به گزارش ایرنا محمدجواد اشرفی چهارشنبه در نخستین کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوای خوزستان در سالجاری در سالن جلسات اداره کل مدیریت بحران خوزستان، اظهار داشت: از ابتدای آبان ماه تاکنون با روند افزایش آلودگی هوا مواجه بودیم و شاخص آلودگی هوا به ویژه در اهواز بین ۱۵۰ تا ۱۷۲ (شرایط ناسالم) قرار داشته است.

وی با اشاره به آلودگی هوا در برخی شهرهای استان به دلیل فعالیت های کشاورزی، صنعتی و خدماتی، عمده آلایندگی را فعالیت های کشاورزی و آتش زدن مزارع نیشکر توسط شرکت های هفت گانه توسعه نیشکر در اطراف اهواز عنوان  کرد و افزود: خودسوزی عمدی و غیرعمدی سایت پسماند شهرداری اهواز، فعالیت های نفتی و کیفیت پایین بنزین عوامل دیگر در افزایش آلودگی هوا در روزهای اخیر بوده که آلایندگی برخی مستمر و برخی دوره‌ای است.

اشرفی سوزاندن مزارع نیشکر دهخدا را دارای بیشترین تاثیرگذاری بر آلودگی هوا عنوان کرد و اظهار داشت: درخواست مستقیم ما این است شرکت نیشکر دهخدا از میان شرکت‌های هفت گانه توسعه نیشکر با توجه به نزدیکی به مراکز مسکونی و شهر اهواز به طور کامل و در همه شرایط ، برداشت سیاه از مزارع خود را متوقف کند.

وی با اشاره به مکاتبات انجام شده با شرکت نیشکر دهخدا برای جلوگیری از برداشت سیاه در زمان وارونگی هوا، اضافه کرد: پرونده این شرکت دهخدا به مراجع قضایی ارجاع شده و دادستان شهرستان باوی امروز دستور توقف سوزاندن مزارع را در حدی که اعلام می کنیم صادر کرده است.

اشرفی ادامه داد: آتش سوزی مزارع (کشاورزان و شرکت نیشکر) پدیده ای است که در سه سال گذشته تشدید شده به ویژه افزایش کشت شلتوک به این مساله دامن زده، این در حالیست که با وجود مکاتبات فراوان با جهاد کشاورزی، هیچگونه اقدام یا موارد تنبیهی برای جلوگیری از سوزاندن مزارع مشاهده نشده و این موارد افزایش یافته است.

۷۰ درصد برداشت سیاه

دبیر کارگروه مقابله با آلودگی هوای خوزستان، سطح زیر کشت نیشکر در استان را ۱۱۲ هزار هکتار عنوان کرد و گفت: در حال حاضر  ۳۰ درصد از مزارع به صورت برداشت سبز و مابقی به صورت برداشت سیاه (سوزاندن مزارع) انجام می‌شود که مشکلات عدیده ای برای سلامت مردم ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: شرکت نیشکر دهخدا که در شمال اهواز قرار دارد، بیش از دیگر واحدها به مراکز مسکونی نزدیک است و شمال اهواز (کوی ملت و زیتون کارمندی) و بخش‌هایی از شهرستان باوی و شیبان تحت تاثیر آلودگی ناشی از سوزاندن مزارع دهخدا قرار دارند.

اشرفی با بیان اینکه مساله سوزاندن مزارع نیشکر و تعهدات آن، از گذشته تاکنون مطرح بوده، گفت: شرکت توسعه نیشکر در سال ۱۳۹۵ مکلف شده بود که برداشت سبز از مزارع را تا ۳۰ درصد افزایش دهد و پس از آن هر سال با افزایش ۱۵ درصدی (در یک دوره پنج ساله) برداشت سیاه را به صفر برساند ولی این تعهدات محقق نشده است.

وی افزود: شرکت نیشکر در سال ۹۸ اقدام به خرید ماشین آلات دروگر کرده بود اما به دلیل تحریم ها و همه گیری کرونا این اقدام به نتیجه نرسید.

اشرفی با تاکید بر لزوم هماهنگی شرکت نیشکر با هواشناسی و محیط زیست قبل از برداشت سیاه، افزود: در کارگروه هوای پاک که ظرف ۱۰ روز آینده تشکیل می‌شود به شرکت توسعه نیشکر الزام می‌کنیم در کوتاه مدت برداشت سبز از مزارع خود را به حداقل ۶۰ درصد برساند و برنامه مدیریتی خود را برای برداشت سیاه (سوزاندن مزارع) ارائه کند.

وی در پاسخ به ادعای مدیرعامل نیشکر دهخدا مبنی بر غیراقتصادی بودن برداشت سبز مزارع، گفت: مدیران باید این تفکر را از خود دور کنند، چرا که شاید برداشت سبز برای شرکت نیشکر اقتصادی نباشد اما باید هزینه سلامت و بهداشت و آثار روانی انتشار دود و خاکستر سیاه در مناطق مسکونی و شهروندان را نیز به حساب آورد.

