از آغاز همه‌گیری کرونا در جهان موضوعی که از همان روزهای ابتدایی مطرح شد و خبر آن میان مردم دست به دست می‌شد، جهش‌های ویروس بود. اخباری که بیشتر در مردم نگرانی ایجاد می‌کرد که آیا جهش‌ها کرونا را کشنده‌تر کرده است یا خیر. جهش تغییری در ماده ژنتیک ویروس است که به طور معمول در ویروس‌ها رخ می‌دهد اما همه‌گیری و گره خوردن زندگی مردم با این ویروس توجه‌ها را به سمت جهش‌های آن جلب کرده است.

 سید محمد اکرمی؛ رئیس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری ایسکانیوز از روند ایجاد جهش‌ها در ویروس کرونا گفت: ویروس طبیعتا در معرض جهش قرار دارد و این امر عجیب و غریبی نیست. ویروس کرونا در حال حاضر مورد توجه کل دنیا قرار گرفته است و به همین دلیل تغییرات آن هم مدام پیگیری می‌شود. بعنوان نمونه درمورد واکسن آنفولانزا یا سرماخوردگی معمولا سعی می‌شد تا از چندین نوع شایع ویروس در کشورهای متفاوت استفاده شود تا واکسن‌ها نسبت به همه انواع مقاومت داشته باشند اما با این حال از سالی به سال دیگر واکسن‌هاعوض می‌شوند زیرا ویروس آنفولانزا و سرماخوردگی جهش پیدا می‌کند.

اکرمی توضیح داد: در مورد ویروس کرونا تفاوت عملکردی با سایر ویروس‌ها را شاهد هستیم اما هنوز برای اینکه بگوییم آیا این ویروس در جهش‌هایی که دارد به شدت متفاوت است یا نه زود است. البته هرگونه تغییر ژنتیکی باید مورد بررسی قرار گیرد، نتیجه نهایی آن مشخص شود و درواقع ارتباط بین ژنوتایپ (ماهیت ژنتیکی) و فنوتایپ (ماهیت ظاهری و عملکردی) در هر جهش را پیدا کنیم تا بتوانیم در مورد کشنده‌تر شدن یا نشدن نظر دهیم. در مواردی خاص جهش‌ها منجر به افزایش پایداری ویروس در بدن فرد، گاهی باعث افزایش سرایت و در برخی موارد هم منجر به کشندگی بیشتر شدند. این امر نیازمند مطالعات بیشتر است اما بسیاری از تغییرات ژنتیکی هم بوده که برعملکرد ویروس تاثیر چندانی نگذاشته است.  جهش‌ها در سیر تکاملی ویروس می‌توانند در هر دو جهت پیش روند یعنی ویروس را قوی‌تر یا ضعیف‌تر کنند.

رئیس انجمن علمی ژنتیک پزشکی ایران در پاسخ به این سوال که آیا واکسن‌ها خود به تنهایی می‌توانند عامل بیماری و جهشی جدید باشند، عنوان کرد: واکسنی که برای کرونا ساخته شده است با همه واکسن‌ها تفاوت جدی دارد. کمااینکه ویروس هم در سطح آنتی بادی متفاوت از سایر ویروس‌های شناخته شده بوده است. متاسفانه برخی از مردم با تزریق دز اول واکسن میزان احتیاط خود را کم کردند و موارد بهداشتی را رعایت نکردند پس بعد از تزریق واکسن بیمار شدند اما اینکه با تزریق واکسن احتمال ایجاد بیماری جدید شایع باشد، درست نیست. واکسن‌های تولید شده هم یا ویروس غیر فعال شده یا بخشی از ژنوم ویروس هستند و خود به تنهایی امکان ایجاد بیماری جدید را ندارند. تفاوت‌هایی میان واکسن‌های برپایه mRNA و واکسن‌های حاصل از ویروس غیر فعال شده وجود دارد اما اینکه چه تغییراتی ایجاد می‌کنند نیازمند مطالعات بالینی بیشتری است.

اکرمی در پایان با اشاره به واکسن‌های تولید داخل بیان کرد: معمولا تولید واکسن جدید سه تا پنج سال زمان می‌برد و اینکه کشور ما جزو هفت کشور برتر تولید کننده واکسن قرار دارد بسیار موضوع مهم و ارزشمندی است. تحقیقات با وسواس خاصی پیش می‌رود تا عارضه‌ای ایجاد نشود و کیفیت هم نباید قربانی عجله در تصمیم‌گیری شود. امیدواریم که هرروز خبرهای بهتری از کارآمدی واکسن‌های ایرانی بشنویم.