سوسن صادقی
خبرنگار
بعد از موفقیت‌آمیز بودن طرح رجیستری در حوزه تلفن همراه و جلوگیری از قاچاق 98 درصدی، قرار است فاز دوم رجیستری در حوزه موبایل واره‌ها (دستگاه‌های سیم کارت خور مانند تبلت، ساعت هوشمند و...) آغاز شود تا جلوی قاچاق 90 درصدی به ارزش سالانه 300 میلیون دلار دیگر هم به کشور گرفته شود. فعالان و واردکنندگان تلفن همراه و صنعت مخابرات درباره اجرای فاز اول و دوم رجیستری به «ایران» می‌گویند.
اجرای موفق رجیستری تلفن همراه
مرحله اول طرح رجیستری تلفن همراه برای حفظ حقوق مشترکان، اصالت دستگاه و جلوگیری از قاچاق با موفقیت پایان یافت. این طرح با ابتکار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) از مهرماه ۹۶ آغاز شد. درباره اجرای فاز اول این طرح، امیر اسحاقی دبیر انجمن واردکنندگان رسمی تلفن همراه گفت: ابتدای آغاز طرح و نبود تجربه کار در این حوزه، مشکلات و باگ‌هایی در سامانه برای رجیستری وجود داشت که بعد از مدتی مشکلات برطرف شد و اکنون می‌توان گفت که این طرح با موفقیت در کشور اجرایی شده است.رضا دیهیمی یکی از واردکنندگان رسمی تلفن همراه نیز معتقد است که اجرای طرح رجیستری تلفن همراه باعث نزدیک به صفر رسیدن قاچاق شده است و 98 درصد کالا از طریق رسمی و گمرک وارد کشور می‌شود و تمام آنها دارای خدمات بعد از فروش هستند و رسیدن به این نقطه مطلوب به علت همکاری تمام نهادهای مربوطه مانند وزارت ارتباطات و صمت، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و سازمان گمرک است.
جلوگیری از قاچاق 300 میلیون دلاری
قرار است فاز دوم این طرح با رجیستر کردن موبایل واره‌ها (دستگاه‌های دارای سیم کارت شامل: تبلت‌ها، ساعت‌های هوشمند، بارکدخوان‌ها و مبدل ارتباطات ثابت به سیار وارداتی و تولید داخل) هم اجرایی شود. دولت مطابق قانون موظف به تکمیل طرح رجیستری برای تمامی دستگاه‌های دارای سیم کارت در سال‌جاری است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است تمام موبایل واره‌های تولید داخل و خارج را در سامانه همتا ثبت کند، چرا که طبق آمار ارائه شده این سامانه، با اجرای طرح رجیستری تجهیزات دارای سیم کارت، از قاچاق 300 میلیون دلاری موبایل‌واره‌ها جلوگیری می‌شود و 600 میلیارد تومان از محل دریافت عوارض گمرکی به دولت می‌رسد.
حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها درباره اجرای فاز دوم طرح رجیستری گفت: طبق مصوبه مجلس باید این فاز بسرعت اجرایی شود. از آنجایی که زیرساخت‌ها برای اجرای این طرح آماده است، منتظر هستیم تا زمانبندی اجرای آن از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام شود.
در همین راستا «علی وکیلی»، مدیرکل دفتر واردات گمرک ایران نیز به رسانه‌ها اعلام کرد طرح رجیستری موبایل‌واره‌ها اعم از تبلت و ساعت هوشمند (دارای سیم کارت) همراه مسافرین ورودی به کشور، اجرا و دقیقاً مطابق رویه رجیستری تلفن همراه مسافری انجام می‌شود.
اما فعالان و واردکنندگان تلفن همراه و صنعت مخابرات درباره اجرای فاز دوم رجیستری به «ایران» چه گفتند. فرامرز رستگار دبیر سندیکای صنعت مخابرات ایران معتقد است که این سندیکا از سال گذشته همواره پیگیر تعمیم رجیستری به سایر دستگاه‌های سیم کارت خور حتی تولید داخل بوده و امیدوار است که بزودی اجرایی شود.
رستگار گفت: وقتی دستگاه‌های سیم کارت خور (چه کالای خارجی و چه تولید داخلی) رجیستر شود، شناسنامه دار می‌شوند. محصول دارای شناسنامه هم یعنی کالای دارای هویت فنی و حقوقی. مهمتر اینکه با انجام رجیستری آمار تعداد کالا، مشخصات فنی آن، سازنده، کانال تأمین آن نیز مشخص می‌شود.
