ابراهیم بهشتی
اولین جلسه کاری مجلس شورای اسلامی در سال جدید، همراه بود با دیدهبوسیهای عیدانه نمایندگان و استقبال آنها از بیانیه سوئیس. در حقیقت فضای بهارستان تحتالشعاع محورهای بیانیه سیاسی اخیر بین ایران و 1+5 بود. رئیس جلسه و ناطقان در نطقهای خود، فراکسیونهای اصلی مجلس در جلسه شورای مرکزی و بسیاری از نمایندگان هم در گفتوگوهای خود با خبرنگاران به تحلیل و ارزیابی بیانیه سوئیس پرداختند. به جز اندک نمایندگان مخالف دیپلماسی هستهای دولت، محور مشترک اظهار نظرهای مجلسیها تشکر و قدردانی از تیم مذاکره کننده هستهای، تأکید بر پذیرفتن حق غنیسازی ایران از سوی جامعه بین المللی به عنوان یک دستاورد بزرگ، تصریح بر اعتماد به دیپلماتهای داخلی به جای استناد به مواضع طرفهای خارجی و اشراف رهبر معظم انقلاب نسبت به روند مذاکرات بود.
لاریجانی از بیانیه سوئیس خشنود است
علی لاریجانی هرچند در آغاز جلسه علنی حاضر نبود، اما در جلسه شورای مرکزی فراکسیون رهروان ولایت علاوه بر حمایت از تیم مذاکره کننده هستهای و مثبت خواندن گفتوگوهای لوزان، از نمایندگان خواست ابهامات خود را در جلسه مشترک با دولت مطرح کنند. این سخن لاریجانی اشاره به برخی اظهار نظرها و ان قلتهایی است که طی چند روز گذشته از سوی برخی منتقدین و مخالفان مطرح شده است. این دسته از منتقدین در حالی که همواره بر قابل اعتماد نبودن طرفهای غربی و بخصوص امریکا سخن میگویند، اما در چند روز گذشته با استناد به سخنان غربیها و بدون توجه به توضیحات مفصل دیپلماتهای داخلی، مدعی ابهامات فراوان در بیانیه سوئیس و تفاوت در متن قرائت شده توسط وزیر امور خارجه و مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا شدهاند.
به گفته حسن سبحانینیا نایب رئیس فراکسیون رهروان ولایت، علی لاریجانی دیروز در جلسه این فراکسیون از نمایندگان خواسته است تا ابهامات خود را با آقایان ظریف وزیر امور خارجه، عراقچی معاون وزیر و صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی مطرح کنند. لاریجانی همچنین از نمایندگان خواسته که با اطلاعات کامل نسبت به بیانیه سوئیس اظهارنظر کنند و اطلاعات دقیقی داشته باشند. سبحانی نیا به ایسنا گفت: آقای لاریجانی در مجموع نسبت به دستاورد مذاکرات لوزان خشنود بود. البته تا متن نهایی توافق فاصله وجود دارد اما ایشان در جمعبندی مطرح کردند که حاصل کار تا این مرحله مثبت است.
تشکر رئیس جلسه از تیم مذاکره کننده هستهای
حجتالاسلام ابوترابیفرد که در غیاب علی لاریجانی ریاست جلسه دیروز را برعهده داشت نیز در نطق پیش از دستور خود از زحمات تیم مذاکره کننده هستهای تشکر کرد. وی افزود: ایستادگی ملت در برابر زیادهخواهی امریکا در حوزه فناوری هستهای در طول 12 سال امروز ما را در جایگاهی قرار داده که دشمن اذعان میکند جمهوری اسلامی ایران در باشگاه هستهای جهان تعریف میشود. نایب رئیس مجلس با بیان اینکه امروز دشمن اذعان میکند چرخه کامل سوخت در خاک ایران سامان مییابد، اظهار کرد: ما از دولت و تیم مذاکره کننده به طور جدی میخواهیم در چارچوب تعریف شده از سوی رهبری در مسیر همافزایی و ایجاد یک جبهه واحد حرکت کند. وی ادامه داد: غرب هیچ گاه برای هیچ کشوری حق غنیسازی را به رسمیت نخواهد شناخت، تنها یک استثنا وجود دارد و آن ایران است که گرفتن این حق در ساختار نظام بینالملل یک پیروزی بزرگ برای ملت ایران است.