اشرفی تاکید کرد: اگر چه تولید شکر استراتژیک است اما انتظار داریم که برداشت سبز مزارع را به عنوان یک الزام در نظر بگیرند و برنامه خود را اعلام کنند.

زباله‌دان‌های اهواز

مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان آتش سوزی در سایت پسماند شهرداری اهواز در نزدیکی روستای صفیره (بخش غیزانیه) را از دیگر عوامل اصلی آلودگی هوا عنوان کرد و گفت: این مساله در بازدیدها و گزارش‌ها و اعتراض مردم مسجل شده، این در حالیست که آلودگی ناشی از سوختن پسماند اثر زیادی بر سلامتی و سیستم تنفسی افراد می‌گذارد.

به گفته وی، آتش سوزی پسماند در اهواز، کوت عبدالله و ویس نیز گزارش شده است که اثرگذاری زیادی روی هوای اهواز داشته است.

وی با اشاره به روند غیراستاندارد دفن زباله در سایت صفیره، اظهار داشت: در ماه‌های اخیر، زباله‌ها فقط در فضای این سایت رها شده‌اند و در مواردی نیز توسط زباله گردها سوزانده شده‌اند همچنین بخش‌هایی از این سایت به دلیل متصاعد شدن گاز متان دچار خودسوزی شده و باعث انتشار دود می‌شود.

اشرفی اضافه کرد: چند ماه پیش جلسه ای تشکیل و مقرر شد شهرداری اهواز نیروی حراست و آتش نشانی در سایت صفیره مستقر کند و ساخت سلول های جدید برای دفن را آغاز کند اما هیچکدام از این تعهدات عملی نشده است.

وی با اشاره به چالش‌های محل قدیم دفن پسماند شهرداری اهواز در نزدیکی روستای برومی (بخش غیزانیه) گفت: دفن زباله در این محل نیز غیراستاندارد بوده و فقط با لایه خاک پوشانده شده که بعد از گذشت سال‌ها به یکی از کانون‌های آلودگی تبدیل شده است.

اشرفی افزود: این محل اکنون در تملک شرکت نفت و گاز کارون قرار دارد اما این شرکت اعلام کرده که به دلایل مالی امکان ساماندهی آن را ندارد.

مشعل‌های نفت و بنزین

این مقام مسئول با اشاره به آلودگی مشعل‌های نفتی در اطراف اهواز نیز گفت: اگر چه امکان توقف مستمر مشعل‌های نفتی وجود ندارد اما برای روزهایی که در شرایط وارونگی هوا قرار داریم مکاتباتی با شرکت‌های نفتی برای کاهش آلودگی صورت گرفته است.

وی یکی دیگر از عوامل آلودگی هوا در روزهای اخیر را کیفیت نامناسب بنزین در جایگاه‌های عرضه سوخت عنوان کرد و گفت: از هفت جایگاه آنالیز شده در ۶ مورد از آنها گوگرد موجود در بنزین ۲ تا سه برابر استاندارد گزارش شده است.

اشرفی با اشاره به تردد زیاد خودروها و نبود محدوده‌های ترافیکی، افزود: لازم است شرکت پخش فرآورده‌های نفتی در اهواز و آبادان اقدامات بیشتری برای عرضه بنزین استاندارد انجام دهد.

*تاخیر در جلسه شرایط اضطرار آلودگی هوا

دبیر کارگروه مقابله با آلودگی هوای خوزستان همچنین در پاسخ به علت تشکیل دیرهنگام جلسه شرایط اضطرار آلودگی هوا با گذشت ۱۴ روز، توضیح داد: آلودگی هوا در روزهای گذشته در حدود ۱۵۰ تا ۱۵۴ (نزدیک به شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس) بود و در ۲ روز گذشته به ۱۷۰ رسید که درخواست تشکیل جلسه را دادیم، از سوی دیگر آلاینده مسئول بیشتر غبار بوده و مرتبط با گازهای آلاینده نبوده، به همین دلیل اثرگذاری زیادی روی سیستم تنفسی ندارد بنابراین پیشنهادی برای تعطیلی ندادیم.

وی افزود: علاوه بر این براساس گزارش هواشناسی، در یکی دو روز آینده شرایط ناپایداری و وزش باد و باران خواهیم داشت که باعث کاهش آلودگی هوا می‌شود.

اشرفی اضافه کرد: با توجه به شرایط کرونا و سعی بر به حداقل رساندن نشست‌ها، سعی شده به جای برگزاری جلسه، مشکل آلودگی هوا از طریق ارتباط با دستگاه‌ها و شرکت‌های متولی و مکاتبه مرتفع شود اما با توجه به اینکه تذکرات به عوامل آلاینده هوا انجام نشده، با تشکیل جلسه با حضور استاندار، بر رعایت تعهدات تاکید شده است.

سرپیچی آلاینده‌ها

با وجود اعلام چهار عامل به عنوان عوامل اصلی آلودگی هوای اهواز در روزهای اخیر از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان اما سه نفر از مدیران شرکت‌های حاضر در این نشست آلایندگی زیرمجموعه خود را انکار کرده و آن را نپذیرفتند.

