سعیده علیپور

بعد از بحران آب، بحران خشکسالی، بحران گرد و خاک، بحران ناامنی، بحران سوءتغذیه، بحران بیکاری، بحران آموزش، بحران بهداشت و احتمالا ده‌ها بحران دیگر، این روزها گزارش‌ها از بحران اپیدمی کرونا در سیستان و بلوچستان حکایت دارد.

یک سال و نیم پس از شیوع کرونا در کشور، در حالی که به نظر می‌رسید پیشتر کرونا در این استان چندان وضعیت فاجعه‌باری پیدا نکرده بود، اما این روزها، سویه جدید ویروس کرونای با نام کرونای دلتا، با ورود از مرزهای جنوب شرقی کشور، بیش از همه این استان را درگیر خود کرده است.

هرچند پیش‌بینی می‌شود که این گونه جهش‌یافته خیلی زود راه خود را به سایر استان‌های کشور باز کند، اما کمبود شدید امکانات بهداشتی، مشکلات معیشتی و امکانات درمانی در شهرهای جنوب شرقی در قیاس با سایر نقاط کشور، خیلی سریع این مناطق را به سمتی فاجعه‌ای انسانی پیش می‌برد.

گرچه آمارهای رسمی شیوع و مرگ و میر ناشی از کرونا در استان سیستان و بلوچستان چندان عجیب و غریب نیست، اما گزارش‌های محلی که از سوی پزشکان و فعالان مدنی اجتماعی در این منطقه مخابره می‌شود، بحران را فراتر از این اعداد و ارقام توصیف می‌کند. برخی گزارش‌ها از مرگ شمار فراوانی از روستاییان در اثر ابتلا به کرونا خبر می‌دهد. افرادی که حتی به مراکز درمانی دسترسی ندارند تا در لیست مبتلایان به کرونا ثبت شوند.

در همین باره یکی از فعالان اجتماعی این استان در توییتر نوشته است:«10 شهرستان سیستان و بلوچستان بیمارستان ندارد و گاه نیاز است که فرد برای درمان و رسیدن به بیمارستان بیش از ۱۰۰ کیلومتر طی کند».

رشد تصاعدی کرونا در سیستان و بلوچستان

در حالی که حسنعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و نماینده مردم زاهدان تعداد مبتلایان جدید کرونا در این استان را ۳ تا ۴ برابر موج قبلی اعلام کرده، به گفته استاندار، این استان کمترین امکانات درمانی را در اختیار دارند. به نحوی که 10 شهر این استان اساسا بیمارستانی ندارند.

در این میان برخی شدت بی‌توجهی بسیاری از شهروندان در این استان را دلیل موج شدید کرونا در روزهای اخیر دانستند و از شهروندان تقاضا کردند که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند.  ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضمن سفر به این استام با اعلام اینکه میزان بستری کرونا در سیستان و بلوچستان از متوسط کشوری فراتر رفته است از مردم استان درخواست کرد پروتکل‌های بهداشتی را بیش از گذشته رعایت کنند.

 شبکه‌های مجازی و بازتاب درد جانکاه مردم

هر چند همین سخنان او هم واکنش‌های بسیاری در پی داشت. برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویری از روستاهایی که مردمانش آب خود را از تانکرهایی که هفته‌ای یک بار پر می‌شود، تامین می‌کنند، این سوال را مطرح کردند که در این شرایط چطور می‌توان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرد؟

کاربری در توئیتر در واکنش به وضعیت این استان این طور نوشت: «بیمارستان‌ها تخت خالی ندارند. قبرستان‌ها پر از جمعیت شده است.

آب و برق ساعات طولانی قطع است. تعداد جانباختگان روزانه رکورد می‌زند. این توصیفاتی دوران جنگ نیست، همین امروز سیستان و بلوچستان است. بسیاری از مناطق سیستان و بلوچستان آب ندارند و امکانات بهداشتی در دسترس همگان نیست».