بررسی بیانیه سوئیس در فراکسیونهای مجلس
علاوه بر فراکسیون رهروان ولایت مجلس که با حضور علی لاریجانی بیانیه لوزان را مورد بررسی قرار دادند، فراکسیون اصولگرایان هم در جلسه دیروز خود به این موضوع ورود کرده است. ابراهیم کارخانهای، عضو شورای مرکزی فراکسیون اقلیت مجلس به خبرنگار «ایران» گفت که اعضای شورای مرکزی در حضور آقای حداد عادل رئیس فراکسیون، نقطه نظرات خود درباره مذاکرات لوزان را مطرح کردند. وی گفت که اعضا تأکید داشتند توصیهها و تأکیدات رهبر معظم انقلاب باید سرلوحه کار تیم مذاکره کننده هستهای در ادامه مذاکرات و بخصوص در مرحله توافق نهایی باشد. علیرضا زاکانی، سخنگوی فراکسیون اصولگرایان هم درباره این جلسه به ایسنا گفت: مقرر شد جمعی از اعضای فراکسیون اصولگرایان بررسیهای کارشناسی را درباره بیانیه سوئیس انجام دهند و جمعبندی را در جلسه بعدی برای اعضای فراکسیون تصریح کند اما هنوز زمان برگزاری جلسه بعدی مشخص نشده است.
بروجردی: ایران وارد باشگاه فناوری صلحآمیز هستهای شد
علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم در یک نشست خبری بیانیه سوئیس را مثبت ارزیابی کرد و گفت: حفظ ظرفیت غنیسازی ایران و پذیرش آن توسط غرب یک موضوع مهمی است، اگر ادبیات امریکاییها و شخص اوباما را به خاطر بیاوریم، میبینیم که آنها به دنبال این بودند که ایران به هیچ وجه غنیسازی نداشته باشد و علت اساسی صدور 6 قطعنامه علیه ایران همین نکته بود. وی افزود: اما امروز چرخش بسیار واضحی به وجود آمده و آنها غنیسازی جمهوری اسلامی را پذیرفتهاند و پس از قرائت بیانیه و اعلام موضع اعضای 1+5، رئیس جمهوری امریکا اعلام کرد که ما این موضوع را به عنوان یک اصل قبول داریم بنابراین جمهوری اسلامی ایران به طور رسمی وارد باشگاه کشورهای دارای فناوری صلحآمیز هستهای شده است. بروجردی ادامه داد: در تعامل و مذاکره برای وصول به یک توافق، داد و ستد وجود دارد یعنی ما هم باید منافع خود را حفظ کنیم و هم براساس مصوبات شورای عالی امنیت ملی برخی از محدودیتها را به صورت مقطعی پذیرا باشیم که این یک نُرم جهانی است و در تاریخچه کشورهایی که این مسیر را طی کردهاند، مانند ژاپن چنین چالشهایی با آژانس و مجموعه کشورها داشتهاند تا اینکه به یک مرحلهای برسند که بدون این محدودیتها فعالیتهای هستهای را ادامه دهند لذا آنچه برای ما حائز اهمیت است، حفظ دستاوردهای ملی در عرصه فعالیتهای هستهای است.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا با نگارش چنین بیانیهای در واقع یک توافق دو مرحلهای صورت گرفته است، گفت: دو مرحله بودن مذاکره زمانی صورت میگیرد که در هر مرحله الزامی در اجرا وجود داشته باشد، در حالی که این بیانیه الزامآور نیست و تنها متنی که تا 11 تیرماه آماده میشود، الزامآور خواهد بود.