به گفته رستگار، ابزاری مانند رجیستری باعث خواهد شد که جلوی قاچاق از روش‌های گمرکی (جا دادن کالاهای سبک بین کالاهای با تعرفه کم و دور ماندن از دید ارزیابان گمرک) و غیرگمرکی (کولبری، مسافری و...) گرفته شده و ورود کالایی بدون انجام مرحله ثبت رسمی و به‌صورت فیزیکی، امکان بهره‌برداری از آن وجود نداشته باشد. وی با بیان اینکه فعلاً یکی از کالاهایی که قابلیت رجیستری دارد، دستگاه‌های سیم کارت خور است، گفت: با توسعه دولت الکترونیک و لزوم شفافیت در تمام اطلاعات می‌توانیم شاهد مراقبت از واردات و تولیدات داخل باشیم. به هرصورت رجیستری دستگاه همراه، باعث ساماندهی در این حوزه شده و قاچاق این کالا را به نزدیک صفر درصد می‌رساند و حتی باعث می‌شود تولید داخل سهم هرچند اندکی در تولید این دسته از دستگاه‌های رجیستر شده داشته باشد. رستگار افزود: انتظار می‌رود رجیستری برای سایر دستگاه‌های سیم کارت خور حتی برای تولیدکنندگان داخلی مانند مودم سیم کارت خور هم اجرایی شود چون قاچاق مودم به کشور آسیب جدی به تولیدکنندگان آن وارد کرده است. ساخت مودم‌های سیم کارت خور از حدود دو سال قبل در کشور شروع شده و حتی با مودم‌های وارداتی از کانال‌های رسمی قابل رقابت است.
به گفته وی، تجهیزات انتهایی اینترنت اشیا هم از نوع سیم کارت خور هستند که شرکت های دانش بنیان زیادی در این حوزه کارهای تحقیقی و تولیدی انجام داده‌اند که باید در مقابل قاچاق محافظت شوند. امیر اسحاقی دبیر انجمن واردکنندگان تلفن همراه نیز گفت: 90 درصد واردات تبلت، ساعت هوشمند و... به کشور از طریق قاچاق صورت می‌گیرد و اجرای فاز دوم رجیستری می‌تواند جلوی این میزان قاچاق را بگیرد.
اسحاقی افزود: میانگین مصرف تبلت در کشور ماهانه 200 هزار و سالانه حداکثر 2/5 میلیون دستگاه است. بنابراین با رجیستری این میزان دستگاه فقط در بخش تبلت از طریق قانونی و رسمی وارد کشور می‌شود. این فعال واردکننده تلفن همراه معتقد است برای واردات قانونی هم باید ثبت سفارش، تأمین ارز نیمایی و... آن اجرایی شود تا واردکنندگان تلفن همراه بتوانند آنها را به‌صورت رسمی وارد کشور کرده و مصرف کنندگان از خدمات پس از فروش آن بهره‌مند شوند.
به گفته اسحاقی؛ وزارت صمت و بانک مرکزی قول مساعد برای فراهم کردن شرایط واردات قانونی برای 600 فعال واردکننده رسمی داده‌اند که امیدوارم بسرعت عملیاتی شود و آنها بتوانند براحتی 2 میلیون دستگاه تبلت را رسمی وارد کشور کنند. وی درباره اینکه اجرای طرح رجیستری موبایل واره‌ها باعث گران شدن این دسته از کالاها می‌شود نیز گفت: کسانی که این ادعا را می‌کنند آدرس غلط می‌دهند و منافع آنها در قاچاق کالا است، چرا که واردات رسمی تنها 3 تا 5 درصد بر قیمت کالا می‌افزاید و آن هم به‌دلیل تعرفه، ارائه خدمات پس از فروش است که طبیعی است از سوی دیگر چون واردات رسمی با ارز نیمایی صورت خواهد گرفت بنابراین افزایش قیمت آنچنانی نخواهیم داشت و بازار هم رقابتی خواهد شد.
رضا دیهیمی نیز همچنین در مورد اجرای فاز دوم رجیستری اعتقاد دارد بیش از 90 درصد از تبلت و ساعت هوشمند و... به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و دارای خدمات پس از فروش نیست و در این میان فقط مصرف کننده متضرر می‌شود. بنابراین با اجرای فاز دوم رجیستری این دسته از دستگاه‌های سیم کارت خور مانند تبلت نیز رجیستری شده و جلوی قاچاق آن گرفته می‌شود. دیهیمی گفت: چون کاستی‌های طرح رجیستری در تلفن همراه به کلی رفع شده بنابراین مشکلی در اجرای فاز دوم این طرح نخواهد بود و همه منتظر هستند تا زمان آغاز مرحله دوم رجیستری را وزارت ارتباطات اعلام کند. این فعال نیز خبر افزایش بالای قیمت کالاهای سیم کارت خور بعد از رجیستری را تکذیب کرد و گفت: با واردات رسمی این دسته از کالاها 3 تا 5 درصد افزایش قیمت خواهد داشت که آن هم به‌دلیل بحث تعرفه و ارائه خدمات پس از فروش به مصرف کننده است.
گفتنی است درباره زمان اجرای فازدوم طرح رجیستری موبایل واره‌ها با سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) تماس گرفتیم که اعلام کردند قرار است بزودی جلسه‌ای درباره این موضوع با وزیر ارتباطات برگزار شود و نتیجه بعد از برگزاری جلسه اعلام خواهد شد.