سیاوش رضایی
خبرنگار
طی هفته‌های اخیر ریزش‌های پی‌درپی شاخص کل بورس که تا کانال 1.1میلیون واحد هم کاهش یافت، باعث نگرانی شدید سهامداران شد، به طوری که شاهد تجمع سهامداران حقیقی مقابل شرکت و سازمان بورس بودیم.
هر چند روز گذشته پس از افت بیش از 20 هزارواحدی شاخص در ساعات ابتدایی فعالیت بورس تهران، شاخص تغییر جهت داد و درنهایت با رشد ضعیف 399 واحدی به رنگ سبز درآمد، اما این تغییر مسیر باعث نشد تا مسئولان دو قوه مجریه و مقننه درباره وضعیت بازار سرمایه سکوت کنند.
برهمین اساس دیروز اتفاقات مهمی در این بازار رخ داد. از یک سو رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت خواستار اتخاذ تصمیمات شورای عالی بورس برای بازگشت تعادل به بازار و صیانت از حقوق سهامداران شد و از طرف دیگر وزیراقتصاد و رئیس سازمان بورس برای شرکت درجلسه فوق‌العاده کمیسیون اقتصادی مجلس راهی ساختمان بهارستان شدند. جلسه‌ای که قبل از برگزاری آن، خبر استعفای حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار منتشرشد. اما درجلسه فوق‌العاده وزیراقتصاد با مجلسی‌ها مسائل مهمی اعلام شد که نشان دهنده تأثیرمنفی تصمیمات سایر بخش‌ها بر بازار از وزارت صمت و بانک مرکزی تا مصوبات مجلس دارد.
دستور رئیس جمهوری به شورای عالی بورس
روزگذشته در یکصد و نود و هفتمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، حسن روحانی پس از ارائه گزارش وزیراقتصاد درباره وضعیت بازار سرمایه تأکید کرد: شورای عالی بورس باید برای حفظ تعادل در بازار سرمایه و شفافیت و صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران تصمیمات لازم را اتخاذ و اجرایی کند.
در این جلسه همچنین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی از تأمین و توزیع دارو و تجهیزات پزشکی و نحوه تخصیص ارز ترجیحی بابت مصارف کالاهای دارویی و تجهیزات پزشکی ارائه کرد که پس از تبادل نظر درباره آن تصمیم‌گیری شد.
براساس این گزارش به منظور کنترل قیمت دارو و تجهیزات پزشکی و شفافیت در حوزه توزیع و مقابله با سوء استفاده‌ها در این زمینه، تمام فهرست‌های ثبت سفارش ارسالی به بانک مرکزی و تخصیص ارز در سایت سازمان غذا و دارو بارگذاری می‌شود تا همه فعالان این عرصه به آن دسترسی داشته و مصرف کننده، وارد کننده و فروشنده از فرآیند تولید و عرضه دارو و تجهیزات پزشکی اطلاع داشته باشند.
رئیس‌جمهوری با تأکید بر اهتمام دولت در زمینه تأمین نیازهای ضروری بخش بهداشت و درمان و سلامت مردم، گفت: دولت برای اختصاص ارز مورد نیاز بخش دارو و تجهیزات پزشکی اولویت خاصی قائل است.روحانی شفافیت فرآیند تأمین و توزیع دارو را امری ضروری خواند و با اشاره به راهبرد کلان دولت و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای افزایش تولید در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، گفت: دولت سیاست اصلی خود را در این حوزه بر مبنای تولید دارو در داخل کشور قرار داده و به همین دلیل خوشبختانه در سال‌جاری مصارف ارزی در واردات دارو کاهش یافته و عمده اقدامات به سمت تولید داخل سوق داده شده است.
در ادامه این جلسه وزیر صنعت، معدن و تجارت گزارشی از تأمین کالاهای اساسی ارائه کرد.براساس این گزارش با اقدامات انجام شده در خصوص تولید و واردات روغن خوراکی، نیاز مصرفی و ذخیره استراتژیک روغن تأمین شده است.رئیس‌جمهوری پس از این گزارش دستور داد برای ترخیص و حمل و توزیع روغن فوریت‌های لازم اعمال شود.
