یکی از مسائل مهمی که به صورت علمی و اصولی در مقوله معاملات مسکن تعریف نشده، دلالی در خرید و فروش آن است. با اینکه اتحادیه صنف مشاوران املاک وجود دارد ولی ظاهرا از پس رفتارهای غیر اصولی بسیاری از افرادی که وارد این حرفه شده اند بر نمی آید. توقع خریداران مسکن از خانه ای که خریداری می نمایند باید به گونه ای باشد که آن خانه تا حد ممکن اسباب راحتی و آسایش و آرامش آنان را فراهم نماید. با بالا رفتن سطح آگاهی های عمومی نسبت به کیفیت مسکن، وسواس و دقت نظر در خرید خانه مناسب، بسیار بالا خواهد رفت و همین امر به تنهائی می تواند تعداد زیادی از آپارتمان های مسکونی موجود را بی خریدار کند. بنابراین فروشندگان اینگونه خانه ها به مرور به خاطر نقص و عیب و ایرادهائی که  خانه های آنها دارند، مجبور به کاهش قیمت به میزان زیادی خواهند شد.

پس از مبحث رشد آگاهی های عمومی (که می تواند قیمت را پائین بیاورد)، مبحث چگونگی خرید و فروش مسکن، در تعیین قیمت آن بسیار تأثیرگذار است. اصولاً مقوله خرید و فروش مسکن نباید مسئله مهمی در تعیین قیمت تمام شده آن باشد، اما در ایران متأسفانه به خاطر وجود موضوع ناشایست و ناپسند دلالی مسکن، خرید و فروش آن روند خوب و مناسبی ندارد و دست بر قضا همان دلالی مسکن (توسط بنگاه های املاک) یکی از بدترین عوامل افزایش قیمت مسکن نیز بوده است.

از همین نویسنده:

عوامل کالبدی ایجاد اختلال در ترافیک شهر تهران

دلالی مسکن در کشور ما، سالیان سال از تجارت های بی دردسر و پر سود بوده به نحوی که در چند سال قبل رئیس محترم اتحادیه صنف مشاوران املاک تهران نیز آمار جالبی از ورود افراد متعددی به این شغل ارائه داد که بسیار تعجب بر انگیزمی باشد اقتصاد آنلاین (مرداد ۱۳۹۷)، موضوع فوق را اینگونه نقل کرده است: «این روزها شرایط زندگی به گونه ای است که خیلی از افراد جامعه تلاش می کنند نقدینگی خود را وارد حوزه پولساز مسکن کنند تا سود بالایی نصیب شان شود. در این میان برخی از پزشکان که از تمکن مالی بالایی برخوردارند با دریافت مجوز مشاور املاک وارد حوزه پولساز معامله و ساخت و ساز در بخش مسکن شده اند تا جایی که مصطفی قلی خسروی رئیس اتحادیه مشاوران املاک استان تهران از ورود ۴۰۰ پزشک به این حوزه خبر می دهد. همچنین به گفته وی صنف مشاوران املاک توانسته طرفدارانی نیز در بین روحانیون برای خود دست و پا کند. او می گوید: تاکنون ۱۲۰ روحانی وارد این عرصه شده اند».

اما چرا باید دلالی مسکن اینقدر پولساز باشد؟ پولسازی دلالی مسکن به جز اینکه قیمت مسکن را گرانتر کند چه تأثیر دیگری در موضوع مسکن دارد یا می تواند داشته باشد؟ اصولاً چرا باید مقوله خرید و فروش مسکن به دست دلالان بیفتد و بدون هیچگونه مزاحمتی آزادانه بدون کمترین زحمتی و تعهدی پول زیادی از به اصطلاح جوش دادن معاملات ملکی بدست بیاورند؟

اتحادیه صنف مشاوران املاک برای ق الزحمه معاملات ملکی تعرفه هائی وضع کرده که درصدی از قیمت ملک مورد معامله (از 0.25 تا 0.5 درصد) است. بنگاه های معاملات ملکی صرفاً برای ایجاد ارتباط غیر مستقیم بین فروشنده و خریدار معمولاً چند برابر بیشتر از تعرفه های مصوب، حق دلالی مطالبه می کنند و برای اینکه درصد حق دلالی خودشان بالا و بالاتر برود، تمایل شدیدی نسبت به بالا رفتن قیمت ملک از خود نشان می دهند! در طی سالیان متمادی، این بالا بردن قیمت مسکن به شکلی تدریجی توسط دلالان مسکن اتفاق افتاده و به مرور باعث شده قیمت مسکن تا به امروز به حدی برسد که بسیار بیشتر از قیمت تمام شده آن است و اگر همین گونه پیش برود، دیگر به حد غیر قابل معامله ای خواهد رسید و اتفاقاً خود دلالان مسکن را نیز قربانی طمع خودشان خواهد کرد.

پس نظام مند و کنترل کردن چگونگی فعالیت تمامی بنگاه های معاملات ملکی و کوتاه کردن دست دلالان مسکن از روند خرید و فروش خانه در سراسر ایران می تواند یکی از راهکارهای مهم در کنترل قیمت تمام شده مسکن و حتی کاهش قیمت آن باشد. امروزه با شتاب گرفتن گستره خدمات دولت الکترونیک و راه افتادن استارت آپ های فراوان در حوزه خرید و فروش مسکن و ملک، حتی اگر دولت هم هیچ اقدامی نکند، خواه ناخواه به مرور دست دلالان مسکن از حوزه خرید و فروش خانه کوتاه خواهد شد و این فرصتی خواهد بود تا قیمت مسکن در هر موعد بر اساس نظریات کارشناسان حرفه ای و خبره تعیین و در سامانه های الکترونیکی به اطلاع خریداران و فروشندگان رسانیده شود تا معاملات خودجوش در استارت آپ های خصوصی و سامانه های کنترل شده دولتی بر اساس قیمت های واقعی انجام گیرد. امید است این موضوع از سوی متولیان مسکن و شهرسازی جدی گرفته شود.

*عضو هیئت علمی دانشگاه تهران