گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- ریحانه ابراهیمی؛ می‌دانستم بعضی‌ها تنهایی زیر بار خرید اشتراک فیلیمو و نماوا نمی‌روند و معمولا همراه با یکی، دو نفر دیگر اشتراک تهیه می‌کنند، اما درست زمانی که شروع کردم این مسئله را جدی دنبال کنم، درگفتگو با تعدادی از مخاطبان این دو پلتفرم متوجه شدم تقریبا هیچ کدام اشتراک را به تنهایی تهیه نمی‌کنند. حتی یک نفر از مخاطبین این پتلفرم‌ها می‌گفت: «ما اشتراک رو همگانی مصرف می‌کنیم، ۵-۶ تا خانواده به اشتراک به من وصلن».

در واقع یک اشتراک حکم ویلایی را دارد که نام کاربری همان کلید ویلاست و چندین خانواده و دوست می‌توانند این کلید را داشته باشند و به تمام خدمات ویلا دسترسی پیدا کنند. تقریبا همه افرادی که از آن‌ها پرسیده شد که آیا اشتراک فیلیمو و نماوا را به تنهایی تهیه می‌کنند پاسخ دادند «خیر اصلا به صرفه نیست!» و در ادامه گفتند معمولا چند خانواده همراه با هم و یا تعدادی از دوستان اشتراک را تهیه می‌کنند.

باز هم جواب منفی گرفتیم این بار در پاسخ به سوال اینکه آیا کیفیت و محتوای ارائه شده توسط این دو پلتفرم متناسب با قیمت اشتراک آن‌ها است یا خیر، بعضی‌ها می‌گفتند کاش همه سریال ها، سینمایی‌ها و مستند‌های قدیم و جدید را اختیار مخاطب قرار می‌دادند، اما بعضی دیگر ناراضی از فیلم نامه و محتوای سریال‌های جدید بودند و بیان کردند: «کاش محتوا هم به نسبت قیمت بالا می‌رفت».

خب چرا اشتراک را تمدید می‌کنید؟! مسئله ایی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود افزایش قیمت‌های اشتراک و متناسب نبودن قیمت اشتراک با محتوای ارائه شده بعضی از مخاطبان هنوز تمایل به تمدید اشتراک خودشان دارند. مخاطب علت‌های مختلفی داشت، ولی علت عمده‌ایی که مخاطب را به وفاداری با اکراه تشویق می‌کرد وابستگی به سریال‌هایی بود که انتشار آن‌ها به قبل از گران شدن قیمت‌ها بر می‌گشت، سریال‌هایی که هم زمان با قرنطینه اولین قسمت‌های آن‌ها منتشر شده بود، درست زمان‌هایی که به مخاطب توفیق اجباری در خانه ماندن را داده بودند و او برای گذران روز‌ها انتخاب‌های محدودی داشت که فیلم دیدن یک از آن‌ها بود. عده‌ایی دیگر هم علت اصلی تمدید اشتراکشان را دنبال کردن قانونی فیلم و سریال‌ها می‌دانستند. گروهی دیگر هم عطای وی او دی را به لقایش بخشیده بودند.

هدف، حمایت بود، اما انحصار نتیجه‌اش شد!

اوایل قرن جدید بود که فیلیمو تصمیم گرفت قیمت‌های کهنه‌اش را دور بریزد و خودش را نو‌نوار کند. البته که آشنا‌های قدیمی این پلتفرم هنوز در حال کلنجار رفتن با هزینه‌های اشتراک قبل بودند که این تغییرات جدید آن‌ها را شوکه کرد. ۹۹ هزار تومان جدید‌ترین قیمت پیشنهادی فیلیمو برای اشتراک یک ماه است که البته ۹ درصد مالیات هم بر این ارزش افزوده می‌شود. در این کارزار رقیب، اما مهربان‌تر با مشتری‌های خودش تا کرد، نماوا برای اشتراک یک ماه مبلغ ۵۹ هزار تومان را در نظر گرفته است، اما مبلغ مالیات، تن‌ها قیمت مشترک بین این دو رقیب است.