 به اعتقاد آنها مردم در شهرهای و روستاهای محروم بیش از سایرین در خطر هستند و واکسیناسیون سریع‌تر در این مناطق می‌تواند تا حد زیادی مانع فاجعه‌ای شود که به نظر می‌رسد از سیستان شروع شده و به زودی کشور را درمی‌نوردد.

در حالی که تعداد مبتلایان جدید کرونا در سیستان و بلوچستان ۳ تا ۴ برابر موج قبلی است؛ اما به گفته استاندار، این استان کمترین امکانات درمانی را در اختیار دارد، به نحوی که 10 شهر اساسا بیمارستانی ندارد

اوضاع در سیستان و بلوچستان فوق بحرانی است

در همین باره دیروز رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زاهدان گفت: «با افزوده شدن یک‌هزار و۱۷۶ مورد جدید کرونا طی ۲۴ ساعت گذشته در سیستان و بلوچستان شمار مبتلایان این ویروس در استان به ۵۸ هزار و ۳۸۶ نفر رسید».

سیدمحمد هاشمی‌شهری به خبرگزاری ایرنا گفت: «با فوت ۱۶ مورد جدید شمار فوتی‌های کرونا در سیستان و بلوچستان به یک هزار و ۶۲۵ نفر رسید».

وی با بیان اینکه ۶۵۸ بیمار حاد تنفسی و ۳۴۲مبتلا به کرونا در بیمارستان‌های سیستان و بلوچستان تحت درمان قرار دارند افزود: «مردم در صورت امکان و نداشتن ضرورت در خانه بمانند و چنانچه از خانه بیرون می‌روند اصول بهداشتی و آداب تنفسی را به خوبی رعایت کنند».

به گفته او افزون‌بر ۹۰ درصد موارد مثبت کرونا در سیستان و بلوچستان از نوع جهش یافته انگلیسی و دلتا است.

هاشمی از وضع فوق بحرانی کرونا در سیستان و بلوچستان خبر داد و افزود: «شهرهای زاهدان، چابهار، ایرانشهر، زابل به دلیل رعایت نکردن پروتکل‌های بهداشتی در وضعیت قرمز است.  روزانه افزون‌بر ۲ هزار و ۳۰۰ تست کرونا در سیستان و بلوچستان انجام می‌شود که حدود ۳۹ درصد آنان مثبت است».

برخی از کاربران در شبکه‌های مجازی با اشاره به آمارهای رسمی می‌گویند، میزان تست‌های روزانه کرونا در سیستان و بلوچستان بسیار کم است و وزارت بهداشت باید در گام نخست میزان تست‌های روزانه را برای شناسایی مبتلایان بیشتر و در دسترس کند.

کمبود قبرستان بعد از کمبود بیمارستان

در این میان کرونا در سیستان و بلوچستان کار مردم را از جستجوی تخت خالی در بیمارستان‌ها، به جستجوی قبر خالی در گورستان‌ها کشانده است. در گزارشی که روزنامه همشهری منتشر کرد نوشته شد؛ «بهشت محمد رسول‌الله» زاهدان آنقدر شلوغ و نوبت تدفین طولانی است که عده‌ای پیکر عزیزان‌شان را برمی‌دارند و راهی قبرستان‌های روستاهای اطراف می‌شوند، اما آنجا هم به این زودی‌ها نوبت خاکسپاری به کسی نمی‌رسد؛ انگار که زمین سیستان و بلوچستان این روزها گنجایش پذیرش این همه جان‌باخته را نداشته باشد؛ همه‌‌چیز روی دور کُند و غمگین است.

 پروتکل‌ها رعایت نمی‌شود

با این حال با ترسناک‌تر شدن وضعیت کرونا، هنوز در خیابان‌های مرکز این استان، تعداد کسانی که ماسکی بر صورتشان نیست، زیاد است. عروسی‌ها برگزار می‌شود و کرونا باز رکورد تازه‌ای ثبت می‌کند.

