به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر، روستا و عشایر همزمان با سیزدهمین دوره ریاست جمهوری، دومین میان دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری و نخستین میان دوره‌ای مجلس شورای اسلامی یازدهم، ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ برگزار می‌شود. این انتخابات اما از هم اکنون با حاشیه‌ها و اعتراضاتی همراه بوده است. برخی از جریان‌ها و شخصیت‌های سیاسی نسبت به عملکرد هیات‌های اجرایی و نظارت در رد صلاحیت داوطلبان اعتراض کرده اند، بیشینه معترضان داوطلبان اصلاح‌طلبی هستند که دلیل رد صلاحیت خود را موارد قانونی اعلام نمی‌کنند. در مقابل اعضای این هیات‌ها هرگونه شائبه سیاسی در پروسه ردصلاحیتها را تکذیب کرده و از قانونی بودن اقدامات خود می‌گویند. با افزایش انتقادات دولت پیگیر فرآیند احراز صلاحیتها شده است و معترضان امیدوارند در این زمینه تجدیدنظر صورت گیرد. برخی تحلیلگران، برگزاری همزمان انتخابات شوراها و ریاست جمهوری را یکی از دلایل افزایش حضور احتمالی مردم در انتخابات می‌دانند که با توجه به اهمیت مورد تاکید این حضور از سوی رهبر معظم انقلاب، فراهم ساختن زمینه های آن در روزهای آینده اهمیت و البته اولویت می‌یابد.
ناظران و مجریان انتخابات شورای شهر و روستا
بر اساس اصل صدم قانون اساسی، برای پیشبرد سریع برنامه های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی و آموزشی و سایر امور، اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی انجام می‌گیرد که از سوی مردم همان منطقه انتخاب می‌شوند. امور اجرایی و نظارتی این انتخابات بر اساس ماده ۳۵ قانون و آیین نامه انتخابات شوراهای اسلامی بر عهده هیات های اجرایی و نظارت است. در دور نخست صلاحیت داوطلبان انتخابات در هیات‌های اجرایی بررسی می‌شود که متشکل از فرماندار شهرستان، رییس اداره ثبت احوال، رییس اداره آموزش و پرورش و هشت نفر از معتمدان محلی احراز می‌شود. در مرحله بعد، هیات‌های نظارت قرار دارند که هیات نظارت هر استان از سه نماینده آن استان به تایید هیات نظارت مرکزی تشکیل می‌شوند.
هیات نظارت مرکزی هم متشکل از سه عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس و دو نفر از اعضای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هستند. بررسی صلاحیت داوطلبان بر اساس گزارش‌های مستند مراجع پنج گانه در هیات‌های نظارت استان‌ها صورت می‌گیرد و در نهایت بر اساس قانون معترضان رد صلاحیت شده در هیات‌های اجرایی می‌توانند به هیات‌های عالی نظارت استان استان اعتراض کنند و داوطلبانی که از سوی هیات نظارت شهرستان رد صلاحیت شوند می‌توانند اعتراض خود را در هیات عالی استان پیگیری کنند و در زمان مشخصی به اعتراضات رسیدگی می‌شود. مطابق قانون در صورتی که نظر هیات عالی نظارت استان مورد اعتراض داوطلبی باشد، هیات مرکزی نظارت به عنوان آخرین مرحله به اعتراض داوطلبان رسیدگی می‌کند و نظر نهایی به وزارت کشور ابلاغ می‌شود.
اعتراض‌ها به رد صلاحیتها
همزمان با اعلام نتایج بررسی صلاحیتهای داوطلبان انتخابات شوراها، اعتراضات به رد صلاحیتها هم آغاز شد. بر اساس خبرهای منتشر شده ۱۲ عضو فعلی شورای شهر پنجم تهران که داوطلب حضور در انتخابات ششمین دوره شوراها بوده‌اند تنها ۲ نفر احراز صلاحیت شده‌اند. «علی ربیعی» سخنگوی دولت با بیان اینکه هزار نفر از اعضای فعلی شورای اسلامی شهرها از سوی هیات نظارت رد صلاحیت شده‌اند، گفته است: در کلان شهر تهران بیش از ۸۰ درصد و در شهرهایی مثل رشت، کرج و سمنان نیز بیش از ۸۰ درصد ردصلاحیت داشته‌ایم. نکته جالب این است که ۳۷۴۶ نفر از رد صلاحیت شدگان در هیچ یک از مراجع چهارگانه سابقه‌ای نداشته‌اند، با این حال در هیات نظارت ردصلاحیت شده‌اند. وی افزوده است: بنا بر گزارش‌های وارده تعداد ۲۱ شهر به دلیل ردصلاحیت گسترده داوطلبان حدنصاب لازم را برای برگزاری انتخابات و تشکیل شورا از دست داده و بیش از ۵۰ شهر دیگر نیز در معرض عدم حد نصاب هستند.
«زهرا نژاد بهرام» عضو هیات رییسه شورای کنونی تهران در اعتراض به رد صلاحیتها گفته است: این پرسش مطرح است که این نمایندگان که اکنون مسئولیت مصوبه گذاری در شهرها را به عهده دارند اگر دچار مسائلی هستند چرا به مراجع صالحه معرفی نشده اند و اگر صلاحیت دارند که همچنان فعالیت کنند پس چگونه است که برای انتخابات آتی رد صلاحیت می شوند!؟»
«پیروز حناچی» شهردار تهران هم تصریح کرده است: «ردصلاحیتها ممکن است، موجب شود که بهترین و مطمئن‌ترین افراد برای اداره شهر، وارد شورا نشوند، طبیعتا تعدادی از افرادی می مانند که ممکن است با رای حداقلی وارد شورا شوند و بهترین ها و مطمئن ترین ها برای اداره شهر نباشد.»
