مرجان قندی
خبرنگار
در جنگ ۸ ساله عراق علیه ایران بیش از ۳۰ مورد حمله با تسلیحات شیمیایی توسط عراق صورت گرفت که میتوان عمدهترین آنها را فاجعه بمباران شیمیایی سردشت در تاریخ هفتم تیرماه ۱۳۶۶ دانست. پس از جنگ جهانی اول این اولین بار بود که بهصورت وسیع از سلاحهای شیمیایی در جنگ استفاده میشد و این موضوع آشکارا مغایر با پروتکل ۱۹۰۵ ژنو بود؛ به کارگیری سلاحهای شیمیایی از سوی عراق در حالی صورت میگرفت که این کشور جزو ۱۲۰ کشور امضاکننده پروتکل منع استفاده از تسلیحات شیمیایی ژنو قرار داشت.
در بعد از ظهر یکشنبه هفتم تیر ماه ۱۳۶۶ شهرستان سردشت با جمعیتی حدود ۱۲ هزار نفر توسط هواپیماهای رژیم بعث عراق مورد حمله بمبهای شیمیایی و گاز خردل و تاول زا قرار گرفت. در این تاریخ هواپیماهای عراقی با سلاحهای شیمیایی چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت را بمباران و هزاران زن و کودک را گرفتار گازهای شیمیایی کشنده کردند. در این حمله صدها نفر به شهادت رسیدند و بیش از ۸ هزار مصدوم و زخمی بر جای ماند و همچنان هر ساله تعدادی از این مصدومین به جمع شهدا میپیوندند. جمهوری اسلامی ایران این تهاجم را غیر انسانی اعلام کرد و شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هستهای هیروشیما و ناکازاکی نامید.
همکاری بیش از ۲۰۰ شرکت غربی در تجهیز عراق به سلاحهای شیمیایی
برنامه سلاحهای کشتار جمعی عراق از سال ۱۳۵۹ آغاز و در بخش شیمیایی در سال ۱۳۶۱ با کمک تعدادی از شرکتهای امریکایی با استفاده از گاز BW اعصاب و سارین توسعه یافت. توانمندی عراق در تولید گازهای شیمیایی با مشارکت و حمایت بسیاری از شرکتهای اروپایی و امریکایی و سایر کشورها صورت گرفت. بیش از ۲۰۰ شرکت غربی در تجهیز عراق به سلاحهای شیمیایی دست داشتند که از این میان ۴۰ شرکت متعلق به آلمان است.
طبق گزارشی به سازمان ملل در جنگ اول خلیج فارس، عراق از ۱۵۰ شرکت آلمانی، امریکایی و انگلیسی تجهیزات نظامی دریافت میکرد که آلمان با ۲۷ شرکت خصوصی و دولتی بیشترین سهم را در برنامه اتمی و شیمیایی عراق داشت و امریکا با ۲۴ شرکت و انگلیس با ۱۱ شرکت مشارکت فعال داشتند.
موافقت بیش از ۵۰ کشور با پروتکل ۱۹۲۵ طی جنگ جهانی اول مبنی بر عدم کاربرد جنگافزارهای شیمیایی
روند سریع ساخت جنگ افزارهای شیمیایی جدید و کاربرد وسیع آن طی جنگ جهانی اول و مهمتر از همه برانگیخته شدن احساسات عمومی باعث شد بیش از ۵۰ کشور معاهدهای مبنی بر عدم کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی را در ژنو امضا کنند که به پروتکل ۱۹۲۵ ژنو معروف شد، اما تصمیمی درباره منع ساخت و انباشت این سلاحها گرفته نشد و موجب توسعه این سلاحها در کشورهای غربی شد و بدین شکل روشهای تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی به دست آمد. سرانجام پس از دو دهه مذاکرات فشرده و متعاقب استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی علیه ایران و علیه اتباع خود پیشرفت مذاکرات را سرعت بخشید که در نهایت در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل در ژنو کنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی در سال ۱۹۹۳ در پاریس امضا و از سال ۱۹۹۷ به اجرا درآمد. تا کنون ۱۸۸ کشور به عضویت این کنوانسیون در آمده اند. در جنگ تحمیلی با وجود حملات مکرر شیمیایی عراق علیه ایران و با وجود تأیید هیأت اعزامی سازمان ملل مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق شورای امنیت با صدور بیانیهای در ۳۰ مارس ۱۹۸۴ یعنی دهم فروردین ۱۳۶۳ بدون ذکر نام کشور عراق، کاربرد سلاح شیمیایی را برای اولین بار در جنگ ایران و عراق بشدت محکوم کرد.
تیر ماه سال ۱۳۹۰؛ پیدا شدن یک بمب شیمیایی عمل نکرده در سردشت
در روز سیزدهم تیر ماه سال ۱۳۹۰ یک کارگر ساختمانی در سردشت در حالی که زمین را برای پیریزی ساختمان حفاری میکرد، در عمق دو متری با یک بمب شیمیایی عمل نکرده مواجه شد. این کارگر موضوع را بسرعت به مسئولان گزارش داد و مسئولان سردشت اقدامات لازم را برای بررسی موضوع توسط کارشناسان در دستور کار قرار دادند.
انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت نیز از سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی opcw در لاهه درخواست کرد تا برای بازرسی و خنثی کردن بمب به ایران سفر کنند. این موضوع باعث شد تا هیأتی از سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی بهعنوان تنها مرجع رسمی بینالمللی برای انهدام سلاحهای شیمیایی به سردشت سفر کنند. این تیم با ۵ متخصص در قالب هیأت بازرسی بینالمللی برای بررسی بمب شیمیایی کشف شده وارد ایران شد. طی سه روز بازرسی فعالیتهایی در شهر سردشت با همکاری نهادهای ذیربط در استان آذربایجانغربی صورت گرفت. خوشبختانه این بازرسی بهصورت موفقیتآمیز انجام شد و تیم بازرسی توانست اطلاعات، آمار، تحلیلها و نمونههایی که لازم داشت بهدست آورد و پس از بررسی آنها را با خود ببرد و در مقر سازمان مورد آزمایش قرار دهد و به نتیجه برسد که این سلاح شیمیایی است یا نه. پس از پایان روز سوم این کار با موفقیت و بدون حادثه انجام شد و گزارش بازرسی تنظیم و توسط طرفین امضا و نهایی شد تا نتیجه اعلام شود.
فاجعه بمباران شیمیایی سردشت در تاریخ هفتم تیرماه ۱۳۶۶ روزی که هرگز فراموش نخواهد شد
شاید کمتر کسی بداند که سردشت اولین شهری بود که بعد از جنگ جهانی اول و تصویب کنوانسیونهای منع سلاحهای شیمیایی چهار بار پیاپی در اوج جنگ تحمیلی توسط رژیم بعثی مورد هدف بمباران شیمیایی قرار گرفت. با اینکه بمباران شیمیایی سردشت با حمایت مدعیان حقوق بشر انجام شد ،انفعال نهادهای بینالمللی در برخورد با عاملان این جنایت حکایت تلخ دیگری را در این زمینه نشان داد.
بنابراین ما باید از حق مردم بیگناهی که در این بمباران به شهادت رسیدند دفاع کنیم و نگذاریم این حادثه را با گذشت زمان کمرنگ و کم اهمیت جلوه دهند. همچنین نسلهای جوان و بعدی ایران باید بدانند که این فاجعه توسط سفاکترین کشورها علیه مردم مظلوم ایران انجام شد و تا سالیان سال این فاجعه و عوارض آن ادامه دارد.
∎
خبرنگار
در جنگ ۸ ساله عراق علیه ایران بیش از ۳۰ مورد حمله با تسلیحات شیمیایی توسط عراق صورت گرفت که میتوان عمدهترین آنها را فاجعه بمباران شیمیایی سردشت در تاریخ هفتم تیرماه ۱۳۶۶ دانست. پس از جنگ جهانی اول این اولین بار بود که بهصورت وسیع از سلاحهای شیمیایی در جنگ استفاده میشد و این موضوع آشکارا مغایر با پروتکل ۱۹۰۵ ژنو بود؛ به کارگیری سلاحهای شیمیایی از سوی عراق در حالی صورت میگرفت که این کشور جزو ۱۲۰ کشور امضاکننده پروتکل منع استفاده از تسلیحات شیمیایی ژنو قرار داشت.
در بعد از ظهر یکشنبه هفتم تیر ماه ۱۳۶۶ شهرستان سردشت با جمعیتی حدود ۱۲ هزار نفر توسط هواپیماهای رژیم بعث عراق مورد حمله بمبهای شیمیایی و گاز خردل و تاول زا قرار گرفت. در این تاریخ هواپیماهای عراقی با سلاحهای شیمیایی چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت را بمباران و هزاران زن و کودک را گرفتار گازهای شیمیایی کشنده کردند. در این حمله صدها نفر به شهادت رسیدند و بیش از ۸ هزار مصدوم و زخمی بر جای ماند و همچنان هر ساله تعدادی از این مصدومین به جمع شهدا میپیوندند. جمهوری اسلامی ایران این تهاجم را غیر انسانی اعلام کرد و شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هستهای هیروشیما و ناکازاکی نامید.
همکاری بیش از ۲۰۰ شرکت غربی در تجهیز عراق به سلاحهای شیمیایی
برنامه سلاحهای کشتار جمعی عراق از سال ۱۳۵۹ آغاز و در بخش شیمیایی در سال ۱۳۶۱ با کمک تعدادی از شرکتهای امریکایی با استفاده از گاز BW اعصاب و سارین توسعه یافت. توانمندی عراق در تولید گازهای شیمیایی با مشارکت و حمایت بسیاری از شرکتهای اروپایی و امریکایی و سایر کشورها صورت گرفت. بیش از ۲۰۰ شرکت غربی در تجهیز عراق به سلاحهای شیمیایی دست داشتند که از این میان ۴۰ شرکت متعلق به آلمان است.