نماینده بروجرد در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا اجرای موقت پروتکل الحاقی نیاز به مصوبه مجلس دارد، گفت: 10 سال قبل که دولت بهصورت داوطلبانه این پروتکل را اجرا کرد، ما اعلام کردیم که اگر موضوع هستهای ایران از شورای حکام به شورای امنیت منتقل شود، دولت را مکلف خواهیم کرد که اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. آنها موضوع هستهای ایران را به شورای امنیت منتقل کردند و ما مصوب کردیم و دولت را مکلف کردیم تا اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند و به همین دلیل این اجرا متوقف شد، لذا اجرای پروتکل الحاقی نیازمند مصوبه مجلس است و این چیزی است که تیم مذاکرهکننده هم رسماً اعلام کرده است. وی افزود: اما اکنون فرض بر این است که با لغو کردن 6 قطعنامه، ما مجدداً از تحریم شورای امنیت خارج شویم و به یک وضعیت عادی برگردیم که این شرایط، شرایط قبل از مصوبه مجلس است. وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه نظر نمایندگان مجلس برای تصویب پروتکل الحاقی چیست، تأکید کرد: مقطع بحث در مورد این موضوع اکنون نیست و در زمان خاص خود باید در این باره صحبت شود، اما نظرات مخالف در این زمینه در مجلس فراوان است و حتماً راه همواری برای چنین مصوبهای در مجلس وجود ندارد.
رئیس فراکسیون اکثریت: ما به ظریف و تیم مذاکره کننده اعتماد داریم
کاظم جلالی، رئیس فراکسیون رهروان ولایت هم در جمع خبرنگاران پارلمانی، با تأکید بر اینکه مجلس و نمایندگان قدرشناس زحمات دولت و تیم مذاکره کننده هستهای هستند، گفت: ما به وزیر امورخارجه و تیم مذاکره کننده هستهای خود اعتماد داریم. در عین حال مجلس با چشمان هوشمند ناظر بر مذاکرات است و در جاهایی که نیاز به تذکر باشد تذکر میدهد و اگر نیاز به مداخله باشد، مداخله میکند.
وی ادامه داد: ما مطمئن هستیم آنها براساس اصول ترسیم شده توسط رهبری و حفظ خطوط قرمز نظام حرکت میکنند و طبعاً آنچه مورد تأیید رهبر معظم انقلاب و نظام باشد، مورد حمایت مجلس است. نماینده شاهرود درباره محتوای بیانیه توافق شده هم گفت: این بیانیه را خیلی نباید برجسته و اسباب جنجال در داخل کشور کرد زیرا نیازمند وفاق ملی هستیم و رهبر معظم انقلاب امسال را به نام «دولت و ملت؛ همدلی و همزبانی» نامگذاری کرده است. این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اضافه کرد: ما انتظارمان از این بیانیه باید در حد بیانیه باشد، این بیانیه نه الزامآور است و نه حقوقی، صرفاً در این بیانیه بعد از انجام مذاکرات طرفین افق آینده را ترسیم کردند که در آینده بر چه اصول و اساسی توافق کنیم. جلالی افزود: البته طبیعی است هر طرف مذاکره تلاش میکند دستاوردهای خود را بزرگ نشان دهد اما ما باید به خود بیانیه سوئیس نگاه کنیم نه به آنچه غربیها از آن گزینشی بیرون میآورند. اگر قرار باشد بین حرف غربیها و تیم مذاکره کننده انتخاب کنیم، حرفهای تیم مذاکره کننده خود را درست میدانیم.
جواد هروی: کسانی که در تشدید تحریمها نقش داشتند محاکمه شوند
علاوه بر این ناطقان جلسه دیروز مجلس هم در سخنان خود بیانیه سوئیس را یک موفقیت برای نظام خواندند. جواد هروی نماینده قائنات هم گفت: شایسته و بایسته است که از تلاشهای تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان قدردانی کرده و اعلام کنیم که به آنها اعتماد داریم و هیچ نگران عملکرد آنها نبوده و نیستیم لیکن از خدعه و زیادهخواهیهای دولتهای استکباری نگرانیم زیرا دولت امریکا همچنان غیرقابل اعتماد است اما این دلنگرانی مانع از توقعات بیمورد داشتن در این سطح از مذاکرات است. وی افزود: هیچکس حق ندارد به بهانه نگرانی، خوشحالی مردم را به دغدغه تبدیل کند مگر دولت صهیونیستی.