ایرج حریرچی در جلسه دیروز با مسئولان سیستان و بلوچستان با بیان اینکه، این استان پایین‌ترین میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را در سطح کشور دارد و گفته است: «زمانی که مردم تا این حد به ماسک زدن بی‌توجه هستند قطعاً شاهد عوارض و خطرات آن خواهیم بود».

برخی گزارش‌ها از مرگ شمار فراوانی از روستاییان سیستان و بلوچستان در اثر ابتلا به کرونا حکایت دارد. افرادی که حتی به مراکز درمانی دسترسی ندارند تا در لیست مبتلایان به کرونا ثبت شوند

در گزارشی که قرارگاه عملیاتی مبارزه با کرونا درباره رعایت پروتکل‌های بهداشتی در بازه زمانی ۲۹ اردیبهشت تا ۵خرداد منتشر کرده است، سیستان و بلوچستان با رعایت ۴۸درصد پروتکل‌های بهداشتی در اماکن عمومی، آخرین استان کشور شده است.

با وجود هشدارهای قبلی، مسئولان سرگردان‌تر از مردم به‌نظر می‌رسند. فداحسین مالکی، نماینده مردم زاهدان، در جلسه علنی مجلس گفت: «روزانه بیش از ۱۲۰۰ نفر از مردم سیستان و بلوچستان به کرونا مبتلا می‌شوند، اما وزیر بهداشت حتی جواب تلفن استاندار را نمی‌دهد و مدیریتی بر ستاد کرونای

استان ندارد».

در چنین شرایطی هر چند فرماندار زاهدان خبر از تعطیلی مراکز تجاری، بازار، بوستان‌ها و مراکز تفریحی و گردشگری شهر داده است، اما در واقعیت خبری از تعطیلی نیست. به طوری که گزارش‌ها از سطح شهر حکایت از آن دارد که همه‌چیز مثل سابق است و تنها بعضی از مغازه‌های بازار تعطیل شده‌اند.

کمبود آب و مشکلات معیشتی جدی است

اما آیا تعطیلی می‌تواند چاره درد سیستان و بلوچستان باشد؟ به گفته فعالان اجتماعی، در نبود کارهای دولتی و کارخانه‌جات، بسیاری از مردم در استان سیستان و بلوچستان با کارهایی چون دستفروشی، میوه‌فروشی کنار جاده و خیابان ارتزاق می‌کنند و تعطیل شدن کارشان با توجه به نداشتن هیچ پشتیبانی مالی دولتی، امکان پذیر نیست.

یک شهروند زاهدان در واکنش به دعوت از اهالی سیستان و بلوچستان به اینکه در خانه بمانند، می‌نویسد: «در خانه بمانیم؟ فقط در جریان باشید که ما باید آب شرب را هم از بیرون بخریم».

عبیدملک رئیسی یک معلم و فعال اجتماعی در گزارشی که روزنامه ایران در اینباره منتشر کرده است، می‌گوید: «من خودم در منطقه مرزی آموزگار هستم، آبی که ما از آن استفاده می‌کردیم، آبی بود که احشام از آن استفاده می‌کردند، غیر بهداشتی. وقتی ما از این آب استفاده می‌کنیم، رعایت پروتکل بهداشتی دیگر معنی ندارد. ماسک زدن معنی ندارد».

نبود امکان واکسیناسیون، کمبود کیت تست کرونا، کمبود دستگاه اکسیژن‌ساز، کمبود تخت و مراکز درمانی، کمبود مراکز غربالگری و دیگرزیرساخت‌ها، در کنار کمبود آب شرب و هزاران کمبود دیگر، در حالی است که بیم آن می‌رود در روزهای آتی، بدون توجه ویژه به سیستان بلوچستان رنگ آن در نقشه کشوری شیوع کرونا، سیاه‌تر از سیاه شود.