فیلیمو در طول یک ماه دو بار قیمت اشتراک‌های ماهیانه‌اش را افزایش داده است. این پلتفرم مبلغ ۶۰ هزار تومان برای هر ماه را با افزایش ۶۰ درصدی به مبلغ ۱۰۰ هزار تومان رساند. بیشتر از یک سال است که با هدف رشد این دو پلتفرم که به منظور حمایت بیشتر از تولید و دست اندر‌کاران داخلی ایجاد شده اند، تقریبا تمامی سایت‌های دانلود فیلم فیلتر شد. قوه‌قضائیه و نیرو‌های نظارتی دیگر در این مساله ورود جدی کرده و میدان را برای حضور و فعالیت پلتفرم‌های داخلی آماده کردند، اما همین حمایت‌ها موجب به وجود آمدن انحصار در بازار این دو پلتفرم شده است.

انحصاری شدن فیلیمو و نماوا مخاطب را به فردی منفعل تبدیل کرد که اگر می‌خواهد تولیدات نمایش خانگی را دنبال کند تقریبا چاره‌ایی جز خرید اشتراک از این پلتفرم‌ها نداشته باشد. هر چند که برخی از مخاطبان این سریال‌ها بعد از گران شدن هزینه‌های اشتراک به فکر شکستن این انحصار افتاده و به سمت دانلود غیر قانونی این سریال‌ها رفتند، مشکلی که همیشه فیلیمو و نماوا از آن هراس داشتند.

این دو پلتفرم برای رعایت و فرهنگ سازی قانون مهجور حق کپی رایت در ایران، امکان دانلود و ذخیره هیچ یک از فیلم‌ها و سریال‌های ارائه شده را به مخاطبان خود نمی‌دهند، اما همیشه هستند کسانی که دست سایت‌های دانلود غیر قانونی را خالی نگذاشته و امید مخاطب پناه آورده به خودشان را نا امید نکنند.

همان سی‌دی بهتر نبود؟!

روابط عمومی فیلیمو به هزینه خرید فیلم‌های شبکه نمایش خانگی از سوپرمارکت‌ها اشاره کرده و گفته است: در روزگاری نه‌چندان دور همه به خاطر داریم که با خرید حضوری از سوپر مارکت برای تماشای چهار قسمت سریال در ماه ۶۰ هزار تومان پرداخت می‏‌کردیم؛ اما امروز با کمک تکنولوژی و به‌سادگی و با هزینه‌ای بسیار مناسب به بیش از ۲۴ قسمت سریال روز ایرانی در ماه دسترسی خواهید داشت.

زمانی می‌توان این حرف روابط عمومی فیلیمو را صحیح دانست که شما وقت و تمایل دیدن تمامی سریال‌هایی (اعمم از ایرانی و خارجی) را که این پلتفرم در اختیار شما قرار می‌دهد داشته باشید و هم‌چنین نیازمند به ذخیره کردن این فیلم بر روی حافظه شخصی خودتان نباشید. با در نظر گرفتن اینکه شما مخاطب یک سریال یا یک فیلم سینمایی خاص باشید و زمان و علاقه کافی برای دیدن بقیه فیلم‌های ارائه شده را نداشته باشید خرید اشتراک از این پلتفرم‌ها شاید گزینه‌ی مناسبی برای شما نباشد.

غیر از این دو پلتفرم بستر‌های قانونی دیگری هم برای تهیه فیلم مورد نظر شما وجود دارد که هم از نظر اقتصادی صرفه بیشتری دارد و هم امکان ذخیره این فیلم‌ها را برای مدت زمان نا محدود به شما خواهد داد. برای مثال اگر شما تنها، مخاطب سریال «ملکه گدایان» که سریال اختصاصی فیلیمو است، بوده و تمایل به دیدن این سریال به صورت هفتگی داشته باشید سایت اختصاصی این سریال پیشنهاد قانونی خوبی است که برای تبیین بیشتر، قیمت کیفیت‌های مختلف این سریال در زیر آمده است:
 

در حالی است که با قیمت‌های فعلی این پلتفرم، شما برای دیدن چهار قسمت از این سریال، ماهیانه باید مبلغ ۹۹ هزار تومان همراه با ۹‌درصد ارزش افزوده یعنی صد و هفت هزار تومان پرداخت کنید و امکان ذخیره این سریال را هم نخواهید داشت.