هروی تأکید کرد: کسانی که دیروز در تشدید تحریمها علیه ایران نقش جدی داشتهاند و افرادی که امروز در تبیین و توافق به ضرر دولت ایران نقش ایفا کنند باید محاکمه شوند تا درس عبرتی شود که به خاطر عقاید شخصی با سرنوشت یک ملت نمیتوان به سهو یا به عمد بازی کرد. حسین مظفر نماینده تهران هم ضمن تشکر از تیم مذاکره کننده، گفت: برداشت هرگونه تسلیم و ذلت و باخت از توافق مذکور که فرزندان هستهای ایران در مواجهه با قلدران بینالمللی در شرایط دشوار و اضطرار به انجام رساندند نه تنها خستگی را بر تن این تلاشگران خواهد گذاشت بلکه غرور ملی و عزت و اقتدار این ملت فداکار را نیز خدشهدار میکند.
سید ناصر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی هم در نطق خود تصریح کرد: از تلاشهای شبانهروزی تیم مذاکرهکننده هستهای بخصوص دکتر ظریف و دکتر صالحی در جنگ مذاکرات با ابرقدرتهای مستکبر جهان و تلاش برای حفظ عزت ایران اسلامی با در نظر گرفتن حکمت و مصلحت قدردانی میکنیم و از این عزیزان انتظار داریم در نگارش و تدوین متن نهایی توافق نهایت دقت را داشته باشند تا دچار مکاری کشورهای غربی نشویم.
کوچکزاده: مذاکرات بیهوده است
با وجود استقبال کلیت مجلس از بیانیه لوزان، برخی اعضای جبهه پایداری از مذاکرات اخیر در سوئیس انتقاد کردند. حمید رسایی در تذکری شفاهی و در حالی که بیانیه لوزان را توافقنامه خواند، گفت: متأسفانه در روزهای اخیر بعد از توافقنامه ژنو، توافقنامهای در سوئیس به عقد و امضا رسیده و مورد موافقت قرار گرفته که این توافقنامه عبور از خطوط قرمز است. وی با بیان اینکه «ما کسی را متهم به خیانت نمیکنیم اما متأسفانه منافع سیاسی جلوی چشم بعضیها را گرفته است» افزود: متأسفانه دوستان ما به مذاکره معتاد شدهاند و طرف مقابل نیز این را فهمیده و این نقطه اصلی اشکال است. سخنان رسایی با اعتراض برخی نمایندگان روبهرو شد که در مخالفت با وی، «دو دو» کردند.
مهدی کوچکزاده از دیگر مخالفان دولت در مجلس هم برای لحظاتی پلاکاردی را در دست گرفته بود که روی آن نوشته شده بود: هرگونه قراردادی که موجب سلطه بیگانه بر منابع طبیعی و اقتصادی و فرهنگ و ارتش و دیگر شئون کشور شود، ممنوع است. (اصل 153 قانون اساسی).
با وجود اینکه برخی رسانهها این اقدام کوچک زاده را واکنش و اعتراض وی به بیانیه لوزان خواندهاند، او به خبرنگار «ایران» گفت که این اعتراض به لوزان نبوده است. او گفت من این دستنوشته را بعد از آن بلند کردم که رئیس جلسه (ابوترابی فرد) اجازه اظهار نظر به من نداد. من میخواستم بگویم طبق اصل 153 قانون اساسی هر گونه قراردادی که موجب سلطه بیگانه به شئون کشور شود ممنوع است. دنباله عرضم این بود آقای رئیس که روحانی و درس خوانده حوزه هستی، آقایان نماینده که خیلی از شما حقوقدان هستید آیا آنچه خروجی لوزان است، هیچ جزئی وجود ندارد که موجب سلطه بیگانگان بر یکی از شئون کشور شود. من میخواستم سؤال کنم. اعتراض نبود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا شما مخالف بیانیه سوئیس هستید؟ گفت: من اصلاً هر چه میخوانم، نمیفهمم که بیانیه لوزان چیست. هر چه حرفهای آقای ظریف را در تلویزیون گوش کردم، نفهمیدم بیانیه لوزان چیست. من کار ندارم که امریکاییها حقیقت میگویند یا اینها، فقط یک سؤال دارم.