از انتقاد قالیباف تا استعفای قالیباف
درآن سو و درساختمان بهارستان، وزیر امور اقتصادی و دارایی به همراه رئیس سازمان بورس برای شرکت در جلسه فوق‌العاده کمیسیون اقتصادی به مجلس رفتند. دراین جلسه رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در حوزه بورس و بازار سرمایه نارسایی مدیریتی وجود دارد و دچار سوء مدیریت هستیم.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، قالیباف روزگذشته در جلسه‌ای که در کمیسیون اقتصادی مجلس برگزار شد، افزود: دو موضوع ویژه از ابتدای مجلس جدید به طور خاص در دستور کار بوده که یکی سند مالی بودجه با نگاه اصلاح ساختار و دیگری توجه ویژه به بازار سرمایه است.وی با اشاره به اهمیت و نقش بازار سرمایه در حوزه سرمایه‌گذاری و ظرفیت آن برای حل بسیاری از مشکلات گفت: مجلس در هر زمینه‌ای که وزارت اقتصاد درخواست کرده است در زمینه بازار سرمایه همکاری داشته است.
وی افزود: با تغییر مصوبات شورای عالی بورس، تمام اختیارات لازم به این شورا برای مدیریت و نظارت بر بازار سهام داده شده است، با این حال امروز اداره بورس دچار سوء مدیریت است.رئیس مجلس با تأکید بر اینکه دولت و اعضای اقتصادی دولت در برابر بورس مسئول هستند، گفت: از اواخر مرداد شاهد افت یک میلیون واحدی شاخص بورس هستیم و این نوسان بالا نشانه ضعف در مدیریت این بازار است.
قالیباف افزود: نباید اوضاع به گونه‌ای باشد که هر وقت نرخ ارز بالا می‌رود دچار آسیب شویم و وقتی پایین هم می‌آید آسیب ببینیم.باید مجموعه سهام فروخته شده شرکت‌های حقوقی در ماه‌های اخیر بررسی شود.
رئیس مجلس افزود: این نوسانات، هم در حوزه اقتصادی به ما آسیب می‌زند و هم بدتر از آن این است که اعتماد مردم از بین می‌رود.وی گفت: وقتی رئیس دولت از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس دعوت کرده و به آنان اطمینان داده که ما هستیم مردم باید احساس کنند که ما حضور داریم.رئیس مجلس افزود: کمیسیون اقتصادی باید تحولات ماه‌های اخیر بورس را بررسی و گزارش آن را در صحن مجلس مطرح کند.وی گفت: در شورای عالی اقتصادی با حضور سران قوا نیز این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم. بورس ما این ظرفیت را دارد که بهتر اداره شود و رشد متناسبی داشته باشد.
رئیس سازمان بورس استعفا داد
در همین حال ظهر روزگذشته متن استعفای رئیس سازمان بورس روی تارنمای این سازمان قرارگرفت. براین اساس حسن قالیباف اصل، استعفای دوباره خود را به علت فراهم نشدن شرایط اعلامی، به وزیر امور اقتصادی و دارایی ارائه کرد.
در متن استعفای رئیس سازمان بورس خطاب به وزیر اقتصاد و رئیس شورای عالی بورس و اوراق بهادار آمده است: پیرو نامه مورخ 10 آبان سال‌جاری خطاب به ریاست جمهوری و درخواست استعفای اینجانب به تاریخ 4 آذر امسال به‌دلیل فراهم نشدن شرایط اعلامی جهت حمایت از صنایع، بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران بدین وسیله استعفای خود را از عضویت در هیأت مدیره و ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار مجدداً اعلام می‌کنم. استدعا دارد در اجرای ماده ۱۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران دستور اقدام صادر فرمایید.