مدیرعامل شرکت نیشکر دهخدا، در این نشست آلودگی ناشی از سوزاندن مزارع نیشکر را رد کرد و گفت: سوزاندن نیشکر ماده آلاینده خطرناکی تولید نمی‌کند و آنچه حاصل می‌شود گازهای دی اکسید کربن (C۰۲)، گاز مونوکسید کربن (C۰) و بخار آب و خاکستر است که جزو آلاینده‌های خطرناک به حساب نمی‌آیند.

منصور همدان‌نژاد افزود: از هفته گذشته با اعلام شرایط پایداری هوا و هشدار فرمانداران و بخشداران، تغییراتی در مسیرهای برداشت و میزان برداشت از مزارع دادیم و برداشت سبز را بیشتر کردیم.

وی برداشت سبز از سطح مزارع دهخدا را حدود ۳۰ درصد عنوان کرد و گفت: با توجه به نبود تکنولوژی برداشت سبز در این شرکت، برداشت سبز در سطح وسیع برای ما سخت و غیراقتصادی است و راندمان تولید را تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد.

همچنین سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری اهواز نیز در ادامه این نشست گفت: بر اساس داده‌های ماهواره‌ای برخلاف آنچه مطرح می‌شود، آلودگی سایت پسماند صفیره در مقابل آلودگی ناشی از فلرهای نفتی و آتش سوزی مزارع نیشکر و شرکت فولاد و کربن بسیار ناچیز است.

مهدی مرادحسینی با اظهار بی‌اطلاعی از محقق نشدن تعهدات شهرداری اهواز در ساماندهی سایت پسماند، افزود: مقرر شده است که از ۱۵ آبان نیروی حراست در این محل مستقر شود تا مانع آتش زدن زباله توسط افراد دوره‌گرد شود.

وی با بیان اینکه آتش سوزی زیادی در این سایت نداریم، اظهار داشت: شهر اهواز سال‌ها گرفتار سایت پسماند صفیره است و مقرر شده ساخت ۲ سلول جدید دفن زباله در این سایت تا پایان امسال به بهره برداری برسد.

در ادامه مدیرعامل شرکت نفت و گاز کارون نیز گفت: با توجه به تحریم‌ها و کاهش تولید، گازسوزی و آلودگی فلرهای نفتی در این شرکت کاهش زیادی داشته و گازسوزی‌ها در هیچ برهه زمانی در این شرکت با این مقادیر کم نداشتیم که در کل کشور کمترین است.

غلامرضا مفیدی افزود: ۷۰ درصد تاسیسات و خطوط لوله این شرکت در جوار مناطق شهری و روستایی قرار دارد و ۸۰ درصد تاسیسات بیش از ۳۰ سال عمر دارند.

وی تولید نفت را یک بحث ملی و خارج از اختیار این شرکت دانست و افزود: بعد از تحریم‌های جدید تولید نفت به ۶۰ درصد و تولید گاز به سه چهارم کاهش یافته است، گازسوزی مستمر در شهر اهواز را تقریبا به صفر رساندیم و به جز فعالیت های مشعل موردی نداریم که مشعل‌ها نیز قابلیت خاموش کردن را ندارند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خوستان در این نشست گفت: قانون مرجع اصلی تشخیص و معرفی صنایع و شرکت های آلاینده را معرفی کرده و هیچکدام از شرکت‌هایی که خود مورد سوال قرار گرفته نمی‌تواند درباره آلودگی خود اظهارنظر کند.

فاضل عبیات افزود: شرکت‌هایی که فعالیت آنها جزو آلاینده‌ها به شمار رفته ملزم هستند راهبرد جلسه را رعایت کنند و برنامه خود را برای عملی کردن تعهدات و کاهش آلودگی اعلام کنند.

وی با اشاره به تعهدات شهرداری اهواز در ساماندهی سایت پسماند صفیره، اضافه کرد: با گذشته پنج ماه از مصوباتی که در زمینه ساماندهی این سایت داشتیم هیچکدام محقق نشده است.

بر اساس آیین نامه اجرایی قانون هوای پاک، مواقع (شرایط) اضطرار آلودگی هوا شامل مواقعی است که استمرار پایداری جوی (بر اساس اعلام سازمان هواشناسی کشور) یا افزایش میزان غلظت آلاینده‌ها (بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست) در کوتاه‌مدت، سلامت انسان و محیط‌زیست را دچار مخاطره جدی کند.

طبق گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست از ابتدای آبان ماه تاکنون با توجه به شرایط وارونگی هوا، شهرستان های اهواز، کارون، آبادان، خرمشهر، ماهشهر، شادگان و دزفول در شرایط ناسالم و ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارند که عامل آن سوزاندن مزارع نیشکر در زمان برداشت، دود ناشی از محل‌های دفع زباله، کیفیت نامناسب بنزین و مشعل‌های نفتی است.

شرکت توسعه نیشکر بیش از ۱۰۰ هزار هکتار مزرعه دارد که زمان برداشت آنها از مهر تا اردیبهشت هر سال است.