صاحب‌خبر - همه دیدیم که عصر روز شنبه ۱۵ خردادماه، نخستین مناظره میان ۷ نامزد تأیید صلاحیت شده سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. نشستی که سه ساعت به طول انجامید و نامزدها تلاش کردند ضمن ارائه برنامه‌های خود به انتقاد از دیدگاه‌های رقبای خود بپردازند. ایرنا در این باره نوشته در این مناظره «سعید جلیلی» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، «محسن رضایی» دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، «سیدابراهیم رئیسی» رئیس قوه قضائیه، «علیرضا زاکانی» رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، «سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی» نایب رئیس پیشین مجلس، «محسن مهرعلیزاده» استاندار پیشین استان‌های خراسان و اصفهان و «عبدالناصر همتی» رئیس پیشین بانک مرکزی حضور داشتند. براساس فضای حاکم بر جریان‌های سیاسی کشور می‌توان ۵ نامزد نخست را در جریان اصول‌گرایی تعریف کرد. مهرعلیزاده به سبب معاونت رئیس دولت اصلاحات، خود را اصلاح‌طلب می‌داند و همتی را هم می‌توان نماد اعتدالیون در این دوره از انتخابات دسته‌بندی کرد. پس از پایان مناظره‌ها؛ تحلیل‌گران گروه نخست را به سبب ابهام در برنامه‌های اقتصادی و تشکیک در پشتوانه منطقی طرح‌ها و نیز حمله به دولت به عنوان یک استراتژی انتخاباتی مورد انتقاد قرار دادند. دو نامزد اصلاح‌طلب و اعتدالی حاضر در مناظره هم به دلیل کنایه‌ها و طعنه‌های سیاسی و عدم پاسخگویی شفاف به پرسش‌های مطرح شده اقتصادی مورد انتقاد قرار گرفتند. حاشیه‌های مناظره نخست نخستین انتقاد از نخستین مناظره درباره نحوه برگزاری آن از سوی صداوسیما بود. برخی فعالان سیاسی و رسانه‌ای کنار هم نشستن نامزدها و پاسخگویی به پرسش‌های مشخص را از آن رو که امکان به چالش کشیدن هر یک از آن‌ها فراهم نبود مورد انتقاد قرار دادند. برخی دیگر هم تفاوت در پرسش‌های هریک از هفت داوطلب ریاست جمهوری و پاسخ‌های متفاوت آن‌ها به این سؤالات را مانع مقایسه دیدگاه‌های نامزدها دانستند. پرسش‌های بسیار کلی اقتصادی و زمان اندک برای پاسخ دادن به آن‌ها هم دیگر انتقاد وارد شده به مناظره اول بود و برخی اعتقاد داشتند این نوع از پرسش و پاسخ امکان ارائه راهکار مشخص را از داوطلب گرفته، وی را به دام کلی‌گویی، ابهام و تکرار شعارها می‌اندازد. محتوای پرسش‌های مطرح شده هم از سوی تحلیل‌گران و فعالان سیاسی و رسانه‌ای مورد انتقاد قرار گرفت. مطرح نشدن موضوعاتی بسیار مهم چون کرونا و تحریم درحالی که هر دو این ویروس‌ها ریشه بسیاری از مشکلات اقتصادی امروز کشور است؛ امکان ارزیابی جامعه از دیدگاه‌ نامزدها در این دو حوزه مهم را گرفت. برنامه آن‌ها برای واکسیناسیون در کشور و نیز نحوه رفع تحریم‌های فلج کننده آمریکا می‌توانست تا حدودی مردم را از منظر روانی به حضور در پای صندوق‌های رأی و امید به آینده اقناع کند. مرور دیدگاه‌ها و بررسی نظرات فعالان سیاسی و رسانه‌ای و تحلیل‌گران نشان می‌دهد که ابهام در برنامه‌های ارائه شده از سوی نامزدها و پرداختن به موضوعات حاشیه‌ای؛ دو عامل تضعیف کننده مناظره نخست بوده که موجب انتقاد از نامزدها شد. محمد مهاجری: چقدر خالی بود جای کاندیداهای پرقدرت و باسواد «محمد مهاجری» فعال سیاسی در توئیتی انتقادی نوشت: «چقدر خالی بود جای کاندیداهای پرقدرت و باسواد.»