حذف غربالگری اجباری مادران باردار که طی هفته‌های اخیر در فراکسیون "جمعیت و تعالی خانواده" مجلس شورای اسلامی مطرح شده انتقادات و مباحث بسیار از سوی کارشناسان و پزشکان متخصص این رشته به دنبال داشته است؛ البته به گفته محمدحسین فرهنگی سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، پیشنهاد حذف اجباری بودن غربالگری زنان باردار نظر یکی از فراکسیون‌های غیرسیاسی مجلس بوده و این به معنی مصوبه مجلس نیست.

براساس غربالگری سلامت مادران باردار اگر احتمال تولد نوزاد با نقش سندرم داون و اختلالات ژنتیکی در سه ماه اول بارداری تشخیص و محرز شود، اجازه سقط‌ درمانی برای جنین صادر می‌شود.

آمارها بیانگر آن هستند که در سال گذشته حدود  ۹ هزار سقط‌ قانونی در کشور انجام شده که به اعتقاد کارشناسان این میزان در برابر سقط‌های غیرمجاز رقم اندکی است.

کارشناسان حوزه پزشکی ضمن ابراز نگرانی از تصویب پیشنهاد حذف غربالگری مادران باردار معتقدند این کار نه تنها منجر به افزایش جمعیت نخواهد شد بلکه جامعه را با تولد فرزندان معلول و دچار نقص، درگیر مشکلات و مسائل بسیار دیگر خواهد کرد. 

حذف غربالگری جنین راهکار افزایش جمعیت نیست 

رییس سازمان نظام پزشکی مشهد در این خصوص گفت: روند افزایش جمعیت سالمندی، مشکل اغلب کشورها است و همه از افزایش نرخ جمعیت و جوان بودن آن حمایت می‌کنند اما راهکار آن حذف غربالگری مادران باردار نیست.
دکتر علی بیرجندی‌نژاد افزود: حذف غربالگری مادران باردار منجر به افزایش جمعیت نمی‌شود بلکه ممکن است به دلیل نگرانی برخی زنان، بارداری مجدد آنان را کاهش دهد که این خود عامل کاهش رشد جمعیت خواهد بود.

وی ادامه داد: غربالگری جنین باعث رشد کمی و کیفی جمعیت کشور می‌شود و به افزایش جمعیت بر اساس حاملگی خودخواسته کمک می‌کند.

رییس سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: سیاستگذاران باید در زمینه افزایش آمار باروری‌های خودخواسته و همچنین ایجاد شرایط مناسب برای حفظ نخبگان در کشور و عدم مهاجرت آنان فعالیت کنند چرا که سالانه حدود ۲۰۰ هزار نفر از کشور مهاجرت می‌کنند.

وی افزود: براساس بررسی‌ها مهمترین دلیل سقط‌ جنین، حاملگی ناخواسته است نه غربالگری جنین.

دکتر بیرجندی نژاد ادامه داد: برخی اقدامات عجیبی چون کاهش دسترسی مناسب به وسایل جلوگیری از بارداری ناخواسته را برای کمک به افزایش جمعیت توصیه می‌کنند در حالی که افزایش جمعیت بدین طریق  اقدام هوشمندانه‌ای نیست و در هیچ کشور هم از این روش برای افزایش جمعیت استفاده نمی‌شود.

وی گفت: طبق تحقیقات انجام شده مهمترین دلیلی که منجر به کاهش فرزندآوری خانواده‌ها شده است، مشکلات اقتصادی است که باید در این زمینه کار شود نه اینکه بخواهیم با ممانعت از غربالگری، افراد معلول و ناتوان را به مرحله تولد رسانده و به جمعیت کشور بیفزائیم. 

رییس سازمان نظام پزشکی مشهد کمک به باروری زوج‌های نابارور را از دیگر راهکارهای افزایش جمعیت دانست و افزود: در حال حاضر حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد زوج‌های ما نابارور هستند که حدود پنج میلیون خانواده را در کشور شامل می‌شود.

تصمیم به سقط بر عهده والدین است و اجباری نیست 

پزشک فوق تخصص طب مادر و جنین با بیان اینکه اجباری در سقط جنین نیست گفت: هیچگاه براساس نتیجه مشکوک غربالگری اولیه پیشنهاد سقط درمانی ارائه نمی‌شود، چراکه پزشک پس از روش‌های تشخیصی دقیق‌تر و قطعی تصمیم‌گیری می کند، این در حالی است که تصمیم به نگهداری و سقط جنین بر عهده مادر باردار و خانواده اوست و هیچ اجباری در کار نیست. 

دکتر سارا میرزاییان افزود: مادران باردار که تشخیص ابتلا به نقص ژنتیکی در جنین آنها محرز شده است، در صورت تمایل به سقط می‌توانند به پزشکی قانونی مراجعه و با نظر سه کارشناس معتمد پزشکی قانونی و طی مراحل سختگیرانه اداری و قانونی مجوز ختم بارداری را که توسط سازمان پزشکی قانونی صادر می‌شود، دریافت کنند.

وی ادامه داد: درصورت ابتلای جنین به ناهنجاری ساختاری یا ژنتیکی و عدم رضایت به ختم بارداری از سوی والدین، آنها از بیماری فرزند خود آگاه شده و ضمن  پذیرش نوزاد مبتلا، در هنگام زایمان از مراقبت‌های ویژه شامل تیم حمایتی، تجهیزات، امکانات و کمکهای احتمالی برحسب نوع بیماری برخوردار می‌شوند.

