ابراهیم بهشتی



در میان بحث‌های مختلف پیرامون مذاکرات هسته‌ای و بیانیه سوئیس، موضوع انتشار یا انتشار نیافتن «فکت شیت» یا « گزاره برگ» از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی همچنان در رسانه‌ها و محافل سیاسی مطرح است. تقاضا برای انتشار گزاره برگ ایرانی زمانی جدی و بیشتر شد که برخی تناقضات بین مواضع و توضیحات تیم مذاکره کننده ایران و گزارش‌های منتشر شده از سوی وزارت امور خارجه امریکا دیده شد. امریکایی‌ها موارد و مسائلی را در فکت شیت‌های خود مطرح کردند که در بیانیه سوئیس وجود نداشت و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم صحت آنها را رد کرد.
در همین راستا روز گذشته بیانیه‌ای در مجلس قرائت شد که 213 نماینده با امضای آن خواستار انتشار فکت شیت ایرانی شده‌اند. به گزارش «ایران» در این بیانیه خطاب به وزیر امور خارجه آمده است:
«چنانچه مستحضر هستید وزارت امور خارجه امریکا بندها و تفسیر خود را از مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 به صورت فکت‌شیت یا «گزاره‌برگ» منتشر کرده است و سپس مقامات امریکایی بر مبنای آن پیوسته مصاحبه و اظهارنظر می‌کنند. از آنجا که جز بیانیه مشترک متن قابل استنادی از طرف جمهوری اسلامی در دسترس نیست و توضیحات و تفاسیر وزارت امور خارجه می‌تواند در بررسی و تبیین مواضع مفید باشد و نقد کارشناسان نیز می‌تواند همگی بر تنظیم و نگارش صحیح نهایی، مؤثر باشد، از وزارت امور خارجه می‌خواهیم «گزاره‌برگ» یا فکت‌شیت ایرانی را منتشر کند.
نمایندگان مجلس در حالی با استناد به بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب و سخنان محمد جواد ظریف در جلسه غیر علنی مجلس تقاضای انتشار فکت شیت ایرانی دارند که پیش از این اعضای تیم مذاکره کننده در برنامه‌های مختلف اعم از حضور در صداو سیما، مجلس شورای اسلامی، گفت‌و‌گو با رسانه‌های مکتوب و حضور در مجامع دانشجویی توضیحات مبسوطی در خصوص مذاکرات سوئیس داده و برخی ابهام‌های موجود را برطرف کرده‌اند. حضور وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی در جلسه غیر علنی مجلس از جمله این ابهام زدایی‌ها بود که با توضیحات فنی صالحی همراه شد. بر همین اساس سید عباس عراقچی با اشاره به اینکه فکت شیت‌ها جنبه حقوقی و رسمی ندارد، گفته بود که توضیحات مبسوط وزیر امور خارجه کشورمان در حکم فکت شیت‌های ایران است. بعدتر سید علی اکبر صالحی  رئیس سازمان انرژی اتمی هم توضیحات ظریف و عراقچی را همچون فکت شیت‌های ایران خواند.
با این حال ظریف در گفت و گو با مهر گفته است:  تدوین مکتوب خلاصه ای از آنچه که گفته شده است در دستور کار قرار دارد و ان شاء الله طبق صلاحدیدی که مقامات عالی نظام ببینند و با توجه به وضعیت مذاکرات حتما منویات رهبر معظم انقلاب را اجرا خواهیم کرد.