شرایط قبل از جدایی نماوا و فیلیمو از یکدیگر بهتر بود، هزینه‌های خانواده وی او دی قبل از جدایی، بین این دو عضو تقسیم می‌شد و بار کمتری بر روی دوش مخاطب می‌افتاد. اما هم زمان با جدایی این دو پلتفرم، که هیچ وقت دلیل آن هم مشخص نشد، مخاطب، فرزند طلاقی بود که خود را مجبور به انتخاب یکی از آن‌ها دید. البته که هر کدام از این دو پلتفرم برای جذب مخاطب هر روز جاذبه‌های خود را بالا‌تر می‌بردند و به گونه‌ایی مخاطب را برای تصمیم‌گیری دو‌دل می‌کردند.

نماوا بصورت اختصاصی به تولید و پخش «هم رفیق»، «هم گناه»، «قورباغه»، «گیسو»، «سیاوش» و به تازگی «هفت خوان» اقدام کرد و فیلیمو هم در بخش تولیدات اختصاصی خود «نهنگ آبی»، «ملکه گدایان»، «می خواهم زنده بمانم»، «شب‌های مافیا»، «خوب بد جلف ۳»، را به مخاطب نمایش خانگی ارائه کرد.

چند ماه قبل مخاطب با خرید اشتراک از یک پلتفرم قادر به دیدن تمامی سریال‌های عرضه شده در سینمای نمایش خانگی بود، ولی جدایی این دو پلتفرم مخاطب علاقه‌مند به نمایش خانگی را سرد‌رگم کرد و او را بین دنبال نکردن یک‌سری از سریال‌های نمایش خانگی و اکتفا کردن به تولیدات یک پلتفرم و یا متحمل هزینه‌های بیشتر شدن و تماشای همه تولیدات مخیرکرد.

برخی مشترکان این دو پلتفرم برای جبران قسمتی از هزینه‌های خرید اشتراک، اقدام به خرید گروهی اشتراک می‌کردند. هر اشتراک در فیلیمو و نماوا قابلیت استفاده هم‌زمان پنج دستگاه را داشت، اما هم زمان با افزایش اولیه قیمت این پلتفرم‌ها قابلیت استفاده هم‌زمان پنج کاربر در فیلیمو به سه کاربر و در نماوا به یک کاربر کاهش پیدا کرد.

پول بلیت سینما را بدهید، در خانه آنلاین ببینید!

نماوا و فیلیمو تقریبا از اوایل قرنطینه که سینما‌ها بسته شدند به فکر اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی افتادند و حتی نماوا عنوان پردیس نماوا را برای خود انتخاب کرد. اولین اکران آنلاین سینمایی خروج ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا بود که با استقبال خوبی مواجه شد و همین، زمینه برای هموار شدن پخش آنلاین دیگر، سینمایی‌ها هموار کرد هر چند بعضی از کارگردانان تن به اکران آنلاین ندادند و منتظر بازگشایی سینما‌ها هستند.

شما برای دیدن یک فیلم اکران آنلاین در این پلتفرم‌ها باید مبلغ ۳۰ هزار تومان به علاوه دوهزار و هفتصد تومان مالیات را پرداخت کنید. سانس این سینما هشت ساعته است یعنی شما بعد پرداخت، هشت ساعت فرصت دارید فیلم خریداری شده را تماشا کنید و بعد از این مدت دیگر امکان تماشای فیلم وجود ندارد.

قبل از تعطیلی سینما‌ها به دلیل شیوع کرونا مبلغ بلیت سینما سی هزار تومان بود، قیمت بلیت سینمای آنلاین نیز همین مقدار است البته با این تفاوت که شما همه امکانات برای پخش فیلم را باید خودتان تهیه کنید و خبری از پرده سینما و اسپیکر‌های مخصوص و سالن سینما نیست تنها نکته مشابه مبلغ پرداختی است که حتی آن هم خیلی مشابه به سینما نیست، زیرا سینمای فیزیکی، مالیاتی از شما درخواست نمی‌کرد!