این پزشک فوق تخصص با بیان اینکه حذف آموزش، غیراخلاقی است گفت: تمام زنان کشور در راستای عدالت اجتماعی حق دارند در مورد غربالگری آموزش ببیند و از روش‌هایی که بیش از سه دهه به منظور ارتقای سلامت مادر، جنین و نوزاد معرفی شده، استفاده کنند.

سقط جنین‌های دچار نقص مادرزادی تاثیری در کاهش نرخ رشد جمعیت ندارد

رییس هیات بدوی انتظامی سازمان نظام پزشکی مشهد نیز گفت: قانون سقط درمانی در سال ۱۳۸۴ و براساس فتواهای اخذ شده از مراجع تقلید نظیر رهبر معظم انقلاب، آیت‌الله سیستانی و آیت ‌الله فاضل لنکرانی به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسید.

دکتر حمید عطاران افزود: بر اساس این قانون مادر باردار که جنین وی مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی یا ناقص‌الخلقه باشد، درصورتی‌ که به این خاطر دچار عسر و حرج گردد، می‌تواند جنین خود را قبل از چهار ماهگی بارداری سقط نماید.

وی ادامه داد: بدین ترتیب برای مادرانی که به دلایلی نظیر سن بارداری، سابقه فامیلی یا سابقه قبلی از ناهنجاری جنینی یا ازدواج فامیلی، نگران وقوع بیماری‌های جنینی در صورت بارداری بوده و از فرزندآوری اجتناب می‌کردند، دریچه اطمینانی گشوده شد تا با خاطر آسوده‌تر اقدام به بارداری نمایند.

رییس هیات بدوی انتظامی سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: سالانه سقط‌های غیرمجاز بسیار به دلیل بارداری‌های ناخواسته در کشور رخ می‌دهد، لذا سقط‌ جنین‌های ناقص‌الخلقه نه تنها هیچگونه تأثیری در کاهش نرخ رشد جمعیت نداشته، بلکه اغلب این جنین‌ها درصورت تولد، طی سال‌های اولیه زندگی فوت می‌کنند.

وی افزود: بر اساس تحقیقات انجام شده زنان بارداری که برمبنای معیارهای پزشکی قانونی مشمول سقط ‌درمانی هستند اما بعد از چهار ماهگی جنین مراجعه کرده و راه قانونی برای سقط نداشتند، اغلب اقدام به سقط غیر قانونی کرده و از میان آنها فقط ۱۱ درصد به بارداری خود تا زایمان ادامه داده‌اند.

دکتر عطاران ادامه داد: برخی از مخالفان قانون غربالگری مادران باردار معتقدند نگهداری کودکان ناقص‌الخلقه یا عقب‌مانده ‌ذهنی نظیر سندرم ‌داون مصداق حرج مادر نیست و حرج عبارتست از سختی و مشقت غیرقابل تحمل برای مادر، در حالی که  فقط هشت درصد از مجوزهای سقط مربوط به سندروم داون است و بیشترین آمار سقط مربوط به مشکلات مغز و اعصاب می‌باشد که بسیار شدید و جدی هستند.

وی افزایش آمار معلولیت‌ها و بیماری‌های مادرزادی در جامعه و تحمیل هزینه‌های هنگفت درمان و نگهداری و بازتوانی این افراد به خانواده‌ها و مراکزی همچون بهزیستی، کمیته امداد، سازمان‌های بیمه‌گر و نظایر آن را از تبعات حذف غربالگری جنین عنوان کرد.

رییس هیات بدوی انتظامی سازمان نظام پزشکی مشهد گفت: کمیسیون ویژه جمعیت و تعالی خانواده مجلس شورای اسلامی که پنج نفر از نمایندگان استان خراسان رضوی نیز عضو آن هستند، باید ضمن تأکید بر ابقای ماده واحده قانون سقط درمانی، دستورات لازم برای بازنگری و اصلاح آیین‌نامه‌های مربوط به غربالگری را به وزارت بهداشت بدهند.

حدف غربالگری جنین بهره‌هوشی جامعه را کاهش می‌دهد 

معاون فنی آموزشی سازمان نظام پزشکی مشهد نیز با بیان اینکه شاهد جنگ علم با شبه علم هستیم گفت: علم، فرضیه، اثبات و قانون دارد اما  شبه علم این روند را طی نمی‌کند، به عنوان مثال شبه علم می‌گوید واکسن نزنید در صورتی که با زدن واکسن بسیاری از بیماری‌ها کنترل و حذف می‌شود.

دکتر اصغر حاتمی افزود: یکی از تبلیغات این است که می‌گویند افراد ناتوان ذهنی هم می‌توانند کار کنند، در حالی که باید آسیب‌های روانی و اقتصادی که به خانواده و جامعه تحمیل می‌شود را باید مد نظر داشت ضمن اینکه در حال حاضر ربات هم می‌تواند کار تکراری و بدون خستگی انجام دهد.

وی با بیان اینکه در برخی کشورها غربالگری مادران باردار رایگان است، ادامه داد: آنها دنبال جمعیت با کیفیت مطلوب هستند و اگر غربالگری را حذف کنیم وجود افراد دارای مشکل در کشور باعث هزینه سربار برای جامعه و خانواده شده و علاوه بر آن بهره‌هوشی متوسط کشور را هم کاهش می‌دهد.