بخشی از این گزارش شامل روند مذاکرات وین و خروجی آن به شرح زیر است:
«از ابتدای سال 1400ش، دولت جمهوری اسلامی ایران وارد مذاکراتی سخت و نفسگیر با کشورهای عضو کمیسیون مشترک برجام (موسوم به 1+4) و از طریق آنان به صورت غیرمستقیم با آمریکا گردید. مبنای این مذاکرات که تاکنون شش دور آن برگزار شده است، دقیقا منطبق با سیاست قطعی نظام که توسط مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) فروردین 1400ش، اعلام گشت، بوده است: «آمریکاییها باید تمام تحریمها را لغو کنند، بعد از این ما راستیآزمایی خواهیم کرد و سپس به برجام برمیگردیم و این یک سیاست قطعی است».
خروجی این مذاکرات یک مصوبه کمیسیون مشترک برجام خواهد بود که سه پیوست دارد: رفع تحریمها (تعهدات آمریکا)، اقدامات هستهای (تعهدات ایران) و طرح اجرایی (چگونگی اجرا از جمله راستیآزمایی). این مصوبه بدون حضور آمریکا خواهد بود و متعاقب انجام تعهدات رفع تحریمی و با تصمیم کمیسیون مشترک، آمریکا به عنوان عضو به برجام باز خواهد گشت.
رفع تحریمها در مذاکرات وین
براساس چهارچوبی که تاکنون در مذاکرات وین به دست آمده است، در صورت حصول توافق و بازگشت آمریکا به برجام، کلیه تحریمهایی که وفق برجام رفع شده بودند، مجدداً رفع خواهند شد. علاوه بر این، کلیه تحریمهای ترامپ که در صورت استمرار عضویت آمریکا در برجام، نمیتوانستند وضع شوند ولو به بهانههای دیگر، نیز رفع خواهند شد. برایناساس، طرف مقابل عنوان میدارد که در نتیجه بازگشت به برجام، تمامی تحریمهای ذکر شده در برجام (به شمول بخشی، موضوعی یا شخصی) و نیز کلیه تحریمهای وضع شده بعدی که مانع انتفاع ایران از آثار لغو تحریمهای برجامی میشوند رفع خواهند شد. در نتیجه، آثار این رفع تحریمها به صورتی خواهد بود که کلیه اشخاص غیرآمریکایی، برای اقدام و فعالیت در حوزههای زیر با موانع تحریمی آمریکا روبرو نخواهند بود:
الف. رفع تحریمهای مالی و بانکی: بر اثر رفع این تحریمها، انجام عملیات مالی و بانکی با دولت ایران، بانک مرکزی ایران، موسسات مالی ایرانی، و سایر اشخاص ایرانی ــ شامل اعطای وام، نقل و انتقال، حساب بانکی (شامل افتتاح حساب و ایجاد روابط کارگزاری و پرداخت از طریق حساب بین بانکی در موسسات مالی غیرآمریکایی)، سرمایهگذاری، خرید و فروش اوراق بهادار، ضمانتنامه، خرید و فروش ارزهای خارجی (شامل نقل و انتقاالت مرتبط با ریال)، صدور اعتبارات اسنادی، و معامالت بازارهای آتی کاال و اختیار، ارائه خدمات پیام رسانی تخصصی مالی (سوئیفت) و تسهیل دسترسی مستقیم یا غیرمستقیم به آنها، خرید یا تحصیل اسکناس آمریکایی توسط دولت ایران و خرید، پذیره نویسی، یا ارایه خدمات مربوط به صدور اوراق قرضه دولت ایران مقدور میشود.
