزهای اخیر تلاش های خوبی برای رفع این مشکلات توسط دولت، نهادهای انقلابی و گروه های جهادی صورت گرفته است.

اما باید دید به صورت ریشه ای، عامل اساسی مشکلات و چالش هایی مثل خشکسالی و سیل که تقریبا همه ساله برخی مناطق کشور به خصوص استان خوزستان را در برمی گیرد چیست؟ به اعتقاد کارشناسان، مهمترین عامل این مشکلات و چالش ها، سوء مدیریت منابع آب در کشور است؛ در این باره ضیاء الدین شعاعی «استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» معتقد است: «بررسی ها حکایت از این واقعیت دارد که مخاطراتی نظیر خشکسالی (کم آبی)، طوفان های گردوغبار، فرونشست زمین، سیل و زمین لغزش ها در طی این سال ها دارای رشد قابل توجهی بوده که در کنار تکرار سال های کم آبی در دو دهه اخیر، عدم مدیریت صحیح نظیر توسعه مدیریت نشده شهری و روستایی و عدم توجه به نقش مدیریت جامع حوزه آبخیز و مدیریت آب در حوزه ها و عدم رعایت حقابه ها نقش اساسی در وقوع آنها داشته است.»

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه جمع آوری و ذخیره سازی آب باران با استفاده از سیستم های سطوح آبگیر باران از راه های موثر برای مدیریت دوره خشکسالی و کم آبی در کشور است، می گوید: «با توسعه سامانه های سطوح آبگیر باران، طرح های کم هزینه در استحصال سیلاب ها در دوره های ترسالی و استفاده از سیلاب های اندک در دوره های خشکسالی براحتی می توان اثرات مخرب خشکسالی ها را کاهش و نیازهای برنامه ریزی شده به منابع آب را تا حدودی جبران نمود. همچنین ایجاد ذخیره گاه های زیرزمینی آب در بالادست با کمک چکدم ها و سدهای زیرزمینی، اجرای طرح های آبخوانداری در بخش حوزه های میانی و ذخیره آب در آبرفت درشت دانه و نهایتا استفاده از طرح های پخش سیلاب در پایین دست جهت استفاده از رطوبت فصلی در ایجاد پوشش گیاهی تا حد زیادی کم آبی ناشی از وقوع دوره های خشکسالی می تواند جبران گردد.»

مهندس محمد روغنی «عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری» نیز درباره راهکارهای مقابله با مشکلات کم آبی در استان خوزستان و سایر استان هایی که با این مشکل مواجهند، معتقد است: «با اجرای طرح های آبخیزداری و طرح «مدیریت تلفیقی بهره‌برداری از منابع آب» این امکان وجود دارد تا با شناسایی پتانسیل های محیطی، نسبت به تأمین آب شرب و حتی کشاورزی مناطق روستایی محروم از نعمت آب اقدام نمود، از جمله روش هایی که می‌توان به‌صورت تلفیقی اجرا نمود و از مواهب آن به‌صورت مجزا و هم مدیریت‌شده استفاده نمود، می‌توان به مواردی مثل اجرای عملیات آبخیزداری در سرشاخه‌های حوزه آبخیز با هدف نفوذ آب باران و تغذیه آب های زیرزمینی مانند چشمه‌ها، قنوات و چاه ها، اجرای عملیات سدهای زیرزمینی در مسیل های منتهی به روستا و یا نزدیک آن، استفاده از سطوح آبگیر باران و استحصال و ذخیره آب باران در فصول بارانی، پخش سیلاب بر آبخوان، احداث سدهای ذخیره شنی، استفاده از رطوبت هوا در تأمین آب، احداث سدهای ذخیره سطحی و بهسازی منابع آب موجود مانند چشمه‌ها و قنوات اشاره کرد.»

نکته پایانی آنکه اینگونه تنش های آبی که در حال حاضر برخی استان های کشور به خصوص استان خوزستان و استان سیستان و بلوچستان با آن مواجهند، پدیده‌ای طبیعی و قابل پیش‌بینی بوده و هست و اینکه چرا تبدیل به به بحران می شود را باید در سوء مدیریت آب در کشور جستجو کرد. مسلما آبخیزداری، مدیریت جامع حوزه آبخیز و مشارکت عموم مردم و ذینفعان در مدیریت آب از راه های مدیریت صحیح آب در کشور خواهد بود که در اسناد و قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران نیز بدان اشاره شده و باید بیش از پیش بدان اهتمام شود.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

گزارش از: مهدی عرفانیان

انتهای پیام/