سیزدهمین نشست عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) عصر امروز (دوشنبه، ۱۵ دی‌ماه)  برگزار می‌شود. ۲۳ کشور اوپک پلاس در دوازدهمین نشست خود که ۱۳ آذرماه برگزار شد بر سر افزایش تولید روزانه ۵۰۰ هزار بشکه‌ای برای ژانویه سال ۲۰۲۱ میلادی تا زمانی که مجموع تسهیل کاهش تولید (افزایش تولید) به روزانه ٢ میلیون بشکه برسد به اجماع رسیدند و تصمیم گرفتند برای تعیین مقدار تسهیل کاهش تولید (افزایش تولید) در ماه‌های آینده، هر ماه بر اساس شرایط بازارهای جهانی نفت نشست برگزار کنند.

امروز نخستین نشست برای ارزیابی ماهانه وضع بازار نفت خام است، اما پرسشی که مطرح است اینکه آیا ارزیابی ماهانه به لحاظ عملیاتی اجرایی است؟ پاسخش به احتمال زیاد منفی است، به این دلیل که...

**کشورهای صادرکننده نفت به‌طور معمول برنامه بارگیری و صادرات نفت خام خود را یک تا دو ماه پیش با خریداران که پالایشگران مناطق مختلف جهان هستند، تنظیم می‌کنند. این موضوع به‌طور خاص در شرایطی که فاصله جغرافیایی بنادر صادراتی و پایانه‌های تحویل طولانی است و نفتکش‌ها مدت زیادی را برای انتقال در مسیر هستند، بیشتر موضوعیت دارد.

برای نمونه، بسیاری از تولیدکنندگان نفت آفریقا مانند نیجریه و آنگولا برنامه بارگیری نفت خام خود را از دو ماه پیش تنظیم می‌کنند، یعنی برنامه صادرات نفت خام این کشورهای آفریقایی برای ماه ژانویه و فوریه ۲۰۲۱ از دسامبر (آذرماه) نهایی شده است بنابراین نمی‌توان هر ماه با توجه به ارزیابی بازار نفت، به این کشورها برای تغییر برنامه صادراتی، برنامه جدید تحمیل کرد. در صورت نامشخص بودن سهمیه تولید کشورها برای چند ماه بعد، امکان تعیین برنامه صادرات نفت خام کشورهای عضو اوپک پلاس منطبق با برنامه کاهش تولید اعلامی و مصوب وجود ندارد.

** اندازه‌گیری عرضه و تقاضای نفت برای ارزیابی ماهانه بازار نفت موضوعی بسیار دشوار خواهد بود. داده‌های عرضه و تقاضا در بهترین حالت یک تا دو ماه وقفه دارند و برای ارزیابی وضع بازار نفت خام در هر ماه کاربردی ندارند، مگر آنکه وضع عرضه و تقاضا در بعضی از مناطق جهان مانند آمریکا و اروپای غربی مدنظر باشد.

این موضوع برای ارزیابی تولید نفت خام کشورهای عضو اوپک پلاس بر اساس منابع ثانویه نیز مصداق دارد. افزون بر این، باید توجه داشت که هر ماه تولید نفت خام ماهپیش (برای نمونه در ماه ژانویه ۲۰۲۱، تولید نفت خام ماه دسامبر ۲۰۲۰) مشخص می‌شود، بنابراین اگر کشورهای عضو اوپک پلاس بخواهند عملکرد ماه ژانویه ۲۰۲۱ را بررسی و بر آن اساس برای ماه فوریه تصمیم‌گیری کنند، باید تا اواسط ماه فوریه ۲۰۲۱ منتظر باشند تا وضع تولید نفت خام کشورهای عضو ازسوی منابع ثانویه مشخص شود، اما مسئله اینجاست که در اواسط ماه فوریه، تولید نفت خام این ماه کشورهای عضو در عمل محقق شده است.

با توجه به این دشواری‌ها باید تنها به روند قیمت‌های نفت در بازارهای فیزیکی و مالی اکتفا کرد که کافی بودن آن برای تصمیم‌گیری در خصوص گام‌های بعدی محل بحث است.

**در نهایت اینکه سیاست ارزیابی ماهانه وضع بازار نفت خام سبب خواهد شد تا نااطمینانی نسبت به متغیر سهمیه‌های تولید نفت خام کشورهای عضو اوپک نیز به نااطمینانی‌های عرضه و تقاضای نفت افزوده شود. در واقع برای فعالان بازار نفت مشخص نیست که اوپک در کوتاه‌مدت چه سیاستی را در خصوص مدیریت عرضه نفت خام در ماه بعد در بازار دنبال خواهد کرد. این موضوع سبب آشفتگی بازار برای معامله‌گران و پیش‌بینی‌ناپذیری آینده می‌شود. به نظر می‌رسد توجیه سپردن تصمیم‌ها مدیریت عرضه به جلسات ماهانه و پایش مستمر وضع بازار نفت در هر ماه حفظ این انعطاف‌پذیری در شرایط افزایش نااطمینانی است.