وی ادامه داد: فرض کنیم این توافق در نهایت با بهترین شیوه که همه مردم ایران آن را قبول داشته باشند امضا شود، آیا امکان این هست که بر سر اجرا بین ایران و طرف مقابل اختلافی پیش بیاید؟ اگر امکان دارد چه کسی قرار است درباره این اختلاف رسیدگی کند و حکم بدهد؟ شورای امنیت یا همان 1+5 یا در حقیقت یک طرف دعوا. لذا همان طور که آقا (رهبر معظم انقلاب) فرمودند، اصل این کار عبث است. اصل این که شما فکر کنید اینها حق و حقوق ما را خواهند داد اشتباه است. بر اساس این مقدمه که شورای امنیت و خود 1+5 قرار است رسیدگی کننده به اختلافات باشند و آنها قرائت ما را قبول نخواهند کرد و قرائت اوباما و امریکا را خواهند پذیرفت، معتقدم که ما کار بیهودهای انجام میدهیم. من فکر میکنم مذاکرات از ابتدا با همین دلیل و منطقی که گفتم عبث بود.
ظریف و صالحی در جلسه غیر علنی
یک عضو هیأت رئیسه مجلس گفت: وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی در جلسه غیرعلنی روز سهشنبه حضور پیدا میکنند. محمد حسین فرهنگی در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: ظریف و صالحی سهشنبه هفته جاری (18 فروردین) و قبل از شروع جلسه علنی، در مجلس حضور پیدا کرده و در این جلسه غیرعلنی در مورد مباحث و جزئیات بیانیه سوئیس توضیحاتی را ارائه میدهند. پیش از این گفته شده بود که سهشنبه بعد از ظهر جلسه دولت و مجلس برگزار شود و در آن ظریف وزیر امور خارجه به ارائه توضیحاتی در باره بیانیه سوئیس بپردازد که به دلیل سفر اردوغان رئیس جمهور ترکیه به ایران این جلسه لغو شد.
جلسه داغ هسته ای در کمیسیون امنیت ملی با حضور ظریف
جلسه روز گذشته کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که میزبان محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه بود، برای لحظاتی توسط جواد کریمی قدوسی متشنج شد. احمد شوهانی، عضو این کمیسیون در گفتوگو با خبرنگار «ایران» گفت: در جلسه دیروز دو برابر اعضا در محل کمیسیون حاضر شده بودند که عمدتاً اعضای غیر عضو از منتقدان هستهای و چهرههایی همچون روحالله حسینیان، سید محمود نبویان، اسماعیل کوثری، علیرضا زاکانی، زهره طبیبزاده نوری، مهرداد بذرپاش و برخی دیگر مثل احمد توکلی نماینده تهران بودند. به گفته نماینده ایلام، با وجود آنکه کلیت اعضای کمیسیون حامی و مدافع تیم هستهای و بیانیه لوزان هستند، اما سخنان کریمی قدوسی یکی از اعضای این کمیسیون و نماینده مشهد که توأم با ادبیات خاص خود بود، موجب رنجش ظریف و دیگر حاضران در جلسه شد به گونهای که وزیر امور خارجه قصد داشت جلسه را ترک کند.