درادامه این نامه تأکید شده است: بنده درسخت‌ترین شرایط که مردم دعوت عمومی به بازار سرمایه شده بودند و آزاد‌سازی سهام عدالت و فروش صندوق‌های سهام دولتی (ETFها)
در بورس در حال انجام بود این وظیفه خطیر را به عهده گرفتم و در طول چند ماه خدمت در دشوارترین شرایط به‌دنبال توسعه بازار، تأمین مالی، ابزار‌ها و نهاد‌های مالی بودم که در کمترین زمان بزرگترین کار‌ها در بازار سرمایه انجام شد، ولی متأسفانه بواسطه اقدام سیاسی و ورود غیر حرفه‌ای و بیش از حد اشخاص و مسئولان به مباحث بازار سرمایه و بروز افت و خیز شدید شاخص کل بورس تهران هیچ وقت دیده نشد.
عوامل مؤثر بر روند منفی بورس از زبان وزیر اقتصاد
پس از انتقاد مجلسی‌ها از ریزش شاخص بورس، وزیر اقتصاد نیز در جلسه فوق‌العاده مجلس، به برخی از دخالت‌ها در بازار سرمایه از قیمت‌گذاری فولاد توسط وزارت صمت تا افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی اشاره کرد. فرهاد دژپسند گفت: برخی دخالت‌ها مانند قیمت گذاری‌های دستوری و همین طور بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی به طورمستقیم بر بازار سرمایه تأثیر منفی می‌گذارد.
به گفته وی، کار دولت ریل‌گذاری و نهادسازی و تسهیل ورود و خروج به بازار و نقدشوندگی مناسب در بورس است.بازار سهام محلی برای کشف قیمت است و دولت باید کاری کند که این عملیات با کارآمدی انجام شود که در همین زمینه در دو ماه گذشته به اندازه ۱۰ سال کار انجام شده و همه شرکت‌ها بازار گردان دارند.
وی افزود:ما برای کاهش نوسان از ابزار جدیدی مانند اوراق تبعی استفاده کردیم و شرکت‌هایی که می‌خواهند در بورس، سهام‌شان عرضه شود اگر مدارک کامل باشد این کار در مدت یک ماه انجام می‌شود.
دژپسند با اشاره به فروش سهام از طرف سهامداران حقوقی گفت: در ماه‌هایی که فزونی تقاضا داشتیم شرکت‌های حقوقی باید عرضه می‌کردند تا مانع افزایش مصنوعی قیمت‌ها بشوند و مصوبه افزایش شناوری سهام نیز به همین دلیل بود. در زمان ریزش بورس هم باید تقاضا شکل بگیرد که به همین منظور حقوقی‌ها ورود کردند و اقدام به خرید سهام می‌کنند.
وی با اشاره به رشد شاخص بورس در ماه گذشته تا سقف یک و نیم میلیون واحد گفت: یکی از نمایندگان مجلس از ما خواست که عرضه شرکت‌ها را آغاز کنیم، اما دیدیم که با عرضه سهام، بازار واکنش منفی نشان داد.
وی گفت: بازار با قیمت گذاری‌های کالا‌ها میانه خوبی ندارد و به همین دلیل به اظهارات وزیر صنعت درباره موضوع فولاد واکنش نشان داد و در میان فعالان بازار این نگرانی شکل گرفت که شاید این موضوع شروعی برای بقیه کالا‌ها باشد.همچنین اجبار پالایشگاه‌ها به توزیع قیر با نرخ دولتی یا لغو معافیت مالیاتی شرکت‌های معدنی روی بازار اثر منفی می‌گذارد، زیرا به سوددهی آنها آسیب می‌زند.
وزیر اقتصاد با بیان اینکه مسئول صنعت بانکداری وزارت اقتصاد است نه بانک مرکزی گفت: ابزار مناسب در این زمینه باید در دست وزارت اقتصاد باشد و وقتی نرخ بهره بین بانکی ناگهان شبانه به بالای ۲۰ درصد می‌رسد این موضوع روی بازار اثر می‌گذارد.