ولایتی: انتشار فکت شیت
مخل مذاکرات است
نمایندگان مجلس در حالی با استناد به بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب خواستار انتشار فکت شیت ایرانی هستند که مشاور رهبری در امور بین‌الملل انتشار فکت شیت را مخل مذاکرات 1+5 دانست.علی اکبر ولایتی دیروز بعد از دیدار با « نور محمد جادمانی» سفیر پاکستان، در جمع خبرنگاران گفت: انتشار فکت‌شیت تنها باعث جلب افکار عمومی می‌شود ولی از آنجایی که در بیانیه سوئیس هیچ تعهدی متوجه ایران نیست، به نظر می‌رسد انتشار فکت‌شیت تنها مخل مذاکرات 1+5 است. رئیس مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: رهبر معظم انقلاب در رابطه با هر آنچه مربوط به مذاکرات هسته‌ای و بیانیه‌ لوزان می‌شد صحبت کردند و جمهوری اسلامی ایران نیز بر اساس همان فرمایش‌ها اقدام می‌کند. تیم مذاکره کننده نیز از این پس مثل گذشته گام برمی‌دارد و طبق خطوط قرمز و چارچوب‌های مشخص شده توسط رهبر معظم انقلاب حرکت می‌کنند. ولایتی با بیان اینکه بیانیه‌ لوزان تنها جمع‌بندی اظهارنظر طرفین است، افزود: با توجه به اینکه هیچ تعهدی متوجه ما نیست، نیاز به تفسیر و تحلیل‌هایی که در جهت جذب افکار عمومی برخی از افراطیون داخل امریکا از سوی کاخ سفید منتشر شده است نیست. امریکایی‌ها از این کارها خودداری کنند زیرا مخل مذاکرات 1+5 است.
نوبخت: اگر لازم باشد
فکت شیت مکتوب می‌شود
روز گذشته و قبل از قرائت نامه نمایندگان در مجلس، محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت هم تأکید کرد اگر لازم باشد فکت شیت ایران مکتوب خواهد شد. نوبخت در حاشیه جلسه دولت و در جمع خبرنگاران گفت: در مصاحبه‌ها و مذاکره‌ها و مواضعی که مسئولین وزارت خارجه بیان کرده‌اند در جهت تبیین فکت‌شیت مواردی مورد توجه قرار گرفته است و اگر هم لازم باشد مکتوب آن قابل انتشار خواهد بود. به گفته وی مواضع دیپلمات‌های ما بسیار روشن و تبیین‌کننده است و هم وزارت خارجه و هم بخش‌های دیگر همچون معاونت حقوقی که امروز (دیروز) نیز با حضور برخی مذاکره‌کنندگان ارشد تیم هسته‌ای جلسه‌ای را خواهد داشت به بررسی موارد مورد توجه می‌پردازند و پاسخ‌های لازم ارائه می‌شود و مطمئناً آنچه به عنوان نتیجه به دست می‌آید در تنظیم قراردادی که مکتوب خواهد شد مورد توجه قرار می‌گیرد.
بهتر است مردم
در جریان جزئیات باشند
با این وجود نمایندگان مجلس نظر دیگری دارند و معتقدند انتشار فکت شیت ایرانی راه را برای برخی سوء‌استفاده‌ها می‌بندد و منجر به شفافیت بیشتر می‌شود. چنانچه عوض حیدرپور عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به خبرنگار «ایران» گفت: من بیانیه مورد اشاره را امضا نکرده‌ام اما معتقدم بهتر است تیم مذاکره کننده ما هم فکت شیت خود را منتشر کند. به گفته وی همان مواردی که در گفت‌و‌گوهای دو جانبه و چند جانبه مورد بحث و تفاهم قرار گرفته می‌تواند در گزارش وزارت خارجه یا تیم مذاکره کننده ما بیاید. این نه ضرری دارد و نه هزینه‌ای.
 سعید حیدری طیب نماینده دیگری است که  معتقد است، در سال همزبانی و همدلی بهتر است مردم هم در جریان جزئیات گفت‌و‌گوها  قرار بگیرند. به گفته نماینده کرمانشاه مردم اگر اطلاعات خود را از گزارش‌های داخلی بگیرند بهتر است تا اینکه برای اطلاع از جزئیات به فکت شیت‌های خارجی مراجعه کنند. بنابر‌این انتشار فکت شیت ایرانی برای شفاف‌سازی بیشتر لازم است. حیدری به «ایران» گفت: هر چند من بیانیه را امضا نکرده‌ام اما فکر می‌کنم بهتر است وزارت خارجه گزارش یا فکت شیت خود را منتشر کند.
