به گزارش مشرق، در چند سال گذشته، مسکن تبدیل به کالایی سرمایه‌ای در کشور شده است، تا جایی که بر اساس آخرین آمار، حدود ۷۰ درصد تقاضای مسکن را تقاضای سرمایه‌ای تشکیل می‌دهد.
این مسئله زمینه‌ساز مشکلاتی شده که مهم‌ترین آن از میان رفتن تعادل عرضه و تقاضا در بازار مسکن تلقی می‌شود. اثر از میان رفتن این تعادل را می‌توان در قیمت بالای مسکن مشاهد کرد. نابسامانی‌های بازارمسکن امکان تهیه خانه را از اقشار کم‌درآمد جامعه و همچنین جوانانی که قصد ازدواج دارند را گرفته است.
از سوی دیگر با توجه به هرم جمعیتی کشور و جمعیت جوانان در سن ازدواج، مدیریت و سازماندهی بازار مسکن یکی از مهم‌ترین مسائل کشور بشمار می‌آید و اگر این مسئله در کانون توجه سیاست‌گذاران قرار نگیرد، شاهد بروز بحران گسترده در این حوزه هستیم.
*ضرورت عرضه خانه‌های خالی برای ساماندهی بازار مسکن
در میان راهکارهای متفاوتی که متخصصان حوزه مسکن برای ایجاد تعادل در بازار مسکن پیشنهاد می‌دهند، عرضه خانه‌های خالی یکی از راه‌حل‌هایی است که توسط کشورهای بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطابق سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، حدود ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار و ۶۰۷ خانه خالی در کشور وجود داشته است.
در این میان با وجود بحران مسکن در چند دهه گذشته و تشدید آن در چند سال اخیر از ظرفیت خانه‌های خالی برای افزایش عرضه مسکن استفاده نشده است. متخصصان معتقدند وجود نداشتن سازوکارهای لازم برای تشخیص، عرضه و مدیریت خانه‌های خالی، علت عرضه نشدن خانه‌های خالی به بازار مسکن به حساب می‌آید.
با توجه به تصویب قانون مالیات‌های مستقیم در سال ۱۳۹۴ که شامل اخذ مالیات از خانه‌های خالی هم می‌شد، انتظار می‌رفت با افزایش عرضه خانه‌های خالی در بازار مسکن تغییرات مثبت رخ دهد، اما با گذشت حدود شش سال از تصویب قانون مالیات‌های مستقیم به دلیل اجرا نشدن این قانون، همچنان بازار مسکن از شرایط نابسامان رنج می‌برد.
*تبدیل مسکن به کالای مصرف منجر به ساماندهی بازار می‌شود
در این میان سامانه املاک و اسکان را می‌توان بستر لازم برای اخذ مالیات بر خانه‌های خالی تلقی کرد. این سامانه در واقع یک درگاه الکترونیکی برای ارائه اطلاعات اسکان و مالکیت افراد حقیقی و حقوقی است. سامانه املاک و اسکان با اخذ اطلاعات از کاربران و صحت‌سنجی آن‌ها در شناسایی و عرضه خانه‌های خالی کمک می‌کند. در قانون جدید مالیات‌های مستقیم که در سال ۱۳۹۹ اصلاح شد، وزارت راه و شهرسازی مکلف به راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان شده است.
در این راستا رحمت‌اله فیروزی پور عضو کمیسیون عمران مجلس در رابطه با نقش سامانه املاک و اسکان در شناسایی خانه‌های خالی گفت: «بر اساس ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، سامانه املاک و اسکان با هدف شناسایی خانه‌های خالی کشور راه اندازی شده است. این سامانه نقش مهمی در مدیریت بازار مسکن دارد. معتقدیم اگر مسکن تبدیل به یک کالای مصرفی شود قیمت آن کاهش می یابد و دسترسی به آن تسهیل می‌شود.»
سامانه املاک و اسکان با توجه به اطلاعاتی که کاربران اظهار می‌کنند و همچنین اطلاعاتی که توسط وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها در سامانه بارگزاری می‌شود، خانه‌های خالی را شناسایی می‌کند. وزارت راه و شهرسازی اطلاعات به دست آمده از سامانه املاک و اسکان را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد و سازمان امور مالیاتی از خانه‌های خالی شناسایی شده پس از بررسی تکمیلی توسط ماموران سازمان مالیات می‌گیرد.
*تاثیرات مثبت سامانه املاک بر بازار مسکن
اخذ مالیات از خانه های خالی که به واسطه سامانه املاک و اسکان شناسایی شده‌اند موجب خواهد شد آن بخش از جامعه که خانه‌های خود را تاکنون خالی نگهداشتهاند، برای پرداخت نکردن مالیات تنظیمی خانه‌های خالی، این واحدهای مسکونی را به بازار عرضه کنند و به دنبال این مسئله شاهد افزایش عرضه در بازار مسکن باشیم.
از طرفی عرضه مسکن در کنار کاهش قیمت خرید مسکن، قیمت اجاره‌بهای واحدهای مسکونی را نیز کاهش می‌دهد. با وجود این مسئله هر ساله در فصل نقل و انتقالات، مستاجران با افزایش نامتعارف اجاره بها روبرو هستند. این مسئله فشار سنگینی را بر خانوارها وارد می‌کند. در همین رابطه از سال گذشته با مطرح شدن سامانه املاک و مالیات از خانه‌های خالی میزان این افزایش با شیب کمتری اتفاق افتاده است.
پیش از این محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در رابطه با اثر اجرایی شدن این قانون گفته بود، به محض اینکه بحث مصمم شدن بر اجرای مالیات بر خانه های خالی از سکنه مطرح شد، اثرات آن را در فصل نقل و انتقالات دیدیم و ۳۰ درصد عرضه مسکن چه در بازار اجاره و چه در بازار خرید و فروش را مشاهده کردیم.
اخذ مالیات از خانه های خالی، کاهش سود سوداگران از حضور در بازار مسکن را در پی دارد. این کاهش سود انگیزه حضور برای سوداگران و دلالان بازار مسکن کاهش می‌دهد که در نتیجه آن بخشی از این افراد از بازار مسکن خارج می‌شود.
همان طور که گفته شد، تقاضای سرمایه‌ای مسکن بخش قابل توجه‌ای از بازار مسکن را دچار مشکل کرده است که با خروج این افراد بخشی از تقاضای سرمایه‌ای فروکش خواهد کرد.
تامین مسکن در کشور برای برخی از اقشار جامعه تبدیل به معضل شده و با راه اندازی سامانه املاک و اسکان انتظار می‌رود با شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات از آن‌ها توسط سازمان امور مالیاتی به واسطه کاهش تقاضای سرمایه‌ای و همچنین عرضه خانه‌های خالی، بازار مسکن تغییرات مثبتی داشته باشد.