«حسین نورانی نژاد» سخنگوی حزب اتحاد ملت با اشاره به اینکه رد صلاحیتها بی حساب و کتاب و سیاسی بوده، تصریح کرده است: «تعدادی از اعضای حزب ما که پیش از این، سابقه عضویت در هیچ حزب دیگری نداشتند و فقط در حزب اتحاد ملت عضوند، به دلیل عضویت در احزاب غیرقانونی رد شدند، یا حتی فردی داریم که سال‌ها پس از انقلاب به دنیا آمده اما به دلیل تحکیم پایه‌های رژیم سلطنتی پیشین رد صلاحیت شده است.» حزب اتحاد ملت همچنین در بیانیه ای درباره ردصلاحیتها در انتخابات هشدار داده و آن را در تناقض با برگزاری اتتخابات پرشور دانسته است. این انتقادات درحالی صورت می‌گیرد که هم هیات اجرایی و هم هیات نظارت بر بررسی دقیق، منصفانه و دور از شائبه‌های سیاسی افراد تاکید دارند.
دولت پیگیر اعتراضات است
در پی بالا گرفتن اعتراض‌ها به رد صلاحیتها، برخی از شخصیت‌های سیاسی از دولت خواستند؛ پیگیر مطالبات ردصلاحیت شدگان و رویه موجود باشند. در همین زمینه ربیعی از بررسی موضوع ردصلاحیتها در یکی از جلسات دولت خبر داد. روز سه شنبه هم «جمال عرف» رییس ستاد انتخابات کشور از دیدار «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور با «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس به منظور پیگیری گستردگی ردصلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها خبر داد و تاکید کرد که در این نشست وزیر کشور نسبت به رد صلاحیت داوطلبان شوراها در هیات‌های نظارت شهرستانها ابراز نگرانی کرده است. در ارتباط با این نشست «بابک نگهداری» مشاور و رییس حوزه ریاست مجلس هم از تاکید قالیباف بر استفاده از افراد متخصص و متعهد در شوراهای شهر و روستا و پرهیز از تنگتر ساختن دایره صلاحیتها سخن گفت و تصریح کرد: «تصمیم بر آن شد که در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات شورای شهر، صلاحیت افرادی که استعلام آنها از کلیه مراجع نظارتی مثبت است، با امعان نظر از سوی هیات نظارت مورد تائید قرار گیرد.»
«معصومه ابتکار» معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده هم روز دوشنبه در واکنش به رد صلاحیت بیشتر نامزدهای انتخابات شوراهای شهر و روستا، در پیامی در صفحه توییتر خود یادآور شد: دیروز در دولت گزارشی از رد صلاحیت وسیع داوطلبان اصلاحات و اعتدال، حتی فاقد هر سابقه‌ای در مراجع استعلامی، در انتخابات شوراها ارائه و قرار شد از سطح عالی پیگیری شود. وی در بخشی دیگر نوشت: اعتراض و نگرانی‌های مردم را مطرح و تاکید کردم آثار غیر قابل اجتناب اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حذف اکثریت را نباید نادیده گرفت.
انتخابات پرشور نیاز حیاتی کشور
هم از ابتدای امسال و هم حتی در ماههای پایانی سال گذشته، یکی از مهمترین تاکیدات و تصریحات دلسوزان و عقلای کشور و رهبر انقلاب اسلامی، ضرورت برگزاری انتخابات پرشور است. رهبر انقلاب این مهم را بار دیگر روز یکشنبه ۱۳ اردیبهشت یادآور شده و تاکید کردند: انتخابات به معنای واقعی کلمه یک فرصت مهم است و نباید مردم را از انتخابات دلسرد کرد؛ انتخابات را با حرفهای بیهوده و وعده‌های فریبنده و بدون پشتوانه نباید خراب کرد. یک عدّه‌ای مردم را دلسرد می کنند با خدشه کردن در انتخابات، خدشه کردن در نوع دست‌اندرکارانی که در انتخابات هستند، چه شورای محترم نگهبان، چه دیگر دستگاه‌ها؛ در کار اینها خدشه می کنند؛ این غلط است.
هم رییس جمهوری و هم اعضای کابینه مدتهاست درباره دور شدن مردم از صندوق رای هشدار می‌دهند. در تازه‌ترین این هشدارها ربیعی تاکید کرده است: «به نظر می‌رسد نتایج این نوع ردصلاحیت‌های گسترده موجب کاهش مشارکت مردم و پایین آمدن انگیزه انتخاباتی شود. استنادات و دلایل ردصلاحیتها در مورد این حجم از افراد چنانچه به عنوان نمونه آماری به کل جامعه تعمیم داده شود، نتیجه نگران‌کننده‌ای خواهد داشت.»
با وجود این تاکیدات باید منتظر ماند و دید که آیا تغییری در احراز صلاحیت داوطلبان انتخابات شهر و روستا به وجود خواهد آمد تا ابتدا امکان برگزاری آن در شهر و روستاهای مختلف و در مرحله بعد برگزاری پرشور آن مهیا شود.