∎
خبرنگار
طی هفته‌های اخیر ریزش‌های پی‌درپی شاخص کل بورس که تا کانال 1.1میلیون واحد هم کاهش یافت، باعث نگرانی شدید سهامداران شد، به طوری که شاهد تجمع سهامداران حقیقی مقابل شرکت و سازمان بورس بودیم.
هر چند روز گذشته پس از افت بیش از 20 هزارواحدی شاخص در ساعات ابتدایی فعالیت بورس تهران، شاخص تغییر جهت داد و درنهایت با رشد ضعیف 399 واحدی به رنگ سبز درآمد، اما این تغییر مسیر باعث نشد تا مسئولان دو قوه مجریه و مقننه درباره وضعیت بازار سرمایه سکوت کنند.
برهمین اساس دیروز اتفاقات مهمی در این بازار رخ داد. از یک سو رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت خواستار اتخاذ تصمیمات شورای عالی بورس برای بازگشت تعادل به بازار و صیانت از حقوق سهامداران شد و از طرف دیگر وزیراقتصاد و رئیس سازمان بورس برای شرکت درجلسه فوق‌العاده کمیسیون اقتصادی مجلس راهی ساختمان بهارستان شدند. جلسه‌ای که قبل از برگزاری آن، خبر استعفای حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار منتشرشد. اما درجلسه فوق‌العاده وزیراقتصاد با مجلسی‌ها مسائل مهمی اعلام شد که نشان دهنده تأثیرمنفی تصمیمات سایر بخش‌ها بر بازار از وزارت صمت و بانک مرکزی تا مصوبات مجلس دارد.
دستور رئیس جمهوری به شورای عالی بورس
روزگذشته در یکصد و نود و هفتمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، حسن روحانی پس از ارائه گزارش وزیراقتصاد درباره وضعیت بازار سرمایه تأکید کرد: شورای عالی بورس باید برای حفظ تعادل در بازار سرمایه و شفافیت و صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران تصمیمات لازم را اتخاذ و اجرایی کند.
در این جلسه همچنین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی از تأمین و توزیع دارو و تجهیزات پزشکی و نحوه تخصیص ارز ترجیحی بابت مصارف کالاهای دارویی و تجهیزات پزشکی ارائه کرد که پس از تبادل نظر درباره آن تصمیم‌گیری شد.
براساس این گزارش به منظور کنترل قیمت دارو و تجهیزات پزشکی و شفافیت در حوزه توزیع و مقابله با سوء استفاده‌ها در این زمینه، تمام فهرست‌های ثبت سفارش ارسالی به بانک مرکزی و تخصیص ارز در سایت سازمان غذا و دارو بارگذاری می‌شود تا همه فعالان این عرصه به آن دسترسی داشته و مصرف کننده، وارد کننده و فروشنده از فرآیند تولید و عرضه دارو و تجهیزات پزشکی اطلاع داشته باشند.
رئیس‌جمهوری با تأکید بر اهتمام دولت در زمینه تأمین نیازهای ضروری بخش بهداشت و درمان و سلامت مردم، گفت: دولت برای اختصاص ارز مورد نیاز بخش دارو و تجهیزات پزشکی اولویت خاصی قائل است.روحانی شفافیت فرآیند تأمین و توزیع دارو را امری ضروری خواند و با اشاره به راهبرد کلان دولت و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای افزایش تولید در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی، گفت: دولت سیاست اصلی خود را در این حوزه بر مبنای تولید دارو در داخل کشور قرار داده و به همین دلیل خوشبختانه در سال‌جاری مصارف ارزی در واردات دارو کاهش یافته و عمده اقدامات به سمت تولید داخل سوق داده شده است.
در ادامه این جلسه وزیر صنعت، معدن و تجارت گزارشی از تأمین کالاهای اساسی ارائه کرد.براساس این گزارش با اقدامات انجام شده در خصوص تولید و واردات روغن خوراکی، نیاز مصرفی و ذخیره استراتژیک روغن تأمین شده است.رئیس‌جمهوری پس از این گزارش دستور داد برای ترخیص و حمل و توزیع روغن فوریت‌های لازم اعمال شود.