انتشار یا انتشار نیافتن
به تیم مذاکره کننده محول شود
برخی نمایندگان هم هستند که هر چند بیانیه مذکور را امضا کرده‌اند اما معتقدند، تیم مذاکره کننده هرگونه صلاح می‌داند باید همانطور عمل کند و نباید فشاری بابت این موضوع بر مذاکره‌کنندگان تحمیل شود. حمیدرضا عزیزی فارسانی از جمله این نمایندگان است که به «ایران» گفت: با توجه به تناقضات موجود بین فکت شیت امریکایی‌ها و مواضع مقامات داخلی ما بهتر است تیم مذاکره کننده ما هم برداشت و تفسیر خود از مذاکرات را در قالب گزاره برگ منتشر کند. نماینده اردل و فارسان افزود: با این حال به نظر من صلاح کار را اعضای تیم مذاکره کننده بهتر می‌دانند اگر تشخیص آنها بر این است که تأمین منافع ملی و برخی ملاحظات یا مصالح معطوف به مذاکرات می‌طلبد که این فکت شیت فعلاً منتشر نشود، اختیار دست خودشان است. سید محمد سادات ابراهیمی هم به «ایران» گفت: خود آقای ظریف در جلسه غیرعلنی برای انتشار فکت شیت اعلام آمادگی کرد و لذا نیازی به انتشار بیانیه از سوی نمایندگان نبود. نماینده شوشتر و گتوند که‌بیانیه مذکور را امضا نکرده، افزود: در جلسه غیرعلنی وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی توضیحات قانع کننده‌ای دادند به طوری که اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان راضی بودند مگر عده‌ای معدود که اساساً بنایی بر قانع شدن نداشتند.
نوذر شفیعی: سخنان روحانی
و ظریف فکت شیت ایران است
اما نوذر شفیعی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی همچون دکتر ولایتی معتقد است که انتشار فکت شیت ایرانی ممکن است مشکلاتی را در روند مذاکرات ایجاد کند. شفیعی به خبرنگار «ایران» گفت: فکت شیت اظهارات دوگانه است به این معنا که شما در بیانیه یک چیز را پذیرفته اید و حالا مجبور هستید قبل از اینکه توافق دیگری حاصل شود یک برگ گزارشی تهیه کنید که ممکن است این فکت شیت مورد توافق طرف مقابل نباشد کما اینکه فکت شیت امریکایی‌ها مورد قبول ما نیست.نماینده ممسنی افزود:  وزارت خارجه امریکا دیدگاهش را گفته است اما این به معنای آن نیست که ایران هم این دیدگاه را پذیرفته است ولذا به نظر من سخنان رئیس جمهوری، وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی ما می‌تواند خود بخش هایی از فکت شیت ایرانی باشد. ضمن اینکه اگر امکان تهیه چنین فکت شیتی باشد، مشکلش ایجاد انتظار و تحقق نیافتن این انتظارات در توافق نهایی است چون قرار است مسائل در مذاکرات نهایی مشخص شود.
عبدالکریم حسین‌زاده هم نماینده دیگری است که همه چیز را به تأمین منافع ملی ارتباط  داد و گفت: هر چیزی در راستای منافع و مصالح ملی است، تیم مذاکره کننده باید همان را مد نظر قرار دهد و از آنجا که مذاکره کنندگان وسط میدان هستند و نسبت به تحولات و گمانه‌های مختلف اشراف دارند، بهتر می‌دانند که تأمین منافع از چه شیوه هایی باشد. نماینده نقده و اشنویه در مجلس در گفت‌و‌گو با «ایران» افزود: مردم به تیم مذاکره کننده اعتماد دارند و رهبری هم ضمن حمایت از آنها فرمودند که شیوه‌های رسیدن به توافق احتمالی را به خود مذاکره کنندگان واگذار کرده‌اند. بنابراین به نظر من انتشار یا انتشار نیافتن فکت شیت را بهتر است به خود تیم مذاکره کننده واگذار کنیم.
عباس علی منصوری آرانی عضو کمیسیون امنیت ملی هر چند موافق انتشار فکت شیت است و بیانیه مذکور را امضا کرده است، اما به خبرنگار «ایران» پیشنهاد می‌دهد دو فکت شیت از سوی ایران منتشر شود. یکی جنبه عمومی داشته باشد که برای همه اعم از داخلی‌ها و خارجی‌ها در دسترس باشد و یک فکت شیت خاص هم منتشر شود که فقط در اختیار نخبگان و کارشناسان و نمایندگان مجلس قرار گیرد.