همزمان با آخرین روز تعطیلات نوروزی و در شرایطی که بسیاری از ایرانیان به دلیل توصیه‌های بهداشتی مقامات مسوول ترجیح داده بودند که به جای حضور در طبیعت و پارک‌ها در خانه مراسم سیزده به در را برگزار کنند، هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دیروز ۱۳ فروردین ماه ۱۴۰۰ برابر با ۲ آوریل ۲۰۲۱ به ‌صورت مجازی برگزار شد. جلسه‌ای که به ریاست معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی، انریکه مورا، از طرف جوزف بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا و با حضور نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایران در سطح معاونین، مدیران سیاسی وزرای امور خارجه برگزار شد. سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه، ریاست هیات ایران در این نشست را عهده‌دار بود. اما در شرایطی که افکار عمومی ایرانیان و رسانه‌ها پیگیر خروجی این نشست بود، خبری به نقل از سخنگوی وزارت خارجه امریکا منتشر شد که بازتاب‌های وسیعی در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی پیدا کرد.بر اساس محتوای این خبر وزارت امور خارجه امریکا اعلام کرد، این کشور در نشست وین درباره برجام شرکت خواهد کرد. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران دیروز هدف مذاکرات وین در سه‌شنبه هفته جاری را «نهایی کردن سریع برداشتن تحریم و اقدامات هسته‌ای برای رفع هماهنگ همه تحریم‌ها و سپس توقف اقدامات جبرانی از طرف ایران» دانست اما گفت ایران و امریکا در وین مستقیم گفت‌وگو نخواهند کرد. در بیانیه وزارت خارجه امریکا آمده است: ما برای شرکت در گفت‌وگوها با شرکای اروپایی، روسیه و چین برای مشخص کردن موضوعاتی که شامل بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام با ایران است، موافقت کردیم. موضوعات اولیه‌ای که مورد بحث قرار خواهد گرفت گام‌های هسته‌ای است که ایران باید در راستای بازگشت به پایبندی به شرایط برجام اتخاذ کند و گام‌های کاهش تحریمی است که امریکا باید در راستای بازگشت به پاینبدی بردارد. در ادامه این بیانیه تاکید شده: در حال حاضر انتظار نداریم گفت‌وگوهای مستقیمی میان امریکا و ایران در این روند انجام شود، اگر چه امریکا آماده آن است. 

  توافق با تروییکای اروپایی

بلافاصله پس از انتشار بیانیه وزارت خارجه امریکا، ظریف با انتشار توییتی اعلام کرد که حضور امریکا در جلسات برجامی بدون برنامه‌ریزی برای انجام دیدارها صورت خواهد گرفت. وزیرخارجه ایران پس از جلسه دیروز کمیسیون مشترک برجام در توییتر نوشت که ایران و ایالات متحده دیداری نخواهند داشت؛ غیرضروری است. به گزارش «تعادل» محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در توییتر نوشت: در جلسه مجازی کمیسیون مشترک برجام، ایران و اتحادیه اروپایی/تروییکای اروپایی+۲، توافق کردند سه‌شنبه آینده در وین گفت‌وگو را به صورت رو در رو از سر بگیرند. ظریف در ادامه این پیام تاکید کرد: هدف: سریعا نهایی کردن رفع تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای، از طریق طراحی مسیر رفع تمام تحریم‌ها، و پس از آن توقف تدابیر جبرانی از سوی ایران.ایران و ایالات متحده دیداری نخواهند داشت؛ غیرضروری است. به گزارش فارس، در همین حال روزنامه نیویورک‌تایمز از قول یک مقام امریکایی که نامش را نبرده نوشته که امریکا از تحریم به عنوان «اهرم فشار»بر تهران استفاده نخواهد کرد که سیاست دولت دونالد ترامپ یعنی اعمال «حداکثر فشار» به ایران «شکست خورده است.» این تحولات پس از نشست مهم و اینترنتی کمیسیون مشترک برجام اعلام شد. در این نشست قرار شد مذاکرات حضوری سه‌شنبه در وین پی گرفته شود. نمایندگان ایران و 1+4 در این نشست درباره چشم‌انداز و شرایط بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای مذاکره می‌کنند. با این حال یک مقام ارشد اروپایی به رویترز گفته است مذاکره درباره تعهدات هسته‌ای ایران و تحریم‌های امریکا است و دو طرف «باید در جایی به هم برسند». این مقام اتحادیه اروپا، که نامش ذکر نشده، رسیدن به این نقطه را در کمتر از دو ماه ممکن دانسته است. 

  تلاش برای کاستن از تنش‌ها

این در حالی است که وال‌استریت ژورنال به نقل از دیپلمات‌های اروپایی نوشته است: طرف‎های توافق هسته‌ای از جمله امریکا در وین دیدار می‌کنند. واشنگتن بدون مذاکره مستقیم با تهران در این نشست در وین شرکت خواهد کرد. شرکت‌کنندگان در نشست دیروز تمایل خود را برای تلاش مشترک با هدف بازگشت کامل واشنگتن به توافق هسته‌ای ابراز داشتند. جلسات جداگانه‌ای بین امریکا و طرف‌های توافق هسته‌ای در وین برگزار خواهد شد.در راستای بیانیه مشترک وزرا مورخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۰، اعضا چشم‌انداز بازگشت کامل ایالات متحده به برجام را مدنظر قرار دادند و آمادگی خود را برای بررسی موضوع با نگرش مثبت و در یک تلاش جمعی مورد تاکید قرار دادند. از سوی دیگر معاون وزیر امور خارجه ایران در این نشست ضمن تشریح مواضع اصولی کشورمان، لغو تحریم‌های امریکا را اولین گام جهت احیای برجام دانسته و اظهار داشت: ایران به محض لغو تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آنها، گام‌های جبرانی هسته‌ای را متوقف خواهد کرد. عراقچی تصریح کرد: برای بازگشت ایالات متحده به برجام نیاز به هیچ مذاکره‌ای نیست و مسیر امریکا در این خصوص کاملاً روشن است. ایالات متحده همان‌گونه که از توافق خارج شد و تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران وضع کرد، به همان صورت نیز می‌تواند به توافق برگشته و قانون‌شکنی را خاتمه دهد.در این نشست اعضای برجام با اشاره با ابعاد فاجعه‌بار خروج امریکا از برجام بر انتفاع ایران از برجام، بر از دست ندادن زمان در این مقطع تاکید کردند.در پایان، طرف‌های برجام ضمن تاکید بر تعهدشان جهت حفظ برجام، تصمیم گرفتند این جلسه کمیسیون مشترک را هفته آینده برای تداوم رایزنی‌ها در وین از سر بگیرند تا اقدامات مربوط به لغو تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای را از طریق گروه‌های کارشناسی مربوطه مشخص کنند.