از انتقاد قالیباف تا استعفای قالیباف
درآن سو و درساختمان بهارستان، وزیر امور اقتصادی و دارایی به همراه رئیس سازمان بورس برای شرکت در جلسه فوق‌العاده کمیسیون اقتصادی به مجلس رفتند. دراین جلسه رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در حوزه بورس و بازار سرمایه نارسایی مدیریتی وجود دارد و دچار سوء مدیریت هستیم.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، قالیباف روزگذشته در جلسه‌ای که در کمیسیون اقتصادی مجلس برگزار شد، افزود: دو موضوع ویژه از ابتدای مجلس جدید به طور خاص در دستور کار بوده که یکی سند مالی بودجه با نگاه اصلاح ساختار و دیگری توجه ویژه به بازار سرمایه است.وی با اشاره به اهمیت و نقش بازار سرمایه در حوزه سرمایه‌گذاری و ظرفیت آن برای حل بسیاری از مشکلات گفت: مجلس در هر زمینه‌ای که وزارت اقتصاد درخواست کرده است در زمینه بازار سرمایه همکاری داشته است.
وی افزود: با تغییر مصوبات شورای عالی بورس، تمام اختیارات لازم به این شورا برای مدیریت و نظارت بر بازار سهام داده شده است، با این حال امروز اداره بورس دچار سوء مدیریت است.رئیس مجلس با تأکید بر اینکه دولت و اعضای اقتصادی دولت در برابر بورس مسئول هستند، گفت: از اواخر مرداد شاهد افت یک میلیون واحدی شاخص بورس هستیم و این نوسان بالا نشانه ضعف در مدیریت این بازار است.
قالیباف افزود: نباید اوضاع به گونه‌ای باشد که هر وقت نرخ ارز بالا می‌رود دچار آسیب شویم و وقتی پایین هم می‌آید آسیب ببینیم.باید مجموعه سهام فروخته شده شرکت‌های حقوقی در ماه‌های اخیر بررسی شود.
رئیس مجلس افزود: این نوسانات، هم در حوزه اقتصادی به ما آسیب می‌زند و هم بدتر از آن این است که اعتماد مردم از بین می‌رود.وی گفت: وقتی رئیس دولت از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس دعوت کرده و به آنان اطمینان داده که ما هستیم مردم باید احساس کنند که ما حضور داریم.رئیس مجلس افزود: کمیسیون اقتصادی باید تحولات ماه‌های اخیر بورس را بررسی و گزارش آن را در صحن مجلس مطرح کند.وی گفت: در شورای عالی اقتصادی با حضور سران قوا نیز این موضوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم. بورس ما این ظرفیت را دارد که بهتر اداره شود و رشد متناسبی داشته باشد.
رئیس سازمان بورس استعفا داد
در همین حال ظهر روزگذشته متن استعفای رئیس سازمان بورس روی تارنمای این سازمان قرارگرفت. براین اساس حسن قالیباف اصل، استعفای دوباره خود را به علت فراهم نشدن شرایط اعلامی، به وزیر امور اقتصادی و دارایی ارائه کرد.
در متن استعفای رئیس سازمان بورس خطاب به وزیر اقتصاد و رئیس شورای عالی بورس و اوراق بهادار آمده است: پیرو نامه مورخ 10 آبان سال‌جاری خطاب به ریاست جمهوری و درخواست استعفای اینجانب به تاریخ 4 آذر امسال به‌دلیل فراهم نشدن شرایط اعلامی جهت حمایت از صنایع، بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران بدین وسیله استعفای خود را از عضویت در هیأت مدیره و ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار مجدداً اعلام می‌کنم. استدعا دارد در اجرای ماده ۱۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران دستور اقدام صادر فرمایید.
