ایمان ربیعی

اقتصاد ایران در فاز انتظار قرار دارد و کارشناسان معتقدند این فاز انتظار تا پایان دوره دولت دوازدهم دوام خواهد داشت.

قیمت دلار در حالی افزایشی خزنده را طی روزهای اخیر تجربه کرده است که انتظار می‌رفت با ورود بایدن به کاخ سفید، شرایط برای ایران هموارتر شده و فشار حداکثری آمریکا بر ایران با کاهش روبرو شود.

دلار دیروز در صرافی‌های بانکی از مرز 25 هزار تومان عبور کرد تا قیمت این ارز آمریکایی در بازار آزاد ایران مجوز عبور از نیمه کانال 26 هزار تومان یا نیز دریافت کند.

 روند رو به رشد قیمت‎ها آرام و خزنده در بازار رخ داده است و قیمت‌ها در روندی آرام در حال پیش‌روی در بازار هستند. این بار اما افزایش نرخ دلار حتی روند بورس را نیز تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد و بازار سرمایه که ریزشی سنگین یا به عبارت دیگر سنگین‌ترین ریزش تاریخی خود را در ماه‌های اخیر تجربه کرده است حتی با افزایش قیمت دلار نیز فضا را برای رشد مساعد نمی‌بیند و این‌ها همه نشانه‌های بحرانی است که مدت‌هاست در اقتصاد ایران رخنه کرده است.

 چرا شرایط اقتصادی ایران تغییر نکرد؟

کمیل طیبی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با «توسعه ایرانی» در این خصوص گفت: بهتر است در فضای واقعی، دوره ریاست جمهوری ترامپ را با دوره ریاست جمهوری بایدن مقایسه کنیم.

کمیل طیبی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با «توسعه ایرانی»: اقتصاد ایران زمانی می‌تواند از تنش عبور کند که تکلیف ارتباط اقتصادی ایران با جامعه جهانی روشن شود و این مهم نیز مستلزم هماهنگی قوا در داخل و مشخص شدن موضع رسمی ایران است

 وی گفت: بر این اساس بررسی‌ها نشان می‎دهد دوره ریاست‌جمهوری بایدن شرایط متفاوت است، حداقل در همین آغاز کار، سیگنال‌ها نشان می‌دهد که فشار حداکثری ترامپ بر ایران دیگر تکرار نمی‌شود و من فکر می‌کنم همین امر زمینه را به تدریج برای متفاوت شدن شرایط ایران فراهم می‌کند.

وی گفت: البته باید توجه داشت که هنوز سیاست‌های بایدن چندان روشن نشده است و در نتیجه انتشار هر خبری فضا را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد.

به گفته وی در این فضا هر نوع نااطمینانی، اختلاف‌نظر و شرایط دیگری می‌تواند فضای اقتصادی ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد پس در نتیجه در این فاز انتظار، این اتفاقات طبیعی است.

 وی در پاسخ به این پرسش که بازار ارز آیا تحت‌تاثیر همین فاز انتظار با تغییر مسیر روبرو شده است یا خیر، گفت: من می‌خواهم فراتر از این ماجرا صحبت کنم. اقتصاد ایران وضعیت نامساعد و نگران‎کننده‎ای دارد. به عبارت دیگر ما باید برای اوضاع نابسامان اقتصاد ایران نگران باشیم. تاثیر این نابسامانی در بازار ارز ایران نیز روشن است.

او در توضیح این مطلب افزود: نکته بسیار مهم این است که هر نوع نابسامانی، رانت، تحمیل تصدی‌گری و البته ایجاد فضای نااطمینانی به سرعت بازار ارز را متاثر می‎کند و تحریم نیز بر این فضا سربار می‌شود و مشکلات اقتصاد ایران در این حوزه چندبرابر می‎شود.  

او گفت: انتظار این بود که صادرات نفتی و غیرنفتی ایران با افزایش روبرو شود تا قیمت ارز دستخوش کاهش شود در غیر این صورت جو روانی تا حدی بسیار اندک می‌تواند بر این مولفه تاثیر بگذارد.