، «عباس عبدی» فعال سیاسی و رسانه‌ای هم تصریح کرد: «رد صلاحیت همیشه بوده. در عین حال از میان تأیید شدگان فردی پیدا می‌شد که بشود به او رأی داد. ولی این بار این روزنه را هم بستند. معلوم نیست چطور این گزینه‌ها تأیید شده‌اند. آیا این‌ها معرف جامعه ایران هستند؟» محمد فاضلی: کیفیت نازل مناظره محصول زیرپله‌ای شدن سیاست است «محمد فاضلی» استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی نیز در توئیتی نوشت: «این سطح نازل کیفیت مناظره محصول زیرپله‌ای شدن سیاست است. محصول باکیفیت در کارخانه و کارگاه صاحب برند تولید می‌شود، ایضاً سیاست‌مدار و دستور کار حکمرانی نامزد ریاست جمهوری در حزب. کالا و سیاست تولیدی زیرپله، این گونه است. فقدان نظام حزبی و برگزاری انتخابات، در عصر مدرن، تناقض است.» کلیدواژه‌های رایج شده پس از مناظره اول پس از پایان مناظره‌ها، کلیدواژه‌ها و ترکیب‌های بسیاری در فضای مجازی از اظهارات نامزدها نشر و بازنشر شد که مهم‌ترین آن‌ها «سندروم پست بی‌قرار»، «قد و قواره نامزدی»، «امان‌نامه»، «بازجویی»، «اسکوتر» است. دو قطبی‌های 5 و سه نفره! دوقطبی‌های ایجاد شده در مناظره‌ها هم از دیگر نکات جالب توجه در طول برگزاری این رویداد به ویژه در نیمه نخست آن بود. گرچه با توجه به حضور ۵ نامزد اصول‌گرا و دو نامزد اصلاح‌طلب و اعتدالی، پیش‌بینی‌ها از ایجاد دوقطبی‌های ۵ به یک یا ۵ به ۲ بود اما بیشترین کشمکش لفظی میان زاکانی و همتی/ مهرعلیزاده، رضایی و رئیسی بود. حواشی غیرحرفه‌ای و حرفه‌ای مهرعلیزاده در انتقاد از رئیسی به دو موضوع میزان تحصیلات وی و تلاش برای رسیدن به ریاست قوه مجریه با وجود ریاست بر قوه قضائیه اشاره کرد. رئیسی در پاسخ بر وجود مدارک تحصیلی خود تاکید و حضورش در انتخابات ریاست جمهوری را به دلیل خواست مردم اعلام کرد. موضوع FATF هم به سوژه مجادله رضایی و همتی تبدیل شد تا جایی که رضایی، همتی را تهدید به ممنوع‌الخروجی و زندان کرد و همتی از رئیسی در مقام رئیس قوه قضائیه خواست که امان‌نامه‌ای به وی دهد تا پس از انتخابات زندانی نشود. متقابلاً همتی، عدم تصویب FATF را از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام به دبیری رضایی، عامل مشکلات کشور دانست. موضوع نامزد پوششی هم دقایق زیادی از بحث‌های کاندیداها را به خود اختصاص داد. همتی تاکید داشت که قاضی‌زاده هاشمی، جلیلی، رضایی و به ویژه زاکانی، چهار نامزدی هستند که در مقام یاری‌دهنده به رئیسی یا به اصطلاح پوششی وی در انتخابات حاضر شده‌اند. در برابر زاکانی بارها تاکید کرد که پوششی نیست و تا آخر در انتخابات حضور خواهد داشت. مناظره و ابهامات آن یکی از مهم‌ترین عامل تعیین کننده شکست و پیروزی نامزدهای انتخابات به ویژه در یک دهه اخیر مناظره‌های انتخاباتی بوده است اما این نشست‌های چالشی برای مردم هم اهمیت بسیار دارد و از عوامل تعیین‌کننده در رای آن‌ها محسوب می‌شود. با این توصیفات و براساس مشاهدات در فضای مجازی و بطن جامعه مناظره نخست نتوانسته است در مسیر اقناع مردم چندان مفید واقع شود. شعارهای اقتصادی آغشته به نمودارهای نه چندان واضح، فرافکنی مسئولیت و نادیده گرفتن متغیرهای بسیار مهم در ایجاد شرایط کنونی، ادعای اخلاق‌مداری و عبور از ضوابط و بنیان‌های اخلاق و حتی عرف و شرع، حضور در انتخابات تنها با هدف حمایت از نامزدی خاص، نادیده گرفتن کاستی‌های خود و بزرگ‌نمایی کاستی‌ها و نواقص دیگران، فرار از پاسخ‌های مدون و مشخص به پرسش‌ها و بسیاری از موارد دیگر سبب شد که در ارزیابی مناظره نخست؛ نامزدها چندان نمره قابل قبولی از جامعه دریافت نکنند و مردم امیدوار باشند تا در دو مناظره باقی مانده برای حضور در انتخابات مساعدتر و نامزدها از درجه اقناع کنندگی بالاتری برخوردار شوند. این موارد درحالی است که «تحریم» و «کرونا» دو متغیر اصلی حاکم بر زندگی تک‌تک ایرانیان در دو سه سال اخیر بوده است، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در سخنرانی‌ها و مناظرات از کنار این دو متغیر عبور کرده و صرفا دولت را به ناکارآمدی متهم کردند.∎​