بازتاب منطقه ای تفاهم لوزان
اوباما سران عرب را به «کمپ دیوید» فرا خواند
بیانیه لوزان گرچه پس از 16 ماه مذاکره، پرونده هستهای ایران را به گامهای پایانی مسیر رساند، اما دستیابی ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 به چارچوب راه حل نهایی موضوع استمرار فعالیتهای هستهای ایران برای طرفین مذاکره و نیز کشورهای ذینفع مسأله چیزی کمتر از یک توافق نهایی نبوده است. بنابراین میتوان انتظار داشت که واکنشهای مطرح شده درباره این بیانیه کم و بیش در قبال توافق نهایی تکرار شوند. واکنشهایی که اغلب از استقبال کشورهای منطقه از نتیجه مذاکرات نشان دارد و البته زمینه بروز عصبانیتهای قابل پیشبینی برخی دولتها و رژیمهای متعارض و نگرانیهای برخی دیگر را نیز فراهم آورده است.
در این میان اما باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا که تاکنون نشان داده است دستیابی به توافق هستهای با ایران برای او و دولتاش از اهمیت خاصی برخوردار است، آستینها را بالا زده است تا نگرانیهای متحدانش در خاورمیانه را برطرف کند و بهانهجوییهای متحد ویژهاش، اسرائیل را پاسخ گوید. تماس تلفنی با برخی سران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و نیز دعوت از رهبران شورای همکاری خلیج فارس به کمپ دیوید، از جمله این اقدامات است.
به نوشته روزنامه گالف تایمز، اوباما، ضمن اطمینان دادن به متحدانش نسبت به اینکه چارچوب این توافق، جهان را به مکانی امنتر تبدیل میکند، گفت: من از رهبران 6 کشور «شورای همکاری خلیج فارس» دعوت میکنم تا برای مذاکره درباره اینکه چگونه میتوانیم ضمن حل درگیریهای متعدد که باعث بیثباتی در سراسر خاورمیانه شده، همکاری امنیتیمان را تقویت کنیم، به کمپ دیوید بیایند.
روز گذشته همچنین «اریک شولتز»، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که رئیس جمهوری امریکا با رؤسای بحرین، کویت، قطر و امارات نیز تلفنی درباره توافق چارچوب هستهای ایران صحبت کرده است. کاخ سفید همچنین در بیانیهای گفت اوباما در این تماسها بر تعهد پایدار امریکا به کار با شرکای خود در مقابل آنچه فعالیتهای بیثباتکننده ایران در منطقه خواند، تأکید کرد.
نگاه متفاوت کشورهای منطقه به دستاورد لوزان
اما برخلاف متن این بیانیه که حکایت از وجود نگرانی درباره این تفاهم سیاسی در میان کشورهای منطقه دارد، واکنشهای مطرح شده از سوی مقامات کشورهای منطقه از ترکیه تا هند و از مصر تا امارات رویکرد متفاوتی را نشان میدهد. این اظهارات نشان میدهد که چارچوب راه حلهای به دست آمده توانسته است برطرف کننده اغلب نگرانیها درباره فعالیت صلحآمیز هستهای ایران باشد. چنان که دولت بحرین ابراز امیدواری کرد که این تفاهم، به توافق نهایی که تضمین کننده امنیت و صلح در منطقه باشد، بینجامد.
وزارت امور خارجه عمان هم با صدور بیانیهای با استقبال از تفاهم انجام شده، اعلام کرد که این توافق میتواند مرحله اساسی و مهمی در مسیر امضای توافق نهایی در 30 ژوئن باشد.
در این بیانیه آمده است که پادشاهی عمان نتایج مثبتی را که موجب دستیابی به توافق میان ایران و 6 کشور بر سر برنامه هستهای شده است، پیگیری کرده است و در این راستا از دستاورد تاریخی توافق مورد اشاره، تفاهم و مسئولیت امانتداری که مذاکرهکنندگان طی روزها و سالهای گذشته به خرج دادند، بسیار تشکر میکند.
«بدر عبدالعاطی»، سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه مصر نیز در بیانیهای اعلام کرد که قاهره تفاهم انجام شده را به دقت پیگیری کرده است و امیدوار است که این توافق به منزله اولین گام در جهت تحقق ثبات در منطقه باشد. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که تفاهم انجام شده به توافق نهایی در 30 ژوئن بینجامد تا این امر به تحقق ثبات در خاورمیانه منجر شود و از کشیده شدن منطقه به رقابت تسلیحاتی جلوگیری کند.
شیخ «تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر نیز در جریان تماس تلفنی اوباما، ابراز امیدواری کرد که توافق حاصله موجب ایجاد امنیت و ثبات در منطقه شود.