چه کسی باید به فکر جیب مردم باشد؟

سوال اصلی این است که چرا قیمت اشتراک‌ها باید اینگونه بی‌حساب افزایش پیدا کند! هر چند فیلیمو حاضر به مصاحبه برای پاسخگویی به این سوالات ما نبود، اما مدیر عامل این شرکت، آقای شکوری مقدم در مصاحبه‌ایی که در اوایل این افزایش قیمت اشتراک‌ها با روزنامه صبح نو انجام داده بود دلیل گران شدن هزینه‌ها را افزایش تولیدات اختصاصی دانسته است. او با ذکر این نکته که در سال آینده قرار است هر ۶ روز برنامه اختصاصی از فیلیمو پخش شود گفته که هزینه این تولیدات باید از کاربران گرفته شود.

وی اشاره کرده است تمام هزینه‌های فیلیمو برای ساخت یک فیلم از طریق مخاطبان تهیه می‌شود و راه درآمد دیگری وجود ندارد. شکوری مقدم اظهار داشت: «قاعدتا باید از مشترکان بابت اشتراک ماهیانه ۱۰۶ هزار تومان دریافت می‌کردیم» و نحوه احتساب اشتراک‌ها را اینگونه بیان کرد: «این به درآمد سرانه‌ی خانوار و نمونه‌های خارجی مرتبط است. در ترکیه هزینه‌ی اشتراک نتفلیکس چهارونیم دلار است. درآمد سرانه مردم آنجا سه هزار دلار است. همین را مبنای ایران کنیم. ما باید در سال ۹۹ حدود ۱۰۶ هزارتومان از مخاطبان دریافت می‌کردیم.

حالا اگر از زاویه‌ی تولید به قضیه نگاه کنیم، در نیروی انسانی تا ۴۵ درصد و در تجهیزات تا ۱۳۰ درصد رشد هزینه داشته‌ایم. ضمنا تا سال گذشته سریال‌ها با نماوا مشترک بود که به‌دلیل سرشکن شدن هزینه‌ها، به لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌تر بود. جدایی این دو شرکت به لحاظ رقابتی به نفع مردم شده، اما از طرفی هزینه‌ی تولید نیز افزایش می‌یابد.»

نت فیلیکس با ۲۰۳ میلیون نفر مخاطب سرآمد حوزه وی او دی در جهان است. نت فیلیکس برای تهیه اشتراک به مشترکان خود سه قالب (Bsic,standard,premium) ارائه می‌دهد که هر یک از این قالب‌ها بر اساس تعداد دستگاه‌های متصل و کیفیت ارائه شده قیمت مختلفی دارد. حال اگر براساس حرف مدیر عامل فیلیمو معیار را بازار جهانی وی او دی قرار دهیم باید میزان درآمد را اصل قرار داد. برای مثال به مقایسه حداقل درآمد مردم در دو کشور ایران و آمریکا (که مهد نت فیلیکس است) می‌پردازیم.

در ایران نیز با توجه به بخش نامه وزارت کار و رفاه اجتماعی حداقل دستمزد ساعتی حدود ۱۱ هزارتومان می‌باشد که با حساب روزانه ۸ ساعت این مبلغ به ۲ میلیون و ۶۴۰ هزار تومان در ماه می‌رسد. با در نظر گرفتن تخفیف‌های نوروزی فیلیمو، حداقل حقوق و دستمزد در ایران ۴۱ برابر هزینه حق اشتراک در فیلیمو است، و به گزارش وزارت کار ایالات متحده آمریکا هر ساعت ۷٫۲۵ دلار می‌باشد که با حساب کار روزانه ۸ ساعت این مبلغ به ۱۷۴۰ دلار در ماه می‌رسد. درواقع حداقل حقوق و دستمزد در آمریکا ۱۱۴ برابر هزینه حق اشتراک ماهانه نت فیلیکس است.

با مقایسه حداقل درآمد این دو کشور متوجه می‌شویم قیمت اشتراک فیلیمو تقریبا سه برابر گران‌تر از نمونه خارجی آن یعنی نت فیلیکس است هر چند مقایسه فیلیمو با نت فیلیکس از هر نظر اشتباه است چه از نظر محتوا و چه از نظر قیمت. با همه‌ی این تفاسیر آفت انحصاری شدن و نداشتن اختیار نهاد‌های نظارتی همچون ساترا برای کنترل افزایش قیمت‌ها مخاطب خودش را در زندان اجبار می‌بیند و تنها راه رهایی را در محروم شدن از این خدمات می‌داند.