طبق گزارشی به سازمان ملل در جنگ اول خلیج فارس، عراق از ۱۵۰ شرکت آلمانی، امریکایی و انگلیسی تجهیزات نظامی دریافت میکرد که آلمان با ۲۷ شرکت خصوصی و دولتی بیشترین سهم را در برنامه اتمی و شیمیایی عراق داشت و امریکا با ۲۴ شرکت و انگلیس با ۱۱ شرکت مشارکت فعال داشتند.
موافقت بیش از ۵۰ کشور با پروتکل ۱۹۲۵ طی جنگ جهانی اول مبنی بر عدم کاربرد جنگافزارهای شیمیایی
روند سریع ساخت جنگ افزارهای شیمیایی جدید و کاربرد وسیع آن طی جنگ جهانی اول و مهمتر از همه برانگیخته شدن احساسات عمومی باعث شد بیش از ۵۰ کشور معاهدهای مبنی بر عدم کاربرد جنگ افزارهای شیمیایی را در ژنو امضا کنند که به پروتکل ۱۹۲۵ ژنو معروف شد، اما تصمیمی درباره منع ساخت و انباشت این سلاحها گرفته نشد و موجب توسعه این سلاحها در کشورهای غربی شد و بدین شکل روشهای تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی به دست آمد. سرانجام پس از دو دهه مذاکرات فشرده و متعاقب استفاده عراق از سلاحهای شیمیایی علیه ایران و علیه اتباع خود پیشرفت مذاکرات را سرعت بخشید که در نهایت در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل در ژنو کنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی در سال ۱۹۹۳ در پاریس امضا و از سال ۱۹۹۷ به اجرا درآمد. تا کنون ۱۸۸ کشور به عضویت این کنوانسیون در آمده اند. در جنگ تحمیلی با وجود حملات مکرر شیمیایی عراق علیه ایران و با وجود تأیید هیأت اعزامی سازمان ملل مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق شورای امنیت با صدور بیانیهای در ۳۰ مارس ۱۹۸۴ یعنی دهم فروردین ۱۳۶۳ بدون ذکر نام کشور عراق، کاربرد سلاح شیمیایی را برای اولین بار در جنگ ایران و عراق بشدت محکوم کرد.
تیر ماه سال ۱۳۹۰؛ پیدا شدن یک بمب شیمیایی عمل نکرده در سردشت
در روز سیزدهم تیر ماه سال ۱۳۹۰ یک کارگر ساختمانی در سردشت در حالی که زمین را برای پیریزی ساختمان حفاری میکرد، در عمق دو متری با یک بمب شیمیایی عمل نکرده مواجه شد. این کارگر موضوع را بسرعت به مسئولان گزارش داد و مسئولان سردشت اقدامات لازم را برای بررسی موضوع توسط کارشناسان در دستور کار قرار دادند.
انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت نیز از سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی opcw در لاهه درخواست کرد تا برای بازرسی و خنثی کردن بمب به ایران سفر کنند. این موضوع باعث شد تا هیأتی از سازمان منع گسترش سلاحهای شیمیایی بهعنوان تنها مرجع رسمی بینالمللی برای انهدام سلاحهای شیمیایی به سردشت سفر کنند. این تیم با ۵ متخصص در قالب هیأت بازرسی بینالمللی برای بررسی بمب شیمیایی کشف شده وارد ایران شد. طی سه روز بازرسی فعالیتهایی در شهر سردشت با همکاری نهادهای ذیربط در استان آذربایجانغربی صورت گرفت. خوشبختانه این بازرسی بهصورت موفقیتآمیز انجام شد و تیم بازرسی توانست اطلاعات، آمار، تحلیلها و نمونههایی که لازم داشت بهدست آورد و پس از بررسی آنها را با خود ببرد و در مقر سازمان مورد آزمایش قرار دهد و به نتیجه برسد که این سلاح شیمیایی است یا نه. پس از پایان روز سوم این کار با موفقیت و بدون حادثه انجام شد و گزارش بازرسی تنظیم و توسط طرفین امضا و نهایی شد تا نتیجه اعلام شود.
فاجعه بمباران شیمیایی سردشت در تاریخ هفتم تیرماه ۱۳۶۶ روزی که هرگز فراموش نخواهد شد
شاید کمتر کسی بداند که سردشت اولین شهری بود که بعد از جنگ جهانی اول و تصویب کنوانسیونهای منع سلاحهای شیمیایی چهار بار پیاپی در اوج جنگ تحمیلی توسط رژیم بعثی مورد هدف بمباران شیمیایی قرار گرفت. با اینکه بمباران شیمیایی سردشت با حمایت مدعیان حقوق بشر انجام شد ،انفعال نهادهای بینالمللی در برخورد با عاملان این جنایت حکایت تلخ دیگری را در این زمینه نشان داد.
بنابراین ما باید از حق مردم بیگناهی که در این بمباران به شهادت رسیدند دفاع کنیم و نگذاریم این حادثه را با گذشت زمان کمرنگ و کم اهمیت جلوه دهند. همچنین نسلهای جوان و بعدی ایران باید بدانند که این فاجعه توسط سفاکترین کشورها علیه مردم مظلوم ایران انجام شد و تا سالیان سال این فاجعه و عوارض آن ادامه دارد.
نظر شما