همچنین بنابر گزارش المنار، یک منبع مسئول در وزارت امور خارجه سوریه اعلام کرد که جمهوری عربی سوریه با علاقهمندی بسیار پیگیر مذاکرات انجام شده میان دولت جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 درخصوص برنامه هستهای ایران بوده و امیدوار است که این مذاکرات به توافقی بینجامد که از یک سو دربرگیرنده حق جمهوری اسلامی ایران در استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای باشد و از سوی دیگر هر گونه سوء تفاهم سایر طرفها را در قبال برنامه هستهای این کشور از بین ببرد.
در لبنان نیز نبیه بری، رئیس پارلمان این کشور در سخنانی گفت: این توافق گامی مهم به شمار میرود و باید موتور راه حلهای دیگر بحرانها در منطقه را به حرکت درآورد.
احمد داوداوغلو، نخست وزیر ترکیه هم روز جمعه در آنکارا گفت کشورش از حصول توافق بین ایران و غرب خرسند است و از همه طرفها میخواهد برای نهایی کردن فرایند این مسأله با احساس مسئولیت رفتار کنند.
دولت هند نیز از جمله دیگر دولتهایی است که درباره تفاهم هستهای ایران و 5+1 موضعگیری کرده است. به نوشته روزنامه «تایمز هند»، وزارت خارجه این کشور ضمن استقبال از این تفاهم هستهای، آن را یک پیروزی برای دیپلماسی و گفتوگو برشمرده است. در این بیانیه آمده، هند همیشه تأکید داشته، موضوع هستهای ایران باید از طریق صلحآمیز و براساس احترام به حق ایران برای برخورداری از انرژی صلحآمیز هستهای حل و فصل شود.
تماس اوباما با پادشاه عربستان
خبرگزاری رسمی عربستان از ریاض گزارش داد که «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی در واکنش به تفاهم سیاسی ایران و 1+5 در لوزان ابراز امیدواری کرده است که دستیابی به توافق نهایی قدرت های جهانی با ایران، موجب تقویت امنیت منطقه و جهان شود.به گزارش تسنیم اوباما پنجشنبه شب بلافاصله پس از امضای تفاهم هسته ای در لوزان میان ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 در تماس تلفنی با سلمان ضمن بررسی آخرین تحولات پرونده هسته ایران، از سران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس دعوت کرد که برای مذاکره درباره این تفاهم نامه به کمپ دیوید آمریکا بروند.رئیس جمهوری آمریکا در این مکالمه تلفنی به سلمان گفته است که تفاهم اصولی هسته ای با ایران نشانگر علاقه واشنگتن به برقراری امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس است.باراک اوباما در این تماس تلفنی ضمن تاکید بر اهمیت امریکا به صلح و امنیت منطقه اعلام کرد که امریکا به حمایت از عربستان برای دفاع از خودش کاملا پایبند است.
درخواست عجیب نتانیاهو
اما در مقابل همه این واکنشها، واکنش بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم اسرائیل به تفاهم به دست آمده در لوزان و درخواست او درباره توافق نهایی جالب توجه است. او در میانه این رخدادها علاوه بر ابراز نارضایتی شدید از بیانیه لوزان خواستار به رسمیت شناخته شدن اسرائیل در توافق نهایی شده است. وی اوایل روز جمعه گفت هرگونه توافق نهایی با ایران باید موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد؛ درخواستی که شولتز سخنگوی کاخ سفید در پاسخ آن با بیان اینکه اوباما هرگز توافقی را که تهدیدی برای اسرائیل باشد امضا نمیکند، گفت از این درخواست بخصوص اطلاعی ندارد اما از نگرانیهای اسرائیل مطلع است. وی افزود: ما این موضع را درک میکنیم. «ماری هارف» سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز این استمداد بنیامین نتانیاهو از واشنگتن را در مورد ایران بی ارتباط با مذاکرات هستهای دانست و در پاسخ به سؤال خبرنگاران در مورد درخواست تازه نتانیاهو گفت: مذاکرات با ایران بر سر این توافق تنها در مورد مسأله هستهای بود.
این همه در حالی است که به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار از رسانههای اسرائیل، اغلب این رسانهها بیانیه لوزان را شکست غرب و اسرائیل و موفقیت ایران دانستهاند. روزنامه القدس العربی لندن نیز در سرمقاله دیروز خود با عنوان «نتیجه مذاکرات هستهای ایران، زلزله راهبردی در خاورمیانه» نتیجه به دست آمده در لوزان را زلزلهای استراتژیک در منطقه بحرانزده خاورمیانه دانست و نوشت: ایران با پشت سرگذاشتن اعراب پس از نتیجه نشست لوزان، عضو باشگاه کشورهای قدرتمند جهان شده است.
گزارش
صاحبخبر -