آموزش مجازی در روزگاری که بوی ناخوش کرونا هوا را پر کرده راهی برای جلوگیری از رکود تعلیم و تربیت رسمی است اما حتی اگرچه این روش تاکنون برای همه به طور یکسان سودمند نبوده اما خلاء مهم موجود در آن، یعنی نبود ارتباط رودررو میان معلم و دانش آموز، انتقال احساسات و نیز برقراری تعاملات انسانی و بین فردی موجب شده تا افت تحصیلی یعنی همان چیزی که از قبلتر هم انتظار می رفت کم کم میان دانش آموزان رخ نمایی کند.
شیوع ویروس همه‌گیر کرونا، تغییر و تحول را بر همه حوزه‌ها و عرصه‌های زندگی اجتماعی تحمیل کرده است و آموزش و پرورش را به سوی آموزش‌های مجازی کشانده است، در این میان با توجه به اینکه هدف اول و مهم حفظ سلامت دانش آموزان و معلمان بود حرکت در جاده آموزش مجازی شتاب گرفت و اکنون حدود ۲ سال است که شاهد تعطیلی کلاسهای حضوری و رونق آموزش از راه دور و در نهایت آموزش مجازی و کمرنگ شدن ارتباطات انسانی میان دانش آموزان و معلمان هستیم.
دوران طلایی آموزش حضوری، دورانی بود که اگرچه دانش آموزان شیطنت های کودکانه و نوجوانانه خود را داشتند اما به اعتبار حرمت معلمان، مهر دوسویه معلم و دانش آموز و شرم و خجالت از آموزگار و دبیر و حتی فشار والدین، دل به فراگیری دانش و درس می‌دادند و تلاش می‌کردند نمره قابل قبولی را به دست آورند، کمتر از مشق و درس فرار کنند، وقت بیشتری برای درس بگذارند و حتی در ماهها و هفته‌های آخر سال تحصیلی تمام توان خود را برای کسب نمره های مطلوبتر به کار می گرفتند.
در این میان والدین نیز با توجه به برگزاری همیشگی و فعال بودن مدارس، کمتر دغدغه درس و مشق فرزندان را داشتند چون اطمینان داشتند که معلمان هرگونه کم کاری، فرار از یادگیری و ضعف درسی را در فرزندانشان تشخیص داده و به آنان اطلاع می‌دهند.
کرونا همه معادلات را به هم زد
داستان این گونه پیش می رفت که شیوع ویروس کرونا همه این معادلات و نظم موجود در تعلیم و تربیت را به هم زد. دیگر معلم و دانش آموز محور اصلی تعلیم و تربیت نبودند. دیگر مدرسه مکان اصلی و مبدا آموزشها نبود و از آن پس منزل برای بچه ها شد محل آموزش، و والدین با همه مشغله ناچار به وقت گذاشتن برای درس و مشق بچه ها شدند، آنهم درس و مشق و کلاسی که هزینه‌های گزاف اینترنت، معضلات ناشی از قطع و وصلی نت، هزینه تحمیلی خرید تجهیزات نوین آموزشی و غیره و غیره را بر تمام هزینه‌های دیگر زندگی افزوده بود و البته در این میان خانواده‌هایی هم دچار شوک شده و حتی فرزندانشان تحصیل را ترک کردند.
در این میان نبود ارتباط چهره به چهره معلم و دانش آموزن، و از سویی بیسوادی برخی والدین و ناتوانی آنها در هدایت تحصیلی فرزندان و رفع اشکالات درسی آنها، مشغله فراوان برخی والدین در پی خسارات اقتصادی و معیشتی ناشی از شیوع کرونا، دل نسپردن عمده دانش آموزان به آموزشها و البته دل به بازی دادن آنها، به دلیل فراقت طولانی از مدرسه و کلاس درس همه و همه در نهایت افت تحصیلی را رقم زده است.
خراسان رضوی با حدود ۶ میلیون و ۸۷۰ هزار نفر جمعیت که افزون بر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر آنها دانش‌آموز هستند یکی از حوزه‌های جغرافیایی عمده کشور به عنوان الگو در تجربه جدید آموزش مجازی و از راه‌دور و در زمره استان‌های فعال، مهم و موثر در تهیه محتوای آموزشی است.
افت بیش از ۲ نمره در امتحانات نهایی
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: وضعیت موجود کاملا طبیعی است، زیرا آموزش مجازی نمی‌تواند به صورت کامل جای حضور معلم را بگیرد و روند آموزش را تکمیل کند.
قاسمعلی خدابنده افزود: برآورد دقیقی از میزان افت تحصیلی در دانش آموزان استان نداریم چون آموزشها طبق روال و برنامه همچنان در حال انجام است و باید تا پایان سال تحصیلی و یا برگزاری آزمونی متمرکز، در این زمینه برای رصد و بررسی نتایج صبر کرد.
وی ادامه داد: در اسفند گذشته برخی آزمونها با عنوان آزمونهای شبه نهایی برای چند درس برگزار شد که نتایج به دست آمده با توجه به اینکه حضور دانش آموزان در امتحانات مذکور داوطلبانه بود، نشان از افت تحصیلی داشت.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان اینکه میانگین نمرات کسب شده نسبت به نمرات نهایی سال گذشته نشان از افت داشت، اظهار کرد: برای برطرف شدن این افت برنامه‌هایی تدوین و به معلمان و مدیران ابلاغ شده است تا در فرصت باقی مانده از سال تحصیلی، شاهد مدیریت این افت تحصیلی باشیم.