شوهانی ادامه داد: کریمی قدوسی در سؤال خود که با دیدگاه انتقادیاش نسبت با مذاکرات هستهای آمیخته بود، مدعی شد، رهبر معظم انقلاب در جلسهای، تذکری به ظریف دادهاند و وزیر امور خارجه هم سخن از استعفای خود به میان آوردهاند و رهبری انقلاب هم گفتهاند استعفا بدهید. به گفته نماینده ایلام، این ادعای کریمی قدوسی فضای جلسه را برای لحظاتی برهم ریخت. وزیر امور خارجه ضمن تکذیب و دروغ خواندن چنین ادعایی، گفت که چرا به مطالب جلسهای استناد میکنید که خودتان حضور نداشتهاید؟ آقای لاریجانی رئیس مجلس در جلسه مورد اشاره حضور داشتند و شما میتوانید از ایشان بپرسید که آیا چنین موضوعی صحت داشته یا نه. این عضو کمیسیون امنیت ملی افزود: ظریف قصد ترک جلسه را داشت و گفت در جلسهای که دروغ گفته میشود، نمیتواند حضور داشته باشد. اما در پی واکنش اعتراضی دیگر حاضران در جلسه و از جمله احمد توکلی به کریمی قدوسی، وزیر خارجه هم در جلسه باقی ماند. نمایندگان تأکید کردهاند که چرا کریمی قدوسی برای بیان انتقادات خود نسبت به دولت یا مذاکرات از رهبری هزینه میکند. شوهانی تأکید کرد که اکثریت اعضای کمیسیون امنیت ملی حامی آقای ظریف و تیم مذاکره کننده است و در جلسه دیروز هم برخی اعضا در اعتراض به سخنان کریمی قدوسی و اینکه او بیشتر از وقت خود صحبت کرد، قصد داشتند جلسه را ترک کنند.
«باشگاه خبرنگاران» هم در خبری، از درگیری لفظی بین کریمی قدوسی و محمدجواد ظریف خبر داده و به نقل از جبار کوچکینژاد نوشته است: آقای کریمیقدوسی به آقای ظریف گفت حضرت آقا به شما تذکر داده است ولی آقای ظریف به آقای کریمیقدوسی گفت شما دروغ میگویید به آقا تهمت میبندید و به آقا ظلم میکنید و آقا به من تذکر ندادند.
سید حسین نقوی، سخنگوی کمیسیون هم در تشریح جلسه دیروز بدون اشاره به اظهارات کریمی قدوسی عضو جبهه پایداری، به خبرگزاریها گفت: در ابتدای جلسه بروجردی رئیس کمیسیون توضیحاتی پیرامون اهمیت موضوع مذاکرات و نتایج آن تاکنون ارائه کرد و گفت که کار مهمی انجام شده چرا که ما در مقابل قدرتهای مدعی بودیم. نقوی از رفع برخی ابهامات توسط وزیر امور خارجه خبر داد و تصریح کرد: طبق توضیحات آقای ظریف، هیچ تفاوتی بین متن قرائت شده ایشان و خانم موگرینی وجود نداشت و اشکال در ترجمه بود. همچنین آنچه بیان شده یک چارچوب مفهومی است و متن اصلی توافق هنوز نگارش نشده و گام بعدی نگارش و تدوین توافق است که البته کار بسیار سختی است. وی افزود: طبق گفته آقای ظریف در ارتباط با پروتکل الحاقی نیز قطعاً ما خلاف قانون عمل نمیکنیم و بالاخره اینکه بازگشتپذیری تضمین نهایی ماست که صراحتاً ذکر شده و ما به دلایلی نخواستیم وارد بازی فکت شیت شویم و ممکن است ما هم فکت شیت تهیه کنیم.
به گفته نقوی بعد از سخنان مقدماتی ظریف، ابراهیم آقامحمدی، اسماعیل کوثری، جواد جهانگیرزاده، محمدحسن آصفری، جواد کریمی قدوسی، کاظم جلالی، مهدی دواتگری اعضای کمیسیون و علی اصغر زارعی، سید محمود نبویان، مهرداد بذرپاش، احمد توکلی و علیرضا زاکانی نمایندگان غیرعضو کمیسیون نقطه نظرات خود را مطرح کردند. سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفت: از آنجایی که سؤالات نمایندگان بسیار زیاد بود بنابر این شد که آقای ظریف سؤالات و ابهامات را یادداشت و در جلسه روز سهشنبه در صحن علنی به تمامی آنها پاسخ دهد.