درادامه این نامه تأکید شده است: بنده درسخت‌ترین شرایط که مردم دعوت عمومی به بازار سرمایه شده بودند و آزاد‌سازی سهام عدالت و فروش صندوق‌های سهام دولتی (ETFها)
در بورس در حال انجام بود این وظیفه خطیر را به عهده گرفتم و در طول چند ماه خدمت در دشوارترین شرایط به‌دنبال توسعه بازار، تأمین مالی، ابزار‌ها و نهاد‌های مالی بودم که در کمترین زمان بزرگترین کار‌ها در بازار سرمایه انجام شد، ولی متأسفانه بواسطه اقدام سیاسی و ورود غیر حرفه‌ای و بیش از حد اشخاص و مسئولان به مباحث بازار سرمایه و بروز افت و خیز شدید شاخص کل بورس تهران هیچ وقت دیده نشد.
عوامل مؤثر بر روند منفی بورس از زبان وزیر اقتصاد
پس از انتقاد مجلسی‌ها از ریزش شاخص بورس، وزیر اقتصاد نیز در جلسه فوق‌العاده مجلس، به برخی از دخالت‌ها در بازار سرمایه از قیمت‌گذاری فولاد توسط وزارت صمت تا افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی اشاره کرد. فرهاد دژپسند گفت: برخی دخالت‌ها مانند قیمت گذاری‌های دستوری و همین طور بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی به طورمستقیم بر بازار سرمایه تأثیر منفی می‌گذارد.
به گفته وی، کار دولت ریل‌گذاری و نهادسازی و تسهیل ورود و خروج به بازار و نقدشوندگی مناسب در بورس است.بازار سهام محلی برای کشف قیمت است و دولت باید کاری کند که این عملیات با کارآمدی انجام شود که در همین زمینه در دو ماه گذشته به اندازه ۱۰ سال کار انجام شده و همه شرکت‌ها بازار گردان دارند.
وی افزود:ما برای کاهش نوسان از ابزار جدیدی مانند اوراق تبعی استفاده کردیم و شرکت‌هایی که می‌خواهند در بورس، سهام‌شان عرضه شود اگر مدارک کامل باشد این کار در مدت یک ماه انجام می‌شود.
دژپسند با اشاره به فروش سهام از طرف سهامداران حقوقی گفت: در ماه‌هایی که فزونی تقاضا داشتیم شرکت‌های حقوقی باید عرضه می‌کردند تا مانع افزایش مصنوعی قیمت‌ها بشوند و مصوبه افزایش شناوری سهام نیز به همین دلیل بود. در زمان ریزش بورس هم باید تقاضا شکل بگیرد که به همین منظور حقوقی‌ها ورود کردند و اقدام به خرید سهام می‌کنند.
وی با اشاره به رشد شاخص بورس در ماه گذشته تا سقف یک و نیم میلیون واحد گفت: یکی از نمایندگان مجلس از ما خواست که عرضه شرکت‌ها را آغاز کنیم، اما دیدیم که با عرضه سهام، بازار واکنش منفی نشان داد.
وی گفت: بازار با قیمت گذاری‌های کالا‌ها میانه خوبی ندارد و به همین دلیل به اظهارات وزیر صنعت درباره موضوع فولاد واکنش نشان داد و در میان فعالان بازار این نگرانی شکل گرفت که شاید این موضوع شروعی برای بقیه کالا‌ها باشد.همچنین اجبار پالایشگاه‌ها به توزیع قیر با نرخ دولتی یا لغو معافیت مالیاتی شرکت‌های معدنی روی بازار اثر منفی می‌گذارد، زیرا به سوددهی آنها آسیب می‌زند.
وزیر اقتصاد با بیان اینکه مسئول صنعت بانکداری وزارت اقتصاد است نه بانک مرکزی گفت: ابزار مناسب در این زمینه باید در دست وزارت اقتصاد باشد و وقتی نرخ بهره بین بانکی ناگهان شبانه به بالای ۲۰ درصد می‌رسد این موضوع روی بازار اثر می‌گذارد.