خدابنده گفت: در امتحانات شبه نهایی برگزار شده، با توجه به اینکه آمار دانش آموزان شرکت کننده زیاد نبود و تنها ۳۰ درصد دانش آموزان واجد شرایط شرکت کرده بودند، اما افت میانگین دروس بیش از ۲ نمره را در مقطع متوسطه دوم نشان می داد.
وی با اشاره به اهمیت تمامی مقاطع و دوره‌های تحصیلی اظهار کرد: این اهمیت قدری در مقطع ابتدایی بویژه کلاس اول و دوم به دلیل بنیادی بودن آموزشها بیشتر است و ارتباط عاطفی و احساسی میان معلم و دانش آموز بخشی از مشکلات را برطرف می‌کند اما امسال این امر محقق نشد.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: جالب اینجاست که در مناطق کم جمعیت، محروم و روستایی که امکان برگزاری کلاسها به دلیل جمعیت کم دانش آموزی و حضور معلم وجود داشته و همچنین تعامل دوطرفه بوده، این افت تحصیلی کمتر بوده است.
۱۴ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل
خدابنده با اشاره به وجود حدود ۱۴ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در استان، که بخشی از آن ناشی از اثرات کرونا بر وضعیت اقتصادی خانواده‌ها است، افزود: شیوع ویروس کرونا و تبعات ناشی از آن موجب شد عده‌ای از سرپرستان خانواده ها شغل خود را از دست داده و دچار مشکلات اقتصادی شوند که این امر بر ادامه تحصیل فرزندان آنها تاثیر گذاشته و موجب عدم ثبت‌نام و ادامه تحصیل آنان در سال تحصیلی جدید شده است.
وی ادامه داد: به همین دلیل با اجرای طرح ضربتی شناسایی این دانش آموزان در آذرماه پارسال، شاهد شناسایی و بازگرداندن بخش زیادی از دانش آموزان بازمانده از تحصیل بودیم.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: در آغاز اجرای این طرح آمار دانش آموزان بازمانده از تحصیل حدود ۲۷ هزار نفر بود که با اقدامات انجام شده بیش از ۱۳ هزار نفر از این شمار در مقاطع ابتدایی، متوسطه اول و دوم شناسایی و به تحصیل بازگردانده شدند.
خدابنده افزود: آمارها مقداری شناور و ممکن است بخشی از دانش آموزان از شهری به شهری دیگر رفته و یا جابه جایی بین استانی داشته باشند اما بررسی‌ها در این زمینه همچنان در حال انجام است.
انجام واکسیناسیون پایان تعطیلی مدارس
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی اظهار کرد: برآورد ما این است که با پایان واکسیناسیون در تابستان امسال طبق اخبار اعلامی، درصد زیادی از مردم کشور واکسینه می‌شوند بنابراین از اول مهر مشکلی نخواهیم داشت و کلاسها به صورت حضوری و روال قدیم برگزار می شود.
خدابنده اظهار کرد: اما اگر شرایط به همین شکل باشد و واکسیناسیون انجام نشود با توجه به اینکه اولویت اول سلامتی است به همین روند ادامه می دهیم و تصمیمات ستاد ملی کرونا را اجرا خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: مزایای آموزش حضوری و چهره به چهره هیچ زمان با هیچ روش دیگری قابل جایگزینی نیست و آموزش مجازی را مکمل آموزش حضوری می دانیم اما با توجه به اولویت سلامت چاره دیگری در شرایط موجود نداریم.
آموزش مجازی بر سختی کار معلمان افزوده است
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی با بیان اینکه آموزش مجازی و به تبع آن سنجش دانش‌آموزان در همین فضا بر سختی کار معلمان افزوده است، گفت: در حقیقت فعالیت در فضای مجازی با هدف آموزش چه برای معلم و چه برای دانش‌آموز زمان مشخصی ندارد و سراسر روز به ویژه معلمان را درگیر می‌کند.
خدابنده ادامه داد: تا پیش از این و در دوره آموزش حضوری، معلمان چهار ساعت در روز درگیر فعالیت مستقیم آموزشی بودند اما شرایط جاری آموزش مجازی این زمان را در هر روز به چندین برابر افزایش داده است.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: به این ترتیب معلمان هم‌اینک در خارج از زمان ارائه آموزش رسمی نیز درگیر امور پیرامونی کار آموزش، تهیه مطالب، فیلم، بررسی تکالیف و تمرینات هر دانش‌آموز به صورت جداگانه هستند.
وی افزود: علاوه بر این کار با لپ تاپ، گوشی تلفن همراه و رایانه هم به طور مداوم در ساعات فراوان طی یک روز موجب وارد آمدن آسیبهایی به سلامت معلمان و دانش‌آموزان شده است.
خدابنده ادامه داد: این افزایش ناخواسته زمان کار آموزشی معلمان موجب شده تا زمان ضروری برای کنار خانواده بودن و خدمات به آنان نیز تحت تاثیر قرار گرفته و در مجموع انجام کار آنان را دشوار کند.
وی گفت: کار معلمان خرید خدمات آموزشی نیز سختی های خود را دارد و به همین دلیل حقوق معلمان بر اساس قانون کار سنجش و به حساب آنان واریز می‌شود.
مدیرکل آموزش و پرورش خراسان رضوی افزود: این بخش از نیروها با توجه به جوان و پرانرژی بودن و البته آشنایی بیشتر با فناوری های نوین آموزشی کار با کیفیت و مطلوبی را در حوزه آموزش مجازی ارائه می‌دهند که مایه قدردانی است.