وی معتقد است اقتصاد ایران زمانی می‌تواند از تنش عبور کند که تکلیف ارتباط اقتصادی ایران با جامعه جهانی روشن شود و این مهم نیز مستلزم هماهنگی قوا در داخل و مشخص شدن موضع رسمی ایران است.

ایران به بازارهای جهانی نفت باز می‌گردد؟

رئیس‌جمهوری جدید آمریکا حالا کمی بااحتیاط‌تر از دوره کاندیداتوری خود، درباره ایران سخن می‌گوید.

 نه فقط ایران که اروپا و آمریکا نیز در فاز انتظاری برای روشن شدن تکلیف آینده برجام هستند. هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی معتقد است بازگشت آمریکا به برجام نیازی به مذاکره ندارد و در نتیجه لازم است آمریکا ابتدا بدون قید وشرط به برجام بازگردد تا امکان از سرگیری مذاکره فراهم شود.

رو بسیاری از کارشناسان معتقدند ماه‎های سختی تا پایان دوره فعالیت دولت دوازدهم پیش روست؛ دوره‌ای که تصمیم‎گیری و تصمیم‌سازی برای فعالان اقتصادی دشوار می‌کند

 این در حالی است که آمریکا اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران را انتظار می‌کشد. بسیاری از معامله‌گران در بازار ارز معتقدند همین عامل سبب شده است هر دو طرف در فاز بلاتکلیفی قرار گیرند  بازار نیز با روشن شدن عدم تغییر حجم صادرات نفت و صادرات کالاهای غیرنفتی، فعلا در حال تطبیق خود با شرایط است.

در حالی که برخی معتقدند قیمت دلار در ایران در شرایط فعلی بالاتر از بهای واقعی آن است، برخی کارشناسان نیز بر این باورند که اتفاقا دلار در شرایط فعلی در موقعیت واقعی خود قرار دارد و قیمت دلار با این حجم از صادرات، باید در همین محدوده بایستد. هرچند این قیمت بسیار بالاست، اما تطابق آن با واقعیات روشن می‌کند اصلاحات اقتصای از کجا باید آغاز شود.

نقش کرونا چیست؟

 محدودیتهای ناشی از کرونا البته اقتصاد ایران را همزمان با تحریم، تحت فشار قرار داده است.

کرونا نه تنها زمینه را برای کاهش تولید در برخی بخش‌ها فراهم ساخته بلکه صادرات را نیز با دشواری‌هایی جدی مواجه کرده است.

 شاید بتوان امید اقتصاد ایران را در بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی دانست، اتفاقی که همچنان رخ نداده و هر چند طبق گزارش‌های رسمی و غیررسمی حجم صادرات ایران در حال افزایش است، اما این رشد در حدی نیست که بتواند موقعیت پیشین ایران در بازارهای جهانی را احیا کند.

 ترامپ پس از خروج از برجام ایران را تحت تحریم‌های نفتی قرار داد و بارها مقامات ایرانی از دشواری‌های شدید در صادرات نفت خبر داده‌اند و نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز گفته است ایران در شرایط فعلی امکان فروش حتی یک قطره نفت را ندارد.

 در این فضای ملتهب اما دولت همچنان میزان صادرات نفت در بودجه سال آینده را میلیونی پیش‌بینی کرده است. با تصویب کلیات لایحه از سوی مجلس شورای اسلامی به نظر می‌رسد فعلا قرار است فاز انتظار ادامه یابد. انتظاری که احتمالا تا پایان فعالیت دولت دوازدهم در اقتصاد ایران دوام خواهد داشت و پس از آن سرنوشت حضور با عدم حضور ایران در بازارهای جهانی در گرو هماهنگی یا ناهماهنگی آن با سیاست‎های دولت بعدی است. از این رو بسیاری از کارشناسان معتقدند ماه‎های سختی تا پایان دوره فعالیت دولت دوازدهم پیش روست؛ دوره‌ای که تصمیم‎گیری و تصمیم‌سازی برای فعالان اقتصادی را دشوار می‌کند.