ب. رفع تحریمهای مربوط به نفت، گاز و پتروشیمی: بر اثر رفع این تحریمها، خرید، تحصیل، فروش، حمل و نقل، یا بازاریابی نفت و فرآوردههای نفتی شامل فرآوردههای پالایششده نفتی، فرآوردههای پتروشیمی، یا گاز طبیعی ــ شامل گاز طبیعی مایع ــ به یا از ایران، ارائه کمک، سرمایهگذاری (از جمله از طریق مشارکت)، کالا، خدمات (شامل خدمات مالی)، و فناوری که میتواند در رابطه با بخش انرژی ایران یا توسعه منابع نفتی آن یا تولید داخلی فرآوردههای نفتی پالایش شده و فرآوردههای پتروشیمی مورد استفاده قرار گیرند، یا فعالیت در بخش انرژی ایران شامل شرکت ملی نفت ایران، شرکت بازرگانی نفتیران (نیکو) و شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت نفتیران مقدور میشود.
پ. رفع تحریمهای مربوط به بیمه: بر اثر رفع این تحریمها، ارائه خدمات مربوط به صدور بیمهنامه، بیمه یا بیمه اتکایی در رابطه با فعالیتهای سازگار با برجام ــ شامل خدمات مربوط به صدور بیمهنامه، بیمه یا بیمه اتکایی در رابطه با فعالیتها در بخشهای انرژی، کشتیرانی و کشتیسازی ایران، برای شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت کش ایران، یا برای کشتیهایی که نفت خام، گازطبیعی، گاز طبیعی مایع، نفت و فرآوردههای پتروشیمی از یا به ایران حمل میکنند ــ مقدور میشود.
ت. رفع تحریمهای مربوط به کشتیرانی، کشتیسازی و بنادر: بر اثر رفع این تحریمها، تملک، اداره، کنترل، یا بیمه کشتیهای مورد استفاده برای نقل و انتقال نفت خام، فرآوردههای نفتی (شامل فرآوردههای نفتی پالایش شده)، فرآوردههای پتروشیمی، یا گاز طبیعی (شامل گاز طبیعی مایع) از یا به ایران، اداره بنادر در ایران، همکاری با بخشهای کشتیرانی و کشتیسازی ایران یا عاملیت اداره بنادر ایران، یا ارائه خدمات مالی و سایر کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش کشتیرانی و کشتیسازی ایران و با عاملیت اداره بندر در ایران، مشتمل بر خدمات بندری از قبیل سوخترسانی و بازبینی، طبقهبندی، و تامین مالی، و فروش، اجاره و ارائه کشتی به ایران از جمله به خطوط کشتیرانی جمهوری اسالمی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت خطوط کشتیرانی جنوب یا شرکتهای تابعه آنها مقدور میشود.
ث. رفع تحریمهای مربوط به طلا و فلزات گرانبها: بر اثر رفع این تحریمها، فروش، عرضه، صادرات یا انتقال طلا و سایر فلزات گرانبها به یا از ایران، به صورت مستقیم یا غیرمستقیمَ، یا انجام یا تسهیل عملیات نقل و انتقال مالی یا ارائه خدمات برای فعالیتهای پیش گفته شامل تامین امنیت، بیمه و حمل و نقل مقدور میشود.
ج. رفع تحریمهای مربوط به بخش خودروسازی: بر اثر رفع این تحریمها، اجرا یا تسهیل عملیات نقل و انتقال مالی یا سایر معامالت مربوط به فروش، عرضه، یا انتقال کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش خودروسازی ایران مقدور میشود.
چ. رفع تحریمهای مربوط به نرمافزار و فلزات (تحریم برجامی): بر اثر رفع این تحریمها، فروش، عرضه یا انتقال گرافیت، فلزات خام یا نیمه ساخته از قبیل آلومینیوم و فولاد، زغال سنگ، و نرم افزار برای یکپارچهسازی فرآیندهای صنعتی به یا از ایران، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، در رابطه با فعالیتهای سازگار با برجام، و فروش، عرضه، یا انتقال چنین موادی به بخشهای انرژی، پتروشیمی، کشتیرانی و کشتیسازی ایران و بنادر ایران، یا انجام یا تسهیل عملیات نقل و انتقال مالی یا ارائه خدمات برای اقدامات مذکور شامل بیمه و حمل و نقل مقدور خواهد شد.
ح. رفع تحریمهای مربوط به بخشهای آهن، فولاد، آلومینیم و مس (تحریم ترامپ): بر اثر رفع این تحریمها، فعالیت اشخاص غیرآمریکایی که در بخشهای آهن، فوالد، آلومینیوم، و مس ایران حضور پیدا میکنند؛ مالکیت، کنترل و فعالیت هر نهادی که بخشی از صنایع آهن، فولاد، آلومینیوم، و مس ایران است؛ مشارکت در فروش، عرضه، یا انتقال کالا یا خدمات مورد استفاده در رابطه با بخشهای آهن، فولاد، آلومینیوم، و مس به ایران؛ خرید، اکتساب، فروش، انتقال یا بازاریابی بخشهای آهن، محصولات آهنی، فولاد، محصولات فولادی، آلومینیوم، محصولات آلومینیومی، مس و محصولات مسی از ایران؛ یا ارائه خدمات تبعی در حوزههای فوقالذکر؛ همچنین فعالیت موسسات مالی خارجی که تراکنشهای مالی جهت فروش، عرضه، یا انتقال کالا و خدمات مورد استفاده مرتبط با بخشهای آهن، فولاد، آلومینیوم، و مس به ایران را انجام یا تسهیل مینمایند؛ یا خرید، اکتساب، فروش، انتقال یا بازاریابی بخشهای آهن، محصولات آهنی، فولاد، محصولات فولادی، آلومینیوم، محصولات آلومینیومی، مس و محصولات مسی از ایران، مقدور میشود.
خ. رفع تحریمهای بخشهای ساختوساز، معدن، تولید، منسوجات و بخش مالی: در اثر رفع این تحریمها، فعالیت اشخاص غیرآمریکایی که در بخشهای عمران، معدن، تولید، منسوجات و مالی در اقتصاد ایران حضور پیدا میکنند؛ مشارکت در فروش، عرضه، یا انتقال کالا و یا خدمات مورد استفاده در رابطه با بخشهایی از اقتصاد ایران، به یا از ایران؛ یا ارائه خدمات تبعی در حوزههای فوق الذکر؛ و فعالیت موسسات مالی خارجی که تراکنشهای مالی جهت فروش، عرضه، یا انتقال کالا و خدمات مورد استفاده مرتبط بخشهای تصریح شده از اقتصاد ایران به یا از ایران را انجام یا تسهیل مینمایند، مقدور میشود.
د. حوزه هواپیمایی: بر اثر بازگشت آمریکا به برجام، امکان فروش، اجاره یا انتقال هواپیماهای مسافربری تجاری، خدمات جانبی و لوازم یدکی، نرم افزارهای مرتبط با آن و تعمیر و نگهداری و بازبینیهای ایمنی و ضمانتهای مربوط نیز ولو برای اشخاص آمریکایی مقدور خواهد شد.
ذ. صادرات فرش و اقلام خوراکی: امکان صادرات فرش و اقلام خوراکی از ایران به آمریکا مقدور خواهد شد.
بدین ترتیب و بنابر این نتایج تمامی تحریمهای موضوعی علیه اقتصاد ایران شامل تحریمهای قبل از برجام (مالی و بانکی، بیمه، انرژی و پتروشیمی، کشتیرانی، کشتیسازی و بخش بنادر، طلا و فلزات گرانبها، نرمافزار، صنعت خودرو، فروش هواپیما و خدمات مربوطه، و واردات فرش و مواد غذایی از ایران)؛ و تحریمهای بعد از برجام، زمان ترامپ (صنایع فلزات ایران، صنایع معدنی، عمران، صنایع نساجی، تولید) رفع خواهند شد.
در صورتی که در وین توافق حاصل شود، آمریکا اجرای قوانین کنگره به شرح زیر را متوقف میکند و لذا این تحریمها فاقد آثار اجرایی خواهند بود:
قانون مجوز دفاعی سال 2012م.
قانون کاهش تهدید ایران و حقوق بشر سوریه 2 2012م.
قانون آزادی ایران و مبارزه با اشاعه 3 2012م.
قانون تحریمهای ایران.
در مورد قوانین لغو روادید و قانون مبارزه با دشمنان آمریکا از طریق تحریم (کاتسا) ایالات متحده متعهد است که هیچ یک از مفاد آنها اجرای کامل تعهدات برجامی توسط آمریکا را خدشهدار نکند. این بدان معنی است که هر دو قانون بر اجرای کامل تعهدات برجامی آمریکا بالاثر خواهند بود. چنانچه خالف آن ثابت شود، در واقع نقض تعهدات آمریکا ذیل برجام تلقی خواهد شد، که میتواند با واکنش جمهوری اسالمی ایران بر اساس حقوق خود مندرج در بندهای 26 و 36 برجام مواجه گردد.
آمریکا همچنین در صورت توافق کامل فرمانهای اجرایی زیر را لغو میکند:
مربوط به قبل از برجام:
فرمان اجرایی 13754،
فرمان اجرایی 13590،
فرمان اجرایی 13622،
فرمان اجرایی 13645،
فرمان اجرایی 13628،
مربوط به زمان ترامپ:
بخشی از فرمان اجرایی 13846،
فرمان اجرایی 13781 (تحریم صنایع فلزات ایران)،
فرمان اجرایی 13902 (تحریم صنایع معدنی، عمران، نساجی و تولید)،
فرمان اجرایی 13876 (تحریم علیه دفتر مقام معظم رهبری و مجموعههای وابسته)،
همچنین شناسایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان به اصطلاح «سازمان تروریستی خارجی» ابطال خواهد شد. عالوه بر این بیش از هزار شخص حقیقی و حقوقی (فرد، نهاد، کشتی و هواپیما) از فهرست تحریمهای آمریکا خارج میشوند. این فهرست شامل:
تمامی بانکها و موسسات مالی (به جز یک مورد)،
تمامی شرکتهای بیمهای،
تمامی شرکتهای نفتی، پتروشیمی و پالایشگاههای ایرانی،
اغلب شرکتهای حمل و نقل، کشتیرانی و کشتیسازی،
اغلب شرکتهای بزرگ در زمینه فلزات،
سازمان انرژی اتمی و شرکتها و موسسات پژوهشی وابسته به آن،
سازمانها و شرکتهای بزرگ در حوزههای انرژی، نیروگاهی، صنعتی، تجاری و اقتصادی،
آمریکا همچنین اقدامات مکمل تحریم به شرح زیر را مورد بازنگری، اصلاح یا ابطال قرار خواهد داد به نحوی که منعکس کننده لغو تحریمها باشد:
توصیهنامه شبکه مقابله با جرایم مالی (فین سن) در مورد ایران (می و اکتبر 2018)؛
توصیهنامه دریانوردی جهانی (می 2020)؛
توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک) در مورد صنایع هوانوردی ایران (جولای 2019)؛
توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک) در مورد حمل و نقل دریایی محصولات نفتی (مارس 2019)؛
توصیهنامه دفتر کنترل داراییهای خارجی (اوفک) در مورد حمل و نقل دریایی محصولات نفتی (سپتامبر 2019)؛
در مورد کانال مالی سوئیس (اکتبر 2019) آمریکا آماده ابطال آن میباشد، زیرا بازنگری آن مستلزم تغییرات بسیار کلی با توجه به تغییر نظام تحریمها خواهد بود، ولی در صورت تمایل ایران، آمریکا آماده بازنگری آن است؛
توصیهنامه وزارت امور خارجه در مورد صادرات محصولات فلزی به ایران (دسامبر 2019)؛
مجوزهای مربوط به صنعت هواپیمایی و واردات فرش و موادغذایی از ایران به آمریکا؛
درج راهنماها و سؤالات متداول (اِف اِی کیو) در سایت اوفک.
در عین حال آمریکا حاضر به رفع بخشی از تحریمهای خود، شامل «تحریمهای اولیه» که افراد و نهادهای آمریکایی را از مبادلات اقتصادی با ایران منع میکند و از سالهای آغازین انقلاب اسلامی برقرار و به تدریج انباشته شده است، و نیز فهرستی از افراد و نهادهای ایرانی که به بهانههای غیرهستهای وضع شدهاند (مثل به اصطلاح تروریسم، موشکی، حقوق بشر و ...) نمیباشد و جمهوری اسلامی ایران نیز اساساً هیچگاه در مورد این موضوعات مذاکره نکرده و نمیکند. لازم به یادآوری است که مذاکرات وین با کشورهای 1+4، و از طریق آنان با آمریکا، صورت گرفته است. مذاکرات غیرمستقیم سختیها و محدودیتهای خود را دارد: زمانبَر است، و به سادگی در معرض سوءتفاهم قرار میگیرد. با این حال با توجه به سیاست اصولی کشور مبنی بر عدم مذاکره مستقیم با آمریکا، تلاش گردید با استفاده از مذاکرات مستمر و طولانی با بقیه اعضای برجام، و تبادل مرتب متون کتبی، حتیالامکان راه هرگونه سوءتفاهم و یا سوءاستفاده بسته شود.
تعهدات هستهای ایران در توافق وین
چنانچه در وین توافق حاصل آید و آمریکا اقدامات فوق را انجام و تحریمهای ذکر شده را رفع نماید، جمهوری اسلامی ایران نیز ــ همانگونه که در سیاستهای قطعی نظام اعلام شده است ــ پس از راستیآزمایی رفع تحریمها (که در مورد شیوههای آن نیز مذاکرات مبسوطی صورت گرفته است)، به تعهدات خود در برجام باز خواهد گشت. طی ماههای اخیر بدون هیچ تردیدی اثبات شد که علیرغم برخی جنجالها، تعهدات هستهای ایران در برجام بهگونهای طراحی و توافق شده بود که جمهوری اسالمی ایران ــ ضمن اجرای دقیق و با حسن نیست همه آنها ــ براساس یک طرح مدون و دقیق علمی و فنی در هشت سال نخست (یعنی حداکثر تا دو سال دیگر) با پذیرش بعضی نظارتها و اقدامات شفافساز، و برخی محدودیتها، نه تنها برنامه هستهای خود را از دیدگاه بینالمللی تثبیت کرده، بلکه تمام پایههای علمی و کاربردی لازم را با یک برنامه تحقیق و توسعه پیشرفته برای حرکت به سمت غنیسازی صنعتی و تجاری با بهرهبرداری از بهترین و پیشرفتهترین سانتریفیوژهای خود و در اقتصادیترین شکل و با بالاترین بهرهوری برقرار ساخته است. پس از طی دوره هشت و نیم ساله محدودیت (سال 1402ش)، ظرفیت غنیسازی ایران براساس برنامهریزیهای سازمان انرژی اتمی برای تکمیل، تولید و راهاندازی سانتریفیوژهای پیشرفته، توسعه خواهد یافت. محدودیتهای پذیرفتهشده در برجام همگی زماندار بودند و هیچ یک از نیازهای فوری و حیاتی کشور در حوزه هستهای را تعطیل نکردهاند.
مهمترین اقدامات نظارتی و شفافساز و محدودیتهای پذیرفتهشده در برجام که در صورت توافق در وین مجدداً اجرا خواهند شد شامل موارد زیر است:
اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و نظارت حسابشده بر تعهدات برجامی؛
غنیسازی اورانیوم در سطح حداکثر 67/3 درصد؛
استفاده از حداکثر 6104 دستگاه سانتریفیوژ 1-IR؛
حفظ حداکثر 300 کیلو مواد غنی شده و معاوضه مازاد آن با کیک زرد؛
تبدیل رآکتور آب سنگین اراک به یک رآکتور نوین ولی بدون خطرات اشاعهای، با حفظ ماهیت آب سنگین آن.
همانگونه که در بخشهای قبلی تبیین شد، در نتیجه پذیرش این نظارتها و محدودیتها، علاوه بر این که تحریمها رفع و قطعنامه های فصل هفتمی شورای امنیت ملل متحد لغو شدند:
قدرتهای جهانی برنامه هستهای صلحآمیز جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخته و اعمال حقوق هستهای ملت ایران را در چهارچوب معاهدات بینالمللی محترم شمردند؛
برنامه هستهای ایران که با قلب حقایق و به ناحق به عنوان تهدیدی برای صلح و امنیت بینالمللی معرفی شده بود، به موضوعی برای همکاری بینالمللی با سایر کشورها در قالب استانداردهای بینالمللی تبدیل گردید؛
ایران به عنوان یک قدرت دارای فناوری هستهای و برخوردار از برنامه هستهای صلحآمیز، از جمله چرخۀ کامل سوخت و غنیسازی، توسط سازمان ملل متحد مورد شناسایی قرار گرفت؛
همۀ تأسیسات و مراکز هستهای و برنامه غنیسازی ایران بدون حتی یک روز توقف یا تعلیق به کار خود ادامه داد؛
کار تحقیق و توسعه برروی کلیه سانتریفیوژهای کلیدی و پیشرفته ایران از جمله 4-IR ،5-IR ،6-IR و8-IR ادامه یافت؛
تمامی زیرساختهای برنامه هستهای ایران حفظ شد، هیچ تأسیسات یا تجهیزاتی به شمول حتی یک سانتریفیوژ، از بین نرفت و تمامی ظرفیتها و قابلیتها در جای خود باقی ماند.
بهرغم همۀ تبلیغات، در زمان کاهش تعهدات هستهای ایران طی دو سال گذشته به وضوح اثبات گردید که چگونه ظرفیتهای هستهای ایران قبل از اعمال محدودیتهای برجامی بعضاً حتی در کمتر از یک روز با شرایط بهتر و پیشرفتهتر احیا و عملیاتی گردید. ملاحظه مجدد جدول مقایسه شرایط هستهای کشور در سال 1392 و سال 1400 نشان میدهد که تمام ظرفیتها به سرعت قابل بازیابی است. لذا در پی یک توافق احتمالی در وین شرایط ذیل دوباره به صورت موقت و حداکثر برای چهار سال دیگر برقرار خواهد شد:
غنیسازی با 5060 سانتریفیوژ 1-IR،
استقرار شش آبشار متشکل از 1044 سانتریفیوژ 1-IR در فردو به صورت آماده (دو آبشار در حال چرخش)،
حفظ بیش از هزار سانتریفیوژ 2m-IR در انبار،
حفظ صدها سانتریفیوژ پیشرفته 4-IR و 6-IR در انبار،
ادامه تولید سانتریفیوژها و قطعات آنها براساس برنامه سازمان انرژی اتمی،
ادامه ساخت مرکز جدید مونتاژ سانتریفیوژ،
حفظ 300 کیلو مواد غنی شده و معاوضه حدود 3500 کیلوگرم مازاد با کیک زرد،
ادامه کار تحقیق و توسعه بر روی کلیه سانتریفیوژهای کلیدی و پیشرفته ایران از جمله 2m-IR ،4-IR ،5-IR ، 6-IR ،6s-IR ، 7-IR و8-IR . البته کاهش تعهدات هستهای طی دو سال گذشته، رشد قابل توجه فناوری هستهای و دانش غنیسازی کشور را نیز به ویژه در غنیسازی در سطوح باال (60 درصد) به دنبال داشته است،
ادامه ساخت راکتور نوین آب سنگین اراک با همکاری چین.»
در بخشی از نامهای که همراه این گزارش از سوی ظریف به رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس نوشته شده، آمده است: «این مذاکرات در هفتههای کاری دولت دوازدهم به چارچوب یک توافق محتمل برای رفع تحریمهای غیرقانونی ایالات متحده آمریکا نزدیک شده و امیدوارم آنچه تاکنون امکان تحقق آن فراهم شده در ابتدای دولت سیزدهم به یاری خداوند منان و با هدایت مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)، مدیریت رئیسجمهور منتخب و حمایت مجلس شورای اسلامی با دستیابی به تمامی حقق ملت بزرگ ایران تکمیل شود و موجب خرسندی و رضایت مردم عزیز ایران گردد